 |
| «Χανσεατική Ενωση» (1250 – 1450) |
Γράφει ο Αλέξανδρος Πιστοφίδης
Ισως η ιστορία να μην επαναλαμβάνεται, αλλά η μελέτη της
διδάσκει. Διδάσκει μόνο αυτούς που είναι πρόθυμοι να μάθουν. Οποιος μελετήσει
την πρώτη προσπάθεια ενώσεως ευρωπαϊκών λαών στον ευρωπαϊκό χώρο, της
Χανσεατικής Ενωσης, θα μπορέσει να κατανοήσει καλύτερα τα.........
σημερινά προβλήματα
της Ευρωπαϊκής Ενωσης και να προβλέψει ακόμη και το μέλλον της. Η Χανσεατική Ενωση δημιουργήθηκε τον 13ο
αιώνα από εμπόρους γερμανικών πόλεων της Βαλτικής και της Βόρειας Θάλασσας με
κύριο σκοπό τη διασφάλιση της ελεύθερης ναυσιπλοΐας και του εμπορίου στο χώρο
της Βόρειας Θάλασσας. Στη συνέχεια, βλέποντας τα πλεονεκτήματα από την κατάργηση των δασμών και την ελεύθερη
μετακίνηση αγαθών και ανθρώπων, έγιναν μέλη διάφορες πόλεις, όπως το Λονδίνο, η
Μπρύζ , το Μπέργκεν της Νορβηγίας και η ρωσική πόλη Νόβγκοροντ. Η Τευτονική Χάνσα ή Χανσεατική Ένωση,
ήταν η πρώτη επιτυχής απόπειρα εμπορικής ένωσης στον ευρωπαϊκό χώρο. Για πάνω
από δυο αιώνες, οι χανσεατικές πόλεις κέρδισαν πλούτο, δύναμη και μοναδική
ανάπτυξη σε όλους τους τομείς. Οσο οι σχέσεις ήταν ισότιμες, οι συναλλαγές ήταν δίκαιες και είχαν ως κανόνα
το αμοιβαίο συμφέρον, η Ενωση ανθούσε. Το αμοιβαίο συμφέρον και η ισοτιμία στις
σχέσεις ήταν ο βασικός δεσμός που διασφάλισε την μακροβιότητα της Χανσεατικής Ενωσης. Με τη δημιουργία των εθνικών κρατών και την
προσπάθεια κάποιων από αυτά να
χειραγωγήσουν την Ενωση προς ίδιον όφελος εις βάρος των άλλων, άρχισε το
1450 και η παρακμή της. Ετσι, το 1669 έμειναν τελικώς μόνο τρεις γερμανικές
πόλεις, το Αμβούργο, η Βρέμη και το Λύμπεκ.
Σε αντίθεση με την Χανσεατική Ενωση, που ήταν αποτέλεσμα
μιας διαδικασίας που ξεκίνησε από ιδιώτες, εκφράζοντας τις ανάγκες των εμπόρων
και των κοινωνιών των συγκεκριμένων πόλεων, η Ευρωπαϊκή Ενωση δημιουργήθηκε σαν
ιδέα στα μυαλά κάποιων πολιτικών ηγετών πέντε χρόνια μετά το τέλος του Β΄
Παγκοσμίου Πολέμου με σκοπό να μην επαναληφθεί ξανά η ευρωπαϊκή αιματοχυσία.
Αυτό που γεννήθηκε μέσα από τα συντρίμμια του πολέμου, επιβλήθηκε πάνω στις απροετοίμαστες
ευρωπαϊκές κοινωνίες.
Μπορεί οι πνευματικοί πατέρες της γέννησής της οι J. Monnet και R. Schuman να γνώριζαν το πρόβλημα, αφού στις διακηρύξεις του
τόνιζαν διαρκώς πως «η Ευρώπη δεν θα δημιουργηθεί μέσα από την ένωση των κρατών
αλλά μέσα από την αλληλεγγύη των λαών», στην πράξη όμως συνέβη το αντίθετο.
Σήμερα, πριν καλά-καλά αρχίσει να στεριώνει η ΕΕ, βιώνουμε ήδη τους τριγμούς και τα προβλήματα,
που είχε η Χανσεατική Ενωση λίγο πριν την κατάρρευσή της. Αφού για πάνω από δυο
δεκαετίες οι χώρες του Νότου τροφοδότησαν τον πλούτο των χωρών του Βορρά και
κυρίως της Γερμανίας, σήμερα κινδυνεύουν να γίνουν χώρες-δουλοπάροικων του
πλούσιου Βορρά. Η ΕΕ έγινε μια χρυσή
αγελάδα για τη Γερμανία και μια παγίδα για τις φτωχές χώρες του Νότου. Ηδη στη
Γερμανία ακούγονται φωνές που ζητούν την έξοδο κάποιων χωρών του Νότου από την
Ευρωζώνη ή ακόμα και την επιστροφή στο γερμανικό μάρκο. Όλα δείχνουν, πως, αν
συνεχιστεί αυτή η εξέλιξη, ή θα συμβιβαστούν οι χώρες του Νότου με την ιδέα πως
στο μέλλον θα υποχρεωθούν να ζουν σε μια ΕΕ δυο ταχυτήτων, χάνοντας την
ανεξαρτησία τους, ή η ΕΕ θα διαλυθεί πριν καλά-καλά συμπληρώσει έναν αιώνα
ζωής. Η σύγκριση με τις ΗΠΑ και τα αρχικά προβλήματα που είχαν στην αρχή της
δημιουργίας τους, είναι αφελής και άκαιρη. Οι ΗΠΑ δημιουργήθηκαν μέσα από έναν
κοινό αγώνα ανεξαρτησίας των ίδιων των λαών τους και δεν ήταν αποτέλεσμα
πειραματισμών στα γραφεία κάποιων αξιωματούχων. Η ΕΕ τείνει να μοιάσει την
Αθηναϊκή Συμμαχία, όπου ίσχυε για τους Αθηναίους το σλόγκαν, ότι συμφέρει την
Αθήνα συμφέρει και τη Συμμαχία. Στην ΕΕ, ακόμα και το αρχικό διευθυντήριο των
ισχυρών κρατών τείνει να περιοριστεί σε τρία, σε δύο ή ακόμα και σε ένα μέλος,
την λεγόμενη ατμομηχανή της, τη Γερμανία. Στη σημερινή ΕΕ δεν υπάρχει τίποτα
που να δείχνει Ενωση ισοδύναμων και ισότιμων μελών.
Η γνωστή ρήση του
Πλάτωνα «το κοινό συμφέρον συνδέει το ίδιον διασπά», τείνει εδώ να βρει τη
δικαίωσή του.