Την Τρίτη, το δικαστήριο της Βουδαπέστης επέβαλε την ποινή της ισόβιας κάθειρξης σε τρεις νεοναζί οι οποίοι είχαν πραγματοποιήσει μια σειρά δολοφονιών εις βάρος της Ουγγρικής μειονότητας των Ρομά το 2008 και το 2009. Παρόλο που οι οικογένειες των θυμάτων κάνουν λόγο για δικαίωση, ταυτόχρονα μιλούν και για αργοπορία στις έρευνες από τις Αρχές. Δυνατόν είναι, δε, να παρατηρηθούν κοινοί τόποι και παράλληλες γραμμές της υπόθεσης με την αντίστοιχη των νεοναζί του NSU στην Γερμανία....Το πρώτο θύμα
Κάποιες φορές όταν ο Τίμπορ Νάγκι και τα παιδιά του έχουν κάποια χρήματα στην άκρη, πηγαίνουν με το αυτοκίνητο στον τάφο, ισιώνουν τον ξύλινο σταυρό, αφήνουν μερικά λουλούδια και στέκονται όρθιοι σιωπηλά. Ο τάφος δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα σωρό από χώμα και ο σταυρός σταδιακά έχει αρχίσει να φθείρεται από τον καιρό.
Θα προτιμούσαν να είχαν κατασκευάσει έναν κανονικό πέτρινο τάφο για την Εύα Νάγκι, την σύζυγο και μητέρα τους. Αλλά δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να το κάνουν. Μια γειτόνισσα προσφέρθηκε κάποτε να τους πουλήσει την ταφόπλακα του εκλιπόντος συζύγου της αλλά ούτε αυτό μπορούσαν να αντέξουν.
Την νύχτα της 3ης Νοεμβρίου του 2008 η Εύα Νάγκι έπεσε νεκρή από πυροβολισμό στα στενά του Ναγκιτσεκς, ένα χωριό στην βορειοανατολική Ουγγαρία. Οι θύτες πρώτα έβαλαν φωτιά στο σπίτι της οικογένειας με βόμβες μολότωφ. Καθώς η οικογένεια έτρεχε για να ξεφύγει τους πυροβόλησαν. Η Εύα και ο γαμπρός της σκοτώθηκαν. Ο Τίμπορ τραυματίστηκε πολύ σοβαρά. Μόνο η κόρη, που είναι κουφή και δεν μπορεί να μιλήσει, ως εκ θαύματος δεν υπέστη ούτε εκδορά. «Δεν σκότωσαν απλά την μητέρα μας. Κατέστρεψαν τις ζωές μας. Και όλο αυτό απλά γιατί είμαστε τσιγγάνοι», δηλώνει στο περιοδικό Spiegel η Κριστίνα, η μεγαλύτερη αδερφή.
Το Νάγκιτσεκς ήταν το πρώτο μέρος από όπου ξεκίνησε εκείνη την νύχτα μια σειρά βίαιων δολοφονιών εις βάρος των Ρομά που αποτελούν το 7% του πληθυσμού και την μεγαλύτερη μειονότητα της Ουγγαρίας. Μεταξύ του 2008 και του 2009, ακροδεξιοί τρομοκράτες σκότωσαν 6 Ρομά, ανάμεσα στους οποίους και ένα 4χρονο αγόρι και τραυμάτισαν σχεδόν θανάσιμα άλλους 55. Οι επιθέσεις ερευνήθηκαν επί μακρόν από τις ουγγρικές αρχές, οι οποίες συνέλαβαν τους δράστες τον Αύγουστο του 2009.
Την Τρίτη, μετά από μια δίκη που κράτησε δυόμισι χρόνια οι πρώτες αποφάσεις για τις «δολοφονίες των Ρομά» ακούστηκαν στην αίθουσα του δικαστηρίου. Τρεις από τους κατηγορούμενους, ο Ζσολτ Πετο και οι αδερφοί Αρπαντ και Ιστβαν Κιςκαταδικάστηκαν σε ισόβια φυλάκιση. Βάσει πρόσφατης τροπολογίας στον ποινικό κώδικα της χώρας, ο κατάδικος θα πρέπει να περάσει πραγματικά όλη την ζωή του στην φυλακή. Βέβαια, η απόφαση δεν έχει εφαρμοστεί ακόμη και οι δικηγόροι των καταδικασθέντων ανέφεραν ότι θα προχωρήσουν σε εφέσεις. Ο τέταρτος κατηγορούμενος, ο Ιστβαν Κσοντος, θα μείνει στην φυλακή για 13 χρόνια χωρίς την δυνατότητα αναστολής καθώς οδηγούσε το αυτοκίνητο που χρησιμοποιούσαν οι δολοφόνοι για να ξεφύγουν σε δυο από τις δολοφονίες.
«Οι καταδίκες είναι πολύ βαριές και αυτό αρμόζει σε τέτοιες πράξεις», δηλώνει στο Spiegel ο Αλαντάρ Χορβαθ, ακτιβιστής υπέρ των δικαιωμάτων των Ρομά που παρακολουθούσε την υπόθεση. «Δυστυχώς οι φόνοι θεωρήθηκε ότι είχαν απλό κίνητρο. Όμως στις καταθέσεις τους είχαν πει ότι στόχευαν στο να ξεκινήσει εμφύλιος πόλεμος. Θα έπρεπε να καταδικαστούν για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και για τρομοκρατία με στόχο την γενοκτονία», συμπλήρωσε σχολιάζοντας ότι το δικαστήριο απέφυγε να εξετάσει τα πολιτικά κίνητρα των κατηγορούμενων και να αναλάβει ευθύνη για τις αργές έρευνες των Αρχών.
Η κρυφή αλήθεια
Η δίκη συγκέντρωσε πολύ μικρό ενδιαφέρον από την κοινωνία και προβλήθηκε από ελάχιστα ΜΜΕ. Παρόλα αυτά, ένα αρκετά μεγάλο πλήθος συγκεντρώθηκε την Τρίτη έξω από το δικαστήριο αναμένοντας την ετυμηγορία. Εκτός από δημοσιογράφους, υπήρχαν ανάμεσα στο κοινό θύματα, συγγενείς θυμάτων, ακτιβιστές υπέρ των Ρομά, και ακροδεξιοί εξτρεμιστές υπέρ των δολοφόνων. Σε αρκετές περιπτώσεις οι δυο πλευρές λογομάχησαν και πιάστηκαν στα χέρια προσπαθώντας να μπουν μέσα στην μικρή αίθουσα.
Η κρυφή αλήθεια
Η δίκη συγκέντρωσε πολύ μικρό ενδιαφέρον από την κοινωνία και προβλήθηκε από ελάχιστα ΜΜΕ. Παρόλα αυτά, ένα αρκετά μεγάλο πλήθος συγκεντρώθηκε την Τρίτη έξω από το δικαστήριο αναμένοντας την ετυμηγορία. Εκτός από δημοσιογράφους, υπήρχαν ανάμεσα στο κοινό θύματα, συγγενείς θυμάτων, ακτιβιστές υπέρ των Ρομά, και ακροδεξιοί εξτρεμιστές υπέρ των δολοφόνων. Σε αρκετές περιπτώσεις οι δυο πλευρές λογομάχησαν και πιάστηκαν στα χέρια προσπαθώντας να μπουν μέσα στην μικρή αίθουσα.
Οι κατηγορούμενοι έμειναν απαθείς κατά την ακρόαση της ετυμηγορίας. Μόλις ο δικαστής Λαζλο Μισζορι, ολοκλήρωσε την ανάγνωση, οι αδερφοί Κις αποχώρησαν από την αίθουσα.
Μετά την δημοσιοποίηση της απόφασης του δικαστηρίου, ο υπουργός Ανθρωπίνων Πόρων της δεξιάς κυβέρνησης του Βίκτωρ Ορμπάν, Ζολταν Μπαλογκ, σχολίασε ότι εύχεται το Εφετείο να επικυρώσει την απόφαση του δικαστηρίου να καταδικάσει τους δολοφόνους. «Παρά το ότι αναγνωρίζω πως δεν έχει αποκαλυφθεί όλη η αλήθεια, η απόφαση αυτή με πείθει ότι κανένα υποκείμενο ρατσιστικού εγκλήματος δεν μπορεί να ξεφύγει από τον νόμο στην Ουγγαρία και ειδικά οι δολοφόνοι θα πληρώνουν παραδειγματικά για την πράξη τους», ανέφερε προσθέτοντας ότι «δεν είναι θέμα μειονότητας. Είναι ζήτημα ανθρώπινης αξιοπρέπειας».
Είναι η πρώτη φορά που μέλος της κυβέρνησης παραδέχεται ότι οι Αρχές δεν ήταν απολύτως αποτελεσματικές στην διερεύνηση της υπόθεσης. «Εκείνη την περίοδο, η κυβέρνηση αποτελούνταν από μια συμμαχία των σοσιαλιστών και των φιλελεύθερων που ήταν υπεύθυνη για πολλές αποτυχίες», σχολιάζει το γερμανικό περιοδικό.
Ο πρώην φιλελεύθερος βουλευτής, Τζοζεφ Γκιουλας, ο οποίος συμμετείχε σε κοινοβουλευτική επιτροπή για την διερεύνηση της υπόθεσης, κατηγόρησε την κυβέρνηση για κωλυσιεργία. «Στην αρχή οι αρχές αντιμετώπισαν την υπόθεση των Ρομά ως δευτεροκλασάτη. Ήταν αναποτελεσματικοί σχεδόν σε όλα – από το σημείο του εγκλήματος μέχρι και την συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών. Τώρα βέβαια φαίνεται ότι η κυβέρνηση Ορμπάν θέλει να βάλει όσο το δυνατόν συντομότερα το θέμα στο αρχείο».
Κοινοί τόποι με τους φόνους του NSU
Υπάρχουν, όμως, αρκετά κοινά σημεία των δολοφονιών στην Ουγγαρία με εκείνες που διέπραξε στην Γερμανία ο τρομοκρατικός νεοναζιστικός πυρήνας NSU (National Socialistic Underground).
Μετά την δημοσιοποίηση της απόφασης του δικαστηρίου, ο υπουργός Ανθρωπίνων Πόρων της δεξιάς κυβέρνησης του Βίκτωρ Ορμπάν, Ζολταν Μπαλογκ, σχολίασε ότι εύχεται το Εφετείο να επικυρώσει την απόφαση του δικαστηρίου να καταδικάσει τους δολοφόνους. «Παρά το ότι αναγνωρίζω πως δεν έχει αποκαλυφθεί όλη η αλήθεια, η απόφαση αυτή με πείθει ότι κανένα υποκείμενο ρατσιστικού εγκλήματος δεν μπορεί να ξεφύγει από τον νόμο στην Ουγγαρία και ειδικά οι δολοφόνοι θα πληρώνουν παραδειγματικά για την πράξη τους», ανέφερε προσθέτοντας ότι «δεν είναι θέμα μειονότητας. Είναι ζήτημα ανθρώπινης αξιοπρέπειας».
Είναι η πρώτη φορά που μέλος της κυβέρνησης παραδέχεται ότι οι Αρχές δεν ήταν απολύτως αποτελεσματικές στην διερεύνηση της υπόθεσης. «Εκείνη την περίοδο, η κυβέρνηση αποτελούνταν από μια συμμαχία των σοσιαλιστών και των φιλελεύθερων που ήταν υπεύθυνη για πολλές αποτυχίες», σχολιάζει το γερμανικό περιοδικό.
Ο πρώην φιλελεύθερος βουλευτής, Τζοζεφ Γκιουλας, ο οποίος συμμετείχε σε κοινοβουλευτική επιτροπή για την διερεύνηση της υπόθεσης, κατηγόρησε την κυβέρνηση για κωλυσιεργία. «Στην αρχή οι αρχές αντιμετώπισαν την υπόθεση των Ρομά ως δευτεροκλασάτη. Ήταν αναποτελεσματικοί σχεδόν σε όλα – από το σημείο του εγκλήματος μέχρι και την συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών. Τώρα βέβαια φαίνεται ότι η κυβέρνηση Ορμπάν θέλει να βάλει όσο το δυνατόν συντομότερα το θέμα στο αρχείο».
Κοινοί τόποι με τους φόνους του NSU
Υπάρχουν, όμως, αρκετά κοινά σημεία των δολοφονιών στην Ουγγαρία με εκείνες που διέπραξε στην Γερμανία ο τρομοκρατικός νεοναζιστικός πυρήνας NSU (National Socialistic Underground).