Εκκλησία & Επιστήμη στη Θεσσαλονίκη του 21ου αιώνα

Γράφει ο Αλέξανδρος Πιστοφίδης





Ο Γαλιλαίος αντιμετωπίζει την Ιερά Εξέταση (πίνακας του Cristiano Banti, 1857



Όταν τον 6ο π.Χ αιώνα οι Ιωνες φιλόσοφοι προσπαθούσαν να δώσουν λογικές απαντήσεις σε ερωτήματα για τη ζωή και τη φύση, «επιστάμενοι του νου» και όχι των ενστίκτων και φόβων, έθεταν τις βάσεις της επιστήμης. Επρεπε να έρθουν οι έλληνες φιλόσοφοι για να υποκαταστήσουν το «αρχή σοφίας φόβος κυρίου» της Παλαιάς Διαθήκης με το «αρχή επιστήμης η ακριβής εξέταση της σημασίας των λέξεων». Μέχρι την εποχή εκείνη, απαντήσεις στις απορίες των ανήσυχων μυαλών έδιναν τα ιερατεία. Η θεοκρατική αντίληψη που κυριαρχούσε, δεν επέτρεπε «αιρετικές», δηλαδή άλλες απόψεις. Η αλήθεια ήταν μία και οι «σοφοί» γέροντες-μύστες ήταν οι μόνοι που είχαν το μαγικό μάτι να τη βλέπουν. Όταν ο Θαλής υπολόγιζε την έκλειψη του ήλιου και ο Ξενοφάνης έγραφε πως οι κεραυνοί είναι αποτέλεσμα της κίνησης των νεφών, έμμεσα αμφισβητούσαν τις καθιερωμένες θεοκρατικές αντιλήψεις. Οτι δηλαδή τέτοια φαινόμενα ήταν εκδηλώσεις της οργής των θεών. Για καλή τους τύχη, έζησαν σε μια κοινωνία φιλομαθή και ανεκτική σε διαφορετικές απόψεις. Διότι αν ζούσαν 2 000 χρόνια αργότερα, στην Ευρώπη, μάλλον θα είχαν την τύχη του Γαλιλαίου. Αν ζούσαν σήμερα και έθεταν τέτοια ερωτήματα αμφισβήτησης της απόλυτης αλήθειας, θα είχαν κατηγορηθεί, στην καλύτερη των περιπτώσεων σαν αναξιόπιστοι. Ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης, κος Ανθιμος, εκμεταλλευόμενος την «ελέω φόβου Θεού» επιρροή πάνω στο ποίμνιό του, δεν .........
διστάζει να εκφέρει γνώμη επί παντός επιστητού. Πολύ συχνά μιλάει για τα πάντα με τέτοια αυτοπεποίθηση, σαν να είναι ο μοναδικός (μετά τον Πάπα) που έχει ένα μαγικό μάτι να βλέπει τη μια και μοναδική αλήθεια, τη δική του, που θέλει να την επιβάλει, όχι πλέον μόνο στους πιστούς του αλλά και στους πολιτικούς μας εκπροσώπους (βλέπε θέμα Σκοπίων) αλλά ακόμη και στους επιστήμονες (βλέπε σημερινές του δηλώσεις για την γρίπη). Δεν μπορεί να συμβιβαστεί με τη θέση, ότι η κύρια αρμοδιότητα του θρησκευτικού ηγέτη είναι η ενασχόληση με τον λεγόμενο «άκτιστο-πνευματικό» κόσμο. Παραβλέπει, ότι, ενώ στην εκκλησία ισχύει το «άβατο» σε πολλά αναπόδεικτα μυστήρια, στην επιστήμη ισχύει το «απαράβατο»:«Παρατήρηση-Υπόθεση-Πείραμα-Απόδειξη-Πόρισμα». Γι αυτό και τα δύο «δυνατά χαρτιά» της επιστήμης είναι η αντικειμενικότητα και η παγκόσμια και καθολική αποδοχή των θέσεών της αλλά και η χρησιμότητα των αποτελεσμάτων της. Στην Αθήνα, στο Πεκίνο, στο Λάχτι και στη Λίμα, πιστεύουν όλοι, κι αυτό χάριν της επιστήμης, ότι η γη είναι σφαιρική, ότι οι κεραυνοί είναι αποτέλεσμα ηλεκτρικών εκκενώσεων, καθώς και σε μια άπειρη σειρά από επιστημονικά συμπεράσματα αντικειμενικής και ελεύθερης. έρευνας. Σε ολόκληρο τον κόσμο επίσης, οι άνθρωποι γιατρεύουν σήμερα τις ασθένειές τους με τις ίδιες μεθόδους και γενικώς κάνουν χρήση των ίδιων αγαθών, που όλα είναι αποτελέσματα επιστημονικής έρευνας κοινά αποδεκτών κανόνων, από όλους. Δε συμβαίνει όμως το ίδιο και με τη θρησκεία. Ο καθένας πιστεύει στο δικό του Θεό, στους δικούς τους αγίους θαυματουργούς και αυτό είναι καλό να παραμείνει έτσι, διότι το αντίθετο θα οδηγήσει πάλι σε νέες εκατόμβες ανθρωποθυσιών. Αν η εκκλησία επιδιώξει να διευρύνει την ισχύ της στην πολιτική και να μπει στα χωράφια της επιστήμης, μάλλον θα βγει χαμένη. Διότι σήμερα, την εποχή της «βασιλείας» της πληροφορίας και της γνώσης», είναι, πρωτίστως, προς το συμφέρον της, να κυριαρχήσει το:«τα της επιστήμης και πολιτικής τη επιστήμη και πολιτική και τα του Θεού τω Θεώ».
Στην πολιτική και στην επιστήμη δεν υπάρχουν απόλυτες αλήθειες, αλλά ακόμη και οι σχετικές, δεν επιβάλλονται δια της βίας. Επιστήμη και πολιτική απαιτούν σκληρή δουλειά και η επιστήμη μάλιστα δέχεται την αρχή της διαψευσιμότητας ακόμη και στα δικά της πορίσματα και αυτό είναι τα συντριπτικό πλεονέκτημά της, για όσους πιστεύουν ακόμη στο ανθρώπινο μυαλό. Στην επιστήμη και στην πολιτική δεν υπάρχουν «πεφωτισμένοι γέροντες» και ισόβιοι εκφραστές μύστες της απόλυτης γνώσης, που αποκαλύπτεται μόνο σε λίγους εκλεκτούς. Η επιστήμη είναι αμφιβολία και διαψευσιμότητα. Η θρησκεία είναι πίστη και αναπόδεικτο δόγμα.