Της Τζένης Κ.
Μου έχει τύχει και μένα κάμποσες φορές να μου βάλουνε στη χούφτα ένα
ακυρωμένο εισιτήριο ή να μου το διαξιφίσουν αιφνιδιαστικά στο ύψος της
κοιλιάς και να μου μουρμουρίσουν βιαστικά: «έχει πολύ χρόνο ακόμα».
Άλλες φορές η αγαθοεργή κίνηση συνοδεύεται από ένα υπεύθυνο, συνωμοτικό
νεύμα, άλλοτε από φαρδύ φιλάνθρωπο χαμόγελο κι άλλοτε πάλι από εκείνη
την ντροπαλή βιασύνη που σημαίνει «δε θέλω καν να προλάβεις να μπεις
στη διαδικασία να με ευχαριστήσεις» ή «καλύτερα να μη μας δει ούτε ο
υπάλληλος security, ούτε ο ταμίας»... Συνήθως το κίτρινο χαρτάκι είναι
ελαφρώς ιδρωμένο, τσαλακωμένο από νευρικότητα, πλήξη κι αμηχανία ή
ευγενικά κλωσημένο στην τσέπη του αγνώστου. Πάντως το παίρνω και
χαιρετίζω την ανταλλαγή μικροοργανισμών ως κάτι το πολύ ρομαντικό και
σοσιαλιστικό ταυτόχρονα. Δεν ξέρω αν φταίει που είμαι κι εγώ μια κοινή
μικροτζαμπατζού απ’ αυτές που σιχαίνονται οι δημοσιογράφοι των μεγάλων
καναλιών και ο............ Θόδωρος Πάγκαλος ή που αυτή η δωρεά μού αναμοχλεύει μια
αίσθηση ότι μες στην ανωνυμία μας δεν είμαστε αλληλοξεχασμένοι. Γιατί,
αν δεν ισχύει αυτό το δεύτερο, τότε τι είναι αυτό που ωθεί τον απέναντι
να μου χορηγήσει σε ενέσιμη μορφή το «μεταφορικό» χρόνο που πριν λίγο
αγόρασε ακριβά από το Κράτος; Αναμφισβήτητα ο μικροευεργέτης αυτός
έγινε μαιτρ της ενσυναίσθησης, «μπήκε στα παπούτσια μου» που λένε, κι
αντί να ρίξει το ημιτελές του εισιτήριο στο πρώτο καλάθι αχρήστων, ωσάν
να έριχνε ψήφο στον κυνισμό, προτίμησε να μου πιστώσει αυτά που του
χρέωσαν χωρίς να τα εξαντλήσει, και να το ευχαριστηθεί… Αν δεν
αισθανόταν ότι υπάρχει κάτι που τον δένει μαζί μου σ’ αυτή την ιστορία,
μπορεί ακόμα και να ευχαριστιόταν στη σκέψη ότι και οι άλλοι πληρώνουν
κερατιάτικα, όπως ακριβώς κι αυτός.
Γι’ αυτό και βρίσκω ότι η παραχώρηση εισιτηρίου είναι μια
απειροελάχιστη μεν, φωτεινή δε, πράξη κοινωνικής αγιοσύνης. Βρίσκει
τελικά αυτός ο παλιόκοσμος και η παλιοκοινωνία τρόπους να επαληθεύει
γλυκά εκείνη την αρχαία διαπίστωση ότι είμαστε όντα κοινωνικά… (και
πολιτικά…, δεδομένου ότι η ευγενής χορηγία του ακυρωμένου εισιτηρίου,
μπορεί να θεωρηθεί και πολιτική επιλογή…).
Μ’ αρέσει λοιπόν, όπως καταλάβατε, η παράνομη αυτή συναλλαγή. Κι
όταν διαμείβεται, δε θέλω να είμαι μόνο παθητική (να παίρνω
εισιτήριο),…θέλω να είμαι και ενεργητική (να δίνω εισιτήριο)… Με
διευκολύνει μάλιστα στην άσκηση της παραβατικότητας το γεγονός ότι τα
εισιτήρια δεν είναι προσωποπαγή σαν τις θέσεις του Δημοσίου. Ανήκουν
στον ανώνυμο πελάτη, στον ανώνυμο χρήστη…
Δυστυχώς, όλα τα ωραία σ’ αυτή τη ζωή έχουν τίμημα. Το Κράτος, που
από αύριο θα αρχίσει να τα παίρνει πιο χοντρά από τους ανώνυμους
χρήστες, ανθίστηκε την εισιτηριακή μου ηδονή και μου άφησε μήνυμα πάνω
στα ίδια τα πειστήρια του εγκλήματος: "Η παραχώρηση και αποδοχή
επικυρωμένου εισιτηρίου, καθώς και η προτροπή παραχώρησης απαγορεύεται
και τιμωρείται από το νόμο (Π.Κ. ΆΡΘ.186.2 & 392)", γράφουν πλέον
στην πίσω πλευρά τα εισιτήρια του Μετρό… Κι εγώ πρέπει να λάβω σοβαρά
υπόψη ότι μπορεί να μπλέξω πάνω στη μέθεξη… Παρόλα αυτά και δεδομένου
του έξτρα φεσιού που από αύριο θα φορέσουμε, δε θέλω να επιστρέψω στην
περιχαράκωσή μου. Γουστάρω να συνεχίσω. Κι επειδή προσπαθώ να μου βρω
άλλοθι, κι εμένα και στους έχοντες τα ίδια χούγια… παραθέτω μερικά
σχετικά ευρήματα από το νομικό ιστολόγιο E-Lawyer…
"...Άρθρο 186 - Πρόκληση και προσφορά για την εκτέλεση κακουργήματος ή πλημμελήματος
1. Όποιος προκαλεί ή παροτρύνει με οποιονδήποτε τρόπο κάποιον να
διαπράξει ορισμένο κακούργημα, καθώς και όποιος προσφέρεται ή
αποδέχεται τέτοια πρόκληση ή προσφορά, τιμωρείται με φυλάκιση
τουλάχιστον τριών μηνών.
2. Όποιος προκαλεί ή παροτρύνει με οποιονδήποτε τρόπο κάποιον να
διαπράξει ορισμένο πλημμέλημα, καθώς και όποιος προσφέρεται γι' αυτό
και όποιος αποδέχεται τέτοια πρόκληση ή προσφορά, τιμωρείται με την
ποινή που προβλέπεται για το σχεδιαζόμενο πλημμέλημα ελαττωμένη κατά το
άρθρο 83. Για την ποινική δίωξη του αδικήματος αυτού, απαιτείται
έγκληση του προσώπου κατά του οποίου σχεδιαζόταν η τέλεση του
πλημμελήματος, αν το υπό εκτέλεση πλημμέλημα διώκεται κατ' έγκληση.
3. Οι ποινές των προηγούμενων παραγράφων επιβάλλονται αν η πράξη δεν τιμωρείται βαρύτερα με άλλη διάταξη.
Άρθρο 392 - Δόλια αποδοχή παροχών
1. Όποιος με την πρόθεση να μην καταβάλλει αντίτιμο παίρνει για
άμεση κατανάλωση τρόφιμα ή ποτά ή δέχεται την παροχή καταλύματος ή
υπηρεσιών, των οποίων το αντίτιμο είναι άμεσα πληρωτέο κατά τις
συνήθειες των συναλλαγών, τιμωρείται με χρηματική ποινή ή με φυλάκιση
μέχρι τριών μηνών.
2. Η ποινική δίωξη ασκείται μόνο ύστερα από έγκληση.
Το άρθρο 186.2 αφορά αυτόν που προσφέρει το εισιτήριο, ενώ το
άρθρο 392 αυτόν που δέχεται να χρησιμοποιήσει επικυρωμένο εισιτήριο.
Ένα μεγάλο ζήτημα δημιουργείται από το γεγονός ότι όποιος
αγοράζει ένα εισιτήριο έχει το δικαίωμα να χρησιμοποιήσει τις υπηρεσίες
για 90 λεπτά, οπότε αν τις χρησιμοποίησε για λιγότερα λεπτά, δεν χάνει
φυσικά τα δικαιώματά του πάνω στο εισιτήριο. Ωστόσο, οι "συνήθειες των
συναλλαγών" είναι ένας όρος που αναφέρεται στο ίδιο το άρθρο 392 κι
αυτό επαναφέρει όλη τη σχετική συζήτηση που είχε ξεκινήσει στο αναΜόρφωση - Συνιστολόγιο.
Το ζήτημα όμως δεν έχει κλείσει. Οι "συνήθειες των συναλλαγών"
είναι ότι καθένας αγοράζει το εισιτήριο του. Είναι όμως οι συνήθειες
των συναλλαγών κάτι στατικό; Όχι, βέβαια. Εάν πιω από το ποτό ενός
φίλου μου σε ένα μπαρ, δεν θα διωχθώ με το άρθρο 392 ΠΚ, αφού ο φίλος
έχει πληρώσει για το ποτό του. Το νόημα του 392 ΠΚ είναι ότι
κάποιος πρέπει να τιμωρείται όταν μπαίνει στο Μετρό χωρίς καθόλου
εισιτήριο. Ο νόμος δεν ενδιαφέρεται για το ποιος και γιατί του έδωσε
ένα επικυρωμένο και χρονικά έγκυρο εισιτήριο.
Εξάλλου οι συνήθειες των συναλλαγών είναι κάτι που μεταβάλλεται.
Το κίνημα των "Ρομπεν των εισιτηρίων" υποστηρίζει μια συμβολική πράξη,
η οποία αποτελεί μέσο διαμαρτυρίας για την ολοένα αυξανόμενη τιμή των
εισιτηρίων. Είτε συμφωνεί είτε διαφωνεί κανείς με αυτή τη μορφή
διαμαρτυρίας, αφενός είναι ένας θεμιτός λόγος για να διαμαρτύρεται
κανείς κι αφετέρου το Μετρό δεν χάνει χρήματα που θα έπρεπε να έχει: ή
πουλάει την υπηρεσία για 90 λεπτά ή ΔΕΝ την πουλάει για 90 λεπτά. Ως
πράξη διαμαρτυρίας που συμβαίνει σε δημοσιότητα εμπίπτει λοιπόν στην ελευθερία της έκφρασης
και γι' αυτό κάθε σχετικός περιορισμός θα πρέπει να προβλέπεται με
σαφήνεια από το νόμο. Στη συγκεκριμένη περίπτωση και μόνο που υπάρχουν
τόσες αμφιβολίες για την εφαρμογή αυτής της ποινικής διάταξης, κανονικά
θα πρέπει να θεωρηθεί ανεφάρμοστο το 392 Π.Κ. , λόγω του κλασικού
δόγματος του ποινικού δικαίου ότι κάθε φορά που υπάρχει αμφιβολία δεν
πρέπει να υπάρχει ενοχή..."
Άντε και καλές έξτρα πληρωμές από αύριο…