Οι συνεχείς διαβουλεύσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη σε Βρυξέλλες, Βερολίνο, Παρίσι, Φραγκφούρτη (όπου βρίσκεται η έδρα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας), Ρώμη και Ουάσιγκτον, ενόψει της συνόδου κορυφής της Ευρωζώνης την Πέμπτη αυτή τη φορά δεν έχουν στο επίκεντρο μόνο την παροχή ρευστότητας σε κάποια χώρα της ευρωπαϊκής περιφέρειας, αλλά την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους στην ευρωζώνη.
Προχωρούν δηλαδή πολύ πέρα από την παροχή ενός πακέτου βοήθειας για την κάλυψη δανειακών αναγκών τα επόμενα χρόνια και επιχειρούν να απαντήσουν στο ερώτημα που έπρεπε να έχει μπει στο τραπέζι από την αρχή και αφορά στο «αν είναι βιώσιμο το χρέος σε αυτά τα επίπεδα». Και όταν γίνεται λόγος....... για χρέος, η κουβέντα αφορά πρώτα απ' όλα την Ελλάδα.
Η επέκταση της κρίσης στην Ιταλία, η οποία είναι η τρίτη αγορά χρέους παγκοσμίως μετά τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία και η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης, πιέζει τους ηγέτες της Ε.Ε. να αναζητήσουν αποφασιστική λύση στην κρίση για να μην οδηγηθεί σε κατάρρευση ολόκληρο το οικοδόμημα του ευρώ. Την ανάγκη γρήγορης και αποτελεσματικής αντίδρασης από την πλευρά της Ε.Ε. επισημαίνει σε κάθε ευκαιρία το ΔΝΤ, αφού οι ευρωπαϊκές αναταράξεις έρχονται να προστεθούν στα μεγάλα οικονομικά προβλήματα των ΗΠΑ δημιουργώντας εκρηκτικό κοκτέιλ για την παγκόσμια οικονομία.
«Οι κινήσεις των αγορών να τεστάρουν την αποφασιστικότητα των χωρών της ευρωζώνης, βάζοντας στο στόχαστρο την Ιταλία, φαίνεται πως οδηγεί σε ολοκληρωτική λύση» τονίζει ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ, Γ. Στουρνάρας. Οι εξελίξεις αναγκάζουν τη Γερμανία να αλλάξει στάση άλλη μία φορά βλέποντας ότι η επέκταση της κρίσης απειλεί και την ίδια. Ο Β. Σόιμπλε δήλωσε ότι «πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η Ελλάδα μπορεί να χρηματοδοτήσει τα χρέη της» και προέβλεψε λύση σύντομα. Στην Αθήνα πάντως κυβερνητικά στελέχη αμφιβάλλουν για το πόσο γρήγορα θα κινηθούν οι Γερμανοί και εκτιμούν ότι η Αγκελα Μέρκελ περίμενε την επέκταση της κρίσης στην Ιταλία, ώστε να μπορεί να πείσει πιο εύκολα τη γερμανική κοινή γνώμη για ποιο λόγο μετακινείται και πάλι από τις έως τώρα θέσεις της. Πρόκειται για παιχνίδι με τη φωτιά, το οποίο αποτύπωσε ο υπουργός Οικονομικών της Ιταλίας Τζ. Τρεμόντι, ο οποίος παρομοίασε την Αγκελα Μέρκελ με επιβάτη της πρώτης θέσης του «Τιτανικού» λέγοντας ότι τότε «από το ναυάγιο δεν σώθηκε κανείς, ούτε οι επιβάτες της πρώτης θέσης».
Τα σχέδια που συζητούνται σε διμερείς συναντήσεις, συσκέψεις, τηλεδιασκέψεις σε Ευρώπη και ΗΠΑ, είναι πολλά κι έχουν ακόμη περισσότερες παραλλαγές. Οι βασικές παράμετροι είναι:
*Η δυνατότητα επαναγοράς χρέους από τη δευτερογενή αγορά. Με την πρόταση ήταν αντίθετη μέχρι πρό τινος η Γερμανία, αλλά τώρα πλέον τη συζητάει. Σήμερα τα ελληνικά ομόλογα πουλιούνται στη δευτερογενή αγορά ακόμη και 50% χαμηλότερα από την τιμή τους. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί επαναγοράζοντάς τα να υπάρξει μείωση του χρέους. Είναι λογικό, αν αρχίσει μαζική επαναγορά να ανέβει η τιμή τους, αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα όμως την αύξηση της εμπιστοσύνης, τη μείωση των spreads και πιο εύκολη πρόσβαση της χώρας στις αγορές εφόσον συνδυαστεί με μείωση του ελλείμματος.
Για την επαναγορά ομολόγων από τη δευτερογενή αγορά, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν χρήματα του προσωρινού μηχανισμού της Ε.Ε. (EFSF) αν παρακαμφθούν οι αντιρρήσεις από το Βερολίνο. Στο πλαίσιο αυτής της κουβέντας υπάρχει και η πρόταση για κάποιας μορφής ευρωπαϊκά Brady Bonds (ομόλογα που εκδόθηκαν τη δεκαετία του '80 για τα χρέη κρατών της Λατινικής Αμερικής με εγγύηση των ΗΠΑ), με τα οποία θα εξασφαλίζεται η χρηματοδότηση χωρών από τις αγορές μέχρι κάποιο ύψος του χρέους τους. Αυτό δεν απαιτεί κατ' ανάγκην νέα ποσά από τις χώρες της Ε.Ε., αλλά θα μπορούσε να εκδοθεί και με εγγυήσεις που θα δώσουν τα κράτη της ευρωζώνης.
Επίσης η πρόταση για την έκδοση ευρωομολόγου, που υποστηρίζεται από σημαντικούς ευρωπαίους παράγοντες (Γιούνκερ, Μπαρόζο, Τρεμόντι κ.λπ.), κερδίζει έδαφος, όμως την Παρασκευή ο Β. Σόιμπλε σε δήλωσή του έδειξε ότι εξακολουθεί να παραμένει αρνητικός, αφού η Γερμανία δεν θέλει να επωμιστεί μέρος του κόστους δανεισμού για τις χώρες της περιφέρειας. «Συζητάμε κι άλλες λύσεις εκτός από την επαναγορά χρέους» δήλωσε την Παρασκευή ο ευρωπαίος επίτροπος Οικονομικών, Ο. Ρεν.
*Στη Ρώμη βρέθηκαν τις προηγούμενες μέρες εκπρόσωποι της Ε.Ε., στελέχη του ελληνικού υπουργείου Οικονομικών (ο επικεφαλής του ΣΟΕ Γ. Ζανιάς και ο επικεφαλής του Οργανισμού Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους, Π. Χριστοδούλου), ο επικεφαλής του Διεθνούς Χρηματοπιστωτικού Ινστιτούτου (IIF) Τσ. Νταλάρα και εκπροσώποι άλλων χρηματοπιστωτικών οργανισμών. Στο τραπέζι ξανά το πολυσυζητημένο ζήτημα της επιμήκυνσης στην αποπληρωμή ομολόγων από τους ιδιώτες-κατόχους, με χαμηλότερο επιτόκιο, όμως, που πιθανόν να περιλαμβάνει τις λήξεις όχι μόνο έως το 2014 αλλά έως το 2019.
Μέχρι την Παρασκευή το μεσημέρι δεν υπήρχε μεγάλη προθυμία από τράπεζες και funds για μετακύλιση της αποπληρωμής. Η συμμετοχή των ιδιωτών όμως είναι όρος στον οποίο επιμένουν μετ' επιτάσεως οι Γερμανοί, που έχουν δεσμευθεί στο Κοινοβούλιό τους, αλλά και οι Ολλανδοί. Αντίθετος εξακολουθεί να παραμένει ο επικεφαλής της ΕΚΤ Ζ. Κ. Τρισέ, ο οποίος θεωρεί ότι η συμμετοχη των ιδιωτών, που σημαίνει υποβάθμιση της Ελλάδας σε καθεστώς «επιλεκτικής χρεοκοπίας», οδηγεί σε ανεξερεύνητα νερά. Εναντίον ενός τέτοιου ενδεχόμενου, φοβούμενη τις συνέπειες για τη χώρα της, τάχθηκε η υπουργός Οικονομικών της Ισπανίας, η οποία δήλωσε ότι «δεν είναι καλή ιδέα».
Η συμμετοχή των ιδιωτών είναι βέβαιο ότι θα ημιουργήσει «πιστωτικό γεγονός» και θα οδηγήσει την Ελλάδα σε καθεστώς επιλεκτικής χρεοκοπίας, όμως γίνεται προσπάθεια να περιοριστούν οι συνέπειες στις ελληνικές τράπεζες, αλλά κυρίως ο κίνδυνος επέκτασης στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Κι αυτό μπορεί να αποφευχθεί μόνο με μια λύση που θα αφορά συνολικά στην ευρωζώνη. Είναι χαρακτηριστικές οι δηλώσεις την Τετάρτη του Μ. Ντράγκι, διαδόχου του Ζ. Κ. Τρισέ από το Νοέμβριο στο τιμόνι της ΕΚΤ, ότι «χρειάζεται μια καθαρή πολιτική απάντηση για να σταματήσει η μετάδοση της κρίσης» και πως για να επιτευχθεί αυτό οφείλουν οι ηγέτες της Ε.Ε. «να προσδιορίσουν καθαρά τους πολιτικούς στόχους, να επιλέξουν τους κατάλληλους τρόπους για την υλοποίησή τους και να χρησιμοποιήσουν όλα τα διαθέσιμα μέσα». «Η λύση ή είναι πολιτική ή δεν υπάρχει λύση, ή δίνεται για όλη την Ευρώπη ή για κανέναν» τόνισε, μιλώντας στην ιταλική Βουλή, ο υπουργός Οικονομικών της χώρας Τζ. Τρεμόντι. Και όπως φαίνεται από το γράφημα που παρατίθεται και παρουσιάστηκε σε ημερίδα του Κέντρου Ερευνών Προοδευτικής Πολιτικής, ο έως τώρα χειρισμός της ελληνικής κρίσης από την Ε.Ε. κάθε άλλο παρά επιτυχής ήταν αφού οδήγησε από υποβάθμιση σε υποβάθμιση και τελικά στη μετάδοση του προβλήματος.
Το ζήτημα της παροχής του νέου δανειακού πακέτου για την Ελλάδα αποτελεί πλέον μέρος της απάντησης στο συνολικότερο πρόβλημα του χρέους. Με βάση αυτό το δεδομένο, η 6η δόση που πρόκειται να εκταμιευθεί τον Σεπτέμβριο θα είναι η πρώτη δόση της νέας δανειακής σύμβασης, η οποία θα συνοδεύεται από το νέο μνημόνιο.
Οποια και αν είναι η λύση που θα επιλεγεί από τους ηγέτες της Ε.Ε., τα προγράμματα λιτότητας -και στην Ελλάδα αλλά και στις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης- θα συνεχιστούν με ακόμη πιο αυστηρή επίβλεψη από τις Βρυξέλλες. Οι λύσεις που θα επιλεγούν με αφορμή το πρόβλημα χρέους, θα οδηγήσουν ουσιαστικά σε μια νέα μορφή της ευρωζώνης, στην οποία πλέον ο δανεισμός μιας χώρας δεν θα θεωρείται εγγυημένος (όπως συνέβαινε πριν από την κρίση), αλλά οι δανειστές θα γνωρίζουν ότι πιθανόν να έχουν απώλειες. Αρα θα στρέφονται στις αγορές των χωρών που θεωρούνται πιο ασφαλείς, με κυρίως ωφελημένη τη Γερμανία.
