Γράφει ο Τριαντάφυλλος ΚαρατράντοςΣτη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου ο Γιώργος Παπανδρέου είχε θέσει εμφατικά το δίλημμα «ή αλλάζουμε ή βουλιάζουμε». Πολλοί, ανάμεσα σε αυτούς και εγώ, το βρήκαμε υπερβολικό ή επικοινωνιακό, αλλά στα πλαίσια πάντα της προεκλογικής εκστρατείας, για σκεφτείτε και τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων, το ουτοπικό πρόταγμα του Πρωθυπουργού.
Εάν όμως κάτσουμε ψύχραιμα, τώρα που έχουμε απομακρυνθεί από τις προεκλογικές κορώνες και το δούμε ίσως μας μπουν δεύτερες σκέψεις. Ας αφήσουμε προς το παρών το αλλάζουμε και ας πιάσουμε το βουλιάζουμε. Βουλιάζω για ένας κράτος σημαίνει αποτυγχάνω. Στη διεθνή βιβλιογραφία υπάρχει ο όρος αποτυχημένο κράτος (failed state), με τον όρο αυτό περιγράφουμε ένα κράτος που δεν λειτουργεί εύρυθμα, ένα κράτος που έχει αποτύχει σε μία σειρά προϋποθέσεων και υποχρεώσεων μίας κυρίαρχης διακυβέρνησης.
Ένα κράτος, σύμφωνα με τον Max Webber, επιτυγχάνει όταν καταφέρνει να εξασφαλίσει το μονοπώλιο της νομιμοποιημένης χρήσης βίας εντός των συνόρων του. Όταν αυτό το μονοπώλιο σπάσει, με την ύπαρξη πολεμάρχων, παραστρατιωτικών και παρακρατικών οργανώσεων και τρομοκρατικών δικτύων, η σταθερότητα, ακόμη και η ίδια η ύπαρξη του κράτους κρίνεται αμφίβολη. Μιλάμε ουσιαστικά, σύμφωνα με τον Webber, για ένα αποτυχημένο κράτος. Στην Ελλάδα μπορούμε να .....
μιλάμε για κρατικό μονοπώλιο στη νομιμοποιημένη χρήση βίας; Μπορούμε να μιλήσουμε για τέτοιο μονοπώλιο όταν οι σφαίρες, οι βόμβες, τα γκαζάκια, οι πέτρες, οι λοστοί κάνουν καθημερινή πασαρέλα στο κέντρο της Αθήνας;
Αλλά ας αφήσουμε τον ορισμό του Webber, που και θεωρητικός είναι, αλλά και ανοίγει πολλά ερωτήματα και θέτει διλήμματα, γύρω από το τι είναι νομιμοποιημένη χρήση βίας και που και πως πρέπει να την ασκεί το κράτος. Αν μπούμε σε αυτό το φαύλο κύκλο θα χάσουμε την ουσία.
Το Ταμείο για την Ειρήνη, Fund for Peace, το οποίο μαζί με την περιοδική επιθεώρηση Foreign Policy, εκδίδουν τον ετήσιο δείκτη των αποτυχημένων κρατών έχουν ορίσει μία σειρά μεταβλητών, σύμφωνα με τις όποιες ένα κράτος μπορεί να χαρακτηριστεί ως αποτυχημένο.
Τα βασικά χαρακτηριστικά ενός αποτυχημένου κράτους είναι: μία αδύναμη ή αναποτελεσματική κεντρική κυβέρνηση, η αδυναμία ελέγχου των συνόρων και της χρήσης βίας εντός των συνόρων, η αδυναμία παροχής των ουσιαστικών δημόσιων υπηρεσιών, το έλλειμμα πολιτικής νομιμοποίησης της κυβέρνησης, η ευρείας κλίμακας διαφθορά και εγκληματικότητα, οι μεγάλες ροές μεταναστών, η οικονομική ύφεση και η αδυναμία ουσιαστικής λειτουργίας στη διεθνή κοινωνία.
Εγώ δεν μπορώ να καταλάβω πως δεν έχουμε ακόμη τοποθετηθεί σε αυτή τη λίστα. Όταν έχουμε μία Κυβέρνηση με 151 βουλευτές, αρκετοί εκ των οποίων σκιάζονται από σκάνδαλα ή οσμές σκανδάλων, όταν έχουμε μία Κυβέρνηση, βουλευτές της οποίας την απειλούν ότι αν δεν περάσει ένα νομοσχέδιο της αρεσκείας τους θα την καταψηφίσουν. Όταν έχουμε μία Κυβέρνηση η οποία στις πρόσφατες Ευρωπαϊκές εκλογές καταψηφίστηκε. Όταν έχουμε τρομοκρατικά χτυπήματα με νεκρούς μέρα μεσημέρι στο κέντρο της Αθήνας. Όταν καθημερινά έχουμε μία ένοπλη ληστεία. Όταν έχουμε ένα πλήθος λαθρομεταναστών οι οποίοι βρίσκονται εγκλωβισμένοι και απελπισμένοι στην Ελλάδα. Όταν ολόκληρο το πολιτικό σύστημα κρέμεται στο usb flash stick του Χριστοφοράκου. Όταν έτσι απλά ακούγεται ότι όλα τα κόμματα έχουν διπλά βιβλία. Όταν η χώρα μας αδυνατεί να έχει στοχευμένη και ρεαλιστική εξωτερική πολιτική και διεθνή παρουσία. Όταν για μία εξέταση στο ΙΚΑ χρειάζεται να περιμένεις μήνες. Όταν τα αποθεματικά των ταμείων έχουν κάνει φτερά.
Λοιπόν; Είμαστε αποτυχημένο κράτος ή δεν είμαστε; Βουλιάζουμε ή όχι; Εάν δεν έχουμε αποτύχει πλήρως, σίγουρα είμαστε στο δρόμο της αποτυχίας.