Πολλά ερωτηματικά δημιουργούν οι πρακτικές που έχουν ακολουθήσει οι ελληνικές τράπεζες για την τιτλοποίηση στοιχείων του ενεργητικού τους και την άντληση ρευστότητας μέσα στο δύσκολο 2009, ενώ ορισμένα τραπεζικά στελέχη επισημαίνουν ότι είναι πιθανό να δούμε και στη χώρα μας τραπεζικούς τίτλους να αναδύουν… τοξικές αναθυμιάσεις.
Σύμφωνα με πληροφορίες, χαρακτηριστική είναι η περίπτωση μεγάλης ελληνικής τράπεζας, η οποία άντλησε σημαντικά ποσά τον προηγούμενο χρόνο με τιτλοποιήσεις, προσφεύγοντας σε ορισμένες περιπτώσεις σε «δημιουργικές» μεθοδεύσεις, προκειμένου να ενισχύσει την πιστοληπτική βαθμολογία των τίτλων και να πάρουν τη… βούλα «Α» από τους αξιολογητές διεθνούς οίκου.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι αυτές οι μεθοδεύσεις έχουν ιδιαίτερη αξία από τις αρχές του 2009 και μετά, καθώς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα «έσφιξε» τους κανόνες για τις τιτλοποιήσεις, υπό το φόβο της κυκλοφορίας νέων «τοξικών» στο τραπεζικό σύστημα.
Έτσι, όπως ανακοινώθηκε στις 20 Ιανουαρίου του 2009, για να ........
γίνονται δεκτοί οι τίτλοι για αναχρηματοδότηση από την ΕΚΤ από την 1η Μαρτίου του 2009 έπρεπε «να έχουν πιστοληπτική διαβάθμιση, κατά την έκδοσή τους, AAA/Aaa από αποδεκτό εξωτερικό οργανισμό αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας για όλους τους τίτλους αυτού του είδους που θα εκδίδονται από 1ης Μαρτίου 2009. Καθ’ όλη τη διάρκεια αυτών των τίτλων μέχρι τη λήξη τους, θα πρέπει να τηρείται το ελάχιστο όριο πιστοληπτικής διαβάθμισης που ίσχυε προηγουμένως (single Α)».
Για να ανεβάσουν τη βαθμολογία των τίτλων που εξέδιδαν, ελληνικές τράπεζες προχώρησαν σε «αλχημείες» που τις εκθέτουν σε κινδύνους, σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση μεγάλης τράπεζας, που προχώρησε σε τιτλοποίηση το περασμένο καλοκαίρι και για να αυξήσει τη βαθμολογία των τίτλων ουσιαστικά έδωσε στους επενδυτές δική της «εγγύηση» για την κάλυψη των ζημιών.
Όπως σημειώνεται σε σχετική ανακοίνωση του οίκου πιστοληπτικής αξιολόγησης που εξέτασε τα χρεόγραφα, η τράπεζα αυτή δημιούργησε ειδικό ταμείο, το οποίο ανέλαβε την υποχρέωση να χρηματοδοτεί, για καλύπτει από αυτό τις ζημιές που θα είχαν οι επενδυτές, σε περίπτωση αθέτησης των υποχρεώσεων των δανειοληπτών.
Με τον τρόπο αυτό, τονίζουν τραπεζικά στελέχη, η συγκεκριμένη τράπεζα περιόρισε τους κινδύνους για τους επενδυτές και αύξησε τη βαθμολογία των τίτλων της, ώστε να περάσουν στην κατηγορία «Α» και αρκετοί εξ αυτών στην «ΑΑΑ», που γίνεται δεκτή και από την ΕΚΤ για αναχρηματοδότηση. Πλην, όμως, ο πιστωτικός κίνδυνος, αντί να μεταφέρεται εκτός τράπεζας με την τιτλοποίηση, επιστρέφει στην ίδια την τράπεζα που εκδίδει τους τίτλους!
Καθώς η οικονομική κρίση δοκιμάζει τη σταθερότητα ακόμη και φερέγγυων, ως πρόσφατα, δανειοληπτών, το ερώτημα που τίθεται είναι σε ποιο βαθμό ορισμένοι τίτλοι που έχουν εκδοθεί από ελληνικές τράπεζες θα αντέξουν στην πίεση των αυξημένων προβληματικών δανείων και σε ποιο βαθμό οι προβλεπόμενες από ορισμένες συμβάσεις τιτλοποιήσεων ζημιές θα επηρεάσουν την οικονομική θέση των ίδιων των τραπεζών που έχουν εγγυηθεί για την κάλυψη των ζημιών.
Όσο περισσότερα τιτλοποιημένα δάνεια «κοκκινίζουν» τόσο μεγαλύτερη θα είναι η διάχυση των «τοξικών» συνεπειών στο ευρύτερο τραπεζικό σύστημα, καθώς οι περισσότερες τράπεζες πούλησαν τους τίτλους τους εντός Ελλάδας, αφού οι αγορές διεθνώς υπολειτουργούσαν.
Σε κάθε περίπτωση, οι ελληνικές τράπεζες καλούνται να εξασφαλίσουν φέτος χρηματοδοτήσεις από ιδιωτικές πηγές για να υποκαταστήσουν το δανεισμό τους από την ΕΚΤ, αλλά από φέτος γίνονται ακόμη αυστηρότεροι οι κανόνες αποδοχής τίτλων για αναχρηματοδότηση. Σύμφωνα σχετική ανακοίνωση της ΕΚΤ τον Νοέμβριο, για να γίνονται από τον Μάρτιο του 2010 δεκτά τα χρεόγραφα τιτλοποιήσεων για αναχρηματοδότηση, θα πρέπει να έχουν βαθμολογηθεί όχι μόνο από έναν, αλλά από δύο οίκους αξιολόγησης. Και θα πρέπει και οι δύο βαθμολογίες των τίτλων, να φθάνουν στην κορυφαία βαθμίδα του «ΑΑΑ».
Με τα νέα δεδομένα, οι «αλχημείες» που αξιοποιήθηκαν σε ορισμένες περιπτώσεις για να ενισχυθούν οι αξιολογήσεις τίτλων των ελληνικών τραπεζών γίνονται πολύ δυσκολότερες, γι’ αυτό και εκφράζονται αρκετές ανησυχίες στο τραπεζικό παρασκήνιο για τη δυνατότητα των ελληνικών τραπεζών να συνεχίσουν να αντλούν απρόσκοπτα χρηματοδοτήσεις.