Γράφει ο Τριαντάφυλλος Καρατράντος“Μπολιβάρ, γιατί ως να 'ρθεις η Νότια Αμερική ολόκληρη ήτανε βυθισμένη στα πικρά σκοτάδια”.
Από την περίοδο που δημιουργήθηκαν στη Λατινική Αμερική οι δημοκρατίες, με τη μορφή που τις ξέρουμε σήμερα, ο στρατός έχει μία συστηματική και κυρίαρχη παρουσία. Στη διάρκεια του 20ου αιώνα η επιρροή του στρατού στη διαμόρφωση της πολιτικής και οικονομικής ζωής των εθνών της Λατινικής Αμερικής ήταν καταλυτικός. Ειδικότερα, στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, και ιδιαίτερα από τα μέσα της δεκαετίας του ’60 με το πραξικόπημα στη Βραζιλία, ο στρατός εγκαθίδρυσε και επέβαλλε μία σειρά από απολυταρχικά γραφειοκρατικά καθεστώτα.
Ο ενεργός ρόλος του στρατού και η ανάδειξή του στον κυρίαρχο πυλώνα των κοινωνιών της Λατινικής Αμερικής σφραγίστηκε και από τη στενή διασύνδεση με τις ΗΠΑ. Η Ενδοαμερικανική Σύμβαση Αμοιβαίας Βοήθειας του 1947 και η Κοινή Πράξη Ασφάλειας του 1951 έθεσαν ως υπαρξιακούς στόχους την «υπεράσπιση της δημοκρατίας» και τον «αγώνα ενάντια στον κομμουνισμό» και νομιμοποίησαν τη δυνατότητα επέμβασης των ΗΠΑ στo εσωτερικό των κρατών της Λατινικής Αμερικής. Το 1965, παράλληλα με το πρώτο πραξικόπημα στην Βραζιλία, ήρθε το Δόγμα Εθνικής Ασφάλειας για να αναγορεύσει το στρατό σε «εθνικό σωτήρα». Οι βάσεις του μιλιταρισμού, με τη στήριξη των ΗΠΑ, έγιναν αναπόσπαστο τμήμα της πολιτικής κουλτούρας της περιοχής.
Η δεκαετία του ’80 σηματοδότησε την επιστροφή στη δημοκρατία, την ενίσχυση της κοινωνίας των πολιτών και την σχετική περιθωριοποίηση του ρόλου των ενόπλων δυνάμεων. Δεν ήταν ........
όμως για πολύ, η ήπειρος του Bolivar, εξέθρεψε ένα μιλιταρισμό νέου τύπου, τον μιλιταρισμό των αποτυχημένων στρατιωτικών κινημάτων. Τον μιλιταρισμό αριστεριστών, απολυταρχικών λαϊκιστών τύπου Hugo Chávez και Lucio Gutierrez. Συνταγματάρχες και οι δύο, ηγήθηκαν στρατιωτικών πραξικοπημάτων, απέτυχαν, φυλακίστηκαν, ηρωοποιήθηκαν και επέστρεψαν για να κερδίσουν τις εκλογές. Ένας ιδιόμορφος Λατινογενής Βοναπαρτισμός που αποτελεί μίγμα απολυταρχισμού, κομμουνισμού, εθνικισμού, καπιταλισμού και στρατιωτικού καθεστώτος.
Αυτή ήταν η κατάσταση μέχρι να μας προλάβουν οι εξελίξεις στην Ονδούρα. Για πρώτη φορά στη Λατινική Αμερική, από την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, έχουμε την άμεση παρέμβαση του στρατού και την ανατροπή του Προέδρου. Γυρίσαμε πίσω; Θα ανοίξει ένας νέος γύρος στρατιωτικών πραξικοπημάτων στη Λατινική Αμερική; Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά, όπως κανείς μας δεν μπορεί με σιγουριά να χαρακτηρίσει το πραξικόπημα στην Ονδούρα. Δεν είναι το κλασικό Pronunciamento της Λατινικής Αμερικής, ούτε όμως και ένα ολοκληρωμένο coup d’état. Κάνοντας χρήση της κατηγοριοποίησης του Samuel Huntington, του σοβαρότερου μελετητή των στρατιωτικών κινημάτων, μπορούμε να μιλήσουμε για ένα Veto coup d’état, ένα στρατιωτικό πραξικόπημα που έχει ως στόχο να εμποδίσει το λαό από το να συμμετέχει μαζικά σε αποφάσεις που επηρεάζουν τη διακυβέρνηση, στην περίπτωση της Ονδούρας στη συμμετοχή σε δημοψήφισμα για την διεύρυνση των θητειών του Προέδρου.
Για το μόνο που μπορούμε να μιλήσουμε με βεβαιότητα είναι για τη δημοκρατία και την ελευθερία στη Λατινική Αμερική, η οποία φαίνεται να μπαίνει σε έναν άσχημο κυκεώνα, τόσο άσχημο όσο τον σχηματοποιούν οι διακηρύξεις του Hugo Chávez για στρατιωτική επέμβαση στην Ονδούρα. Αλίμονο στους λαούς που έχουν ως προστάτες της δημοκρατίας τους ένα απολυταρχικό στρατιωτικό ηγέτη όπως ο Chavez, η γη του Bolivar δεν χρειάζεται τις επεμβάσεις των ΗΠΑ, δεν χρειάζεται όμως και τους απολυταρχικούς, αυταρχικούς λαϊκιστές ηγέτες. Ας παραφράσομε λοιπόν τα λόγια του Εγγονόπουλου στο Μπολιβάρ και ας ρωτήσουμε τον Chavez: Συνταγματάρχα τι θες με τη δημοκρατία, εσύ ένας «εκλεγμένος»;