Του Γιώργου Καισάριου
Αν με ρώταγε κάποιος πριν από δυο χρόνια, τι πιθανότητες έχει η ζώνη του ευρώ να διαλυθεί, θα έλεγα 0%. Σήμερα δυστυχώς δεν μπορώ να πω το ίδιο. Σήμερα όχι μόνο οι πιθανότητες έχουν αυξηθεί, αλλά είναι πλέον ορατό δια γυμνού οφθαλμού το ενδεχόμενο αυτό.
Η ευθύνη για αυτή την αναστροφή βαρύνει όλους. Κυρίως όμως τον σκληρό πυρήνα της ζώνης. Ο λόγος είναι ότι δεν υπήρχε πρόβλεψη και μέριμνα για το πως θα αντιμετωπιστούν οι ανισορροπίες από μια κλειδωμένη ισοτιμία και από ένα επιτόκιο της κεντρικής τράπεζας που είναι το ..........
ίδιο για όλους.
Αν με ρώταγε κάποιος πριν από δυο χρόνια, τι πιθανότητες έχει η ζώνη του ευρώ να διαλυθεί, θα έλεγα 0%. Σήμερα δυστυχώς δεν μπορώ να πω το ίδιο. Σήμερα όχι μόνο οι πιθανότητες έχουν αυξηθεί, αλλά είναι πλέον ορατό δια γυμνού οφθαλμού το ενδεχόμενο αυτό.
Η ευθύνη για αυτή την αναστροφή βαρύνει όλους. Κυρίως όμως τον σκληρό πυρήνα της ζώνης. Ο λόγος είναι ότι δεν υπήρχε πρόβλεψη και μέριμνα για το πως θα αντιμετωπιστούν οι ανισορροπίες από μια κλειδωμένη ισοτιμία και από ένα επιτόκιο της κεντρικής τράπεζας που είναι το ..........
Η βασική οδηγία για ένα χρέος 60% του ΑΕΠ και έλλειμμα όχι περισσότερο από 3% ήταν κατά την άποψη μου σωστό και υπεραρκετό για τη βιωσιμότητα της ένωσης, αλλά μόνο στο βαθμό που άπαντες θα είχαν ακολουθήσει αυτή τη συνταγή. Δυστυχώς όμως κανένας σχεδόν δεν υπάκουσε, ιδίως όσον αφορά τα ελλείμματα.
Και ενώ προ της κρίσης του 2008, ουσιαστικά τα μόνα κράτη - μέλη που είχαν πρόβλημα ήταν η Ιταλία, η Ελλάδα και το Βέλγιο (τουλάχιστον όσον αφορά το κομμάτι του χρέους) σήμερα όλο και περισσότερες χώρες έχουν απομακρυνθεί από τους αρχικούς στόχους, τόσο του χρέους προς το ΑΕΠ όσο και του ελλείμματος.
Η πρόταση λοιπόν της Γερμανίας για να επιλυθεί το πρόβλημα στην Ευρώπη, είναι να συμφωνήσουμε όλοι σε ένα νέο ευρωπαϊκό οργανόγραμμα, με αυστηρούς προϋπολογισμούς και με πειθαρχικά μέτρα, με σκοπό να μην παρεκκλίνουν τα κράτη - μέλη από τους στόχους αυτούς. Στη συνέχεια, μας λένε, θα συζητήσουμε το θέμα του ευρώ-ομολόγου.
Ουσιαστικά δηλαδή, η Γερμανία θέλει να επαναφέρει τη ευρώ-ζώνη σε τάξη και να υιοθετήσουμε από την αρχή τους αρχικούς όρους, βάσει της οποίας είχε φτιαχτεί αυτή η ένωση και στη συνέχεια θα δούμε το θέμα της πολιτικής ενοποίησης.
Για να είμαι ειλικρινής, δεν διαφωνώ και πολύ με τους Γερμανούς σε αυτό. Αλλά υπάρχει ένα μικρό πρόβλημα.
Και το πρόβλημα δεν είναι ότι δεν θα συμφωνήσουν τα
κράτη - μέλη στα σχέδια της Γερμανίας, αλλά το ότι δεν υπάρχουν
περιθώρια χρόνου για να μπορεί να υλοποιηθεί ένα τέτοιο σχέδιο. Διότι
μέχρι να συμφωνήσουμε σε ένα τέτοιο σχέδιο και να υπογραφούν οι συνθήκες
κτλ, θα έχει διαλυθεί το ευρώ.
Το δεύτερο πρόβλημα είναι ότι ένα τέτοιο σχέδιο δεν επιλύει τα άμεσα προβλήματα, που είναι η κρίση χρέους των κρατών - μελών καθώς και το πρόβλημα στους ισολογισμούς πολλών τραπεζών. Να μην κάνω καθόλου αναφορά στην ιδιαιτερότητα της Ελλάδος καθώς και ότι έχει συμφωνηθεί οι κανόνες BASEL III να έχουν νομοθετική ισχύ από το 2019.
Άρα ναι μεν θα συμφωνήσω ότι θα πρέπει να επανέρθουμε στους αρχικούς στόχους βάσει των οποίων έχει φτιαχτεί αυτή η ένωση, αλλά πρώτα θα πρέπει να επιλυθούν μια σειρά από άλλα ζητήματα, που έχουν σχέση με τα σημερινά πρόβλημα πριν προχωρήσουμε πάρα πέρα.
Και προς αυτή την κατεύθυνση, δυστυχώς δεν βλέπω φως.
Το επόμενο ερώτημα λοιπόν είναι (και αν ο συλλογισμός μου είναι σωστός) αν έχουν συνειδητοποιήσει οι πολιτικές ηγεσίες στην Ευρώπη το ότι είμαστε στο πάρα πέντε από τη διάλυση αυτής της ένωσης;
Εδώ η απάντηση είναι δύσκολη. Θεωρητικά θα πρέπει να έχουν επίγνωση της κατάστασης, αλλά από την άλλη, αν είχαν, δεν θα είμαστε εδώ που είμαστε σήμερα. Επίσης, οι λύσεις που προτείνονται, κατά την άποψη μου δεν θα λύσουν κανένα πρόβλημα.
Η μερική αποτυχία της προχτεσινής δημοπρασίας στη Γερμανία δεν είναι παρά ένα επιπλέον καμπανάκι ότι κάτι δεν πάει καλά στην Ευρώπη. Είναι ένα καμπανάκι που λέει ότι πολλοί επενδυτές, βλέποντας αυτά που διαδραματίζονται στην Ευρώπη, δεν θέλουν να αναλάβουν ρίσκο σε ευρώ.
Μέχρι τώρα πολιτικές τέτοιες που θα έβαζαν ένα backstop στην κρίση εγώ τουλάχιστον δεν έχω δει. Σας έχω πει πολλές φορές ποιες είναι αυτές. Η διαγραφή προβληματικών παγίων και η ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού συστήματος. Ειδικά όσον αφορά τις τράπεζες, δεν έχω δει κάποιο σχέδιο για να αντιμετωπιστούν οι προβληματικοί τους ισολογισμοί.
Προσωπικά είμαι υπέρμαχος της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, τόσο σε οικονομικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο. Για να μπορεί όμως να ολοκληρωθεί αυτή η ένωση (στο βαθμό βέβαια που το θέλουν και οι λαοί της Ευρώπης), απαιτούνται ριζοσπαστικά μέτρα που θα επιλύσουν την τωρινή κρίση χρέους.
Αν δεν αντιμετωπιστεί η κρίση χρέους, τότε δυστυχώς η ένωση θα διαλυθεί και ο κάθε ένας θα πάει πίσω στα εθνικά του νομίσματα.
Τι πιθανότητες έχει η Ευρώπη να διαλυθεί στο μέλλον δεν ξέρω, αυτό που ξέρω όμως είναι ότι οι πιθανότητες αυτές αυξάνονται.
Το δεύτερο πρόβλημα είναι ότι ένα τέτοιο σχέδιο δεν επιλύει τα άμεσα προβλήματα, που είναι η κρίση χρέους των κρατών - μελών καθώς και το πρόβλημα στους ισολογισμούς πολλών τραπεζών. Να μην κάνω καθόλου αναφορά στην ιδιαιτερότητα της Ελλάδος καθώς και ότι έχει συμφωνηθεί οι κανόνες BASEL III να έχουν νομοθετική ισχύ από το 2019.
Άρα ναι μεν θα συμφωνήσω ότι θα πρέπει να επανέρθουμε στους αρχικούς στόχους βάσει των οποίων έχει φτιαχτεί αυτή η ένωση, αλλά πρώτα θα πρέπει να επιλυθούν μια σειρά από άλλα ζητήματα, που έχουν σχέση με τα σημερινά πρόβλημα πριν προχωρήσουμε πάρα πέρα.
Και προς αυτή την κατεύθυνση, δυστυχώς δεν βλέπω φως.
Το επόμενο ερώτημα λοιπόν είναι (και αν ο συλλογισμός μου είναι σωστός) αν έχουν συνειδητοποιήσει οι πολιτικές ηγεσίες στην Ευρώπη το ότι είμαστε στο πάρα πέντε από τη διάλυση αυτής της ένωσης;
Εδώ η απάντηση είναι δύσκολη. Θεωρητικά θα πρέπει να έχουν επίγνωση της κατάστασης, αλλά από την άλλη, αν είχαν, δεν θα είμαστε εδώ που είμαστε σήμερα. Επίσης, οι λύσεις που προτείνονται, κατά την άποψη μου δεν θα λύσουν κανένα πρόβλημα.
Η μερική αποτυχία της προχτεσινής δημοπρασίας στη Γερμανία δεν είναι παρά ένα επιπλέον καμπανάκι ότι κάτι δεν πάει καλά στην Ευρώπη. Είναι ένα καμπανάκι που λέει ότι πολλοί επενδυτές, βλέποντας αυτά που διαδραματίζονται στην Ευρώπη, δεν θέλουν να αναλάβουν ρίσκο σε ευρώ.
Μέχρι τώρα πολιτικές τέτοιες που θα έβαζαν ένα backstop στην κρίση εγώ τουλάχιστον δεν έχω δει. Σας έχω πει πολλές φορές ποιες είναι αυτές. Η διαγραφή προβληματικών παγίων και η ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού συστήματος. Ειδικά όσον αφορά τις τράπεζες, δεν έχω δει κάποιο σχέδιο για να αντιμετωπιστούν οι προβληματικοί τους ισολογισμοί.
Προσωπικά είμαι υπέρμαχος της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, τόσο σε οικονομικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο. Για να μπορεί όμως να ολοκληρωθεί αυτή η ένωση (στο βαθμό βέβαια που το θέλουν και οι λαοί της Ευρώπης), απαιτούνται ριζοσπαστικά μέτρα που θα επιλύσουν την τωρινή κρίση χρέους.
Αν δεν αντιμετωπιστεί η κρίση χρέους, τότε δυστυχώς η ένωση θα διαλυθεί και ο κάθε ένας θα πάει πίσω στα εθνικά του νομίσματα.
Τι πιθανότητες έχει η Ευρώπη να διαλυθεί στο μέλλον δεν ξέρω, αυτό που ξέρω όμως είναι ότι οι πιθανότητες αυτές αυξάνονται.