Ποσοστό 58% αλλάζει στάση απέναντι στις πολιτικές της Ευρώπης. Στο 30% η ψήφος εναντίον των δύο μεγάλων κομμάτων, με «σφήνα» 5% των ΠράσινωνΤρεις εβδομάδες πριν από τις ευρωεκλογές της 7ης Ιουνίου, το ενδιαφέρον παρουσιάζεται μικρό και το διακύβευμά τους ασθενές.
Με βάση τα δεδομένα μπορούμε να προβλέψουμε δύο στοιχεία: α) Το ΠΑΣΟΚ θα είναι πρώτο κόμμα -χωρίς, ωστόσο, να δημιουργεί ισχυρό κοινωνικό ρεύμα. β) Το αθροιστικό ποσοστό του δικομματισμού θα κινηθεί σε χαμηλά επίπεδα, επιβεβαιώνοντας τη μεταβατική περίοδο του ελληνικού πολιτικού συστήματος.
Ολα τα υπόλοιπα ερωτήματα παραμένουν ανοικτά (μεταξύ αυτών και η ακριβής διαφορά μεταξύ των δύο πρώτων κομμάτων), με αξιοσημείωτο το γεγονός ότι, πρώτη ίσως φορά, η δυναμική της προεκλογικής περιόδου και οι εκλογικές καμπάνιες των κομμάτων θα έχουν πολύ μεγάλη σημασία για τους τελικούς συσχετισμούς......
1 Το άνοιγμα του εκλογικού εύρους της «αντι-δικομματικής» ψήφου σε άθροισμα που πιθανότατα θα αγγίξει το 30% δημιουργεί πολλούς δευτερογενείς ανταγωνισμούς με βασικά επίδικα:
* Το κόμμα που θα καταγραφεί στην τρίτη θέση όπου αμφισβητείται η πρωτοκαθεδρία του ΚΚΕ.
* Το ποσοστό που θα καταφέρει, εντέλει, να εκφράσει ο ΣΥΡΙΖΑ.
* Την όποια δυναμική του ΛΑΟΣ ύστερα από μια περίοδο έντονης πολιτικής εργασίας που κατέγραψε το κόμμα αυτό.
* Την επιρροή των μικρότερων συνδυασμών (Δράση, Φιλελεύθερη Συμμαχία, ΑΝΤΑΡΣΥΑ, Δημοκρατικό Κόμμα κ.ά.), που διεκδικούν μερίδιο της ψήφου διαμαρτυρίας των ελλήνων πολιτών.
* Και, τέλος, το μεγαλύτερο ερώτημα, το ποσοστό των Οικολόγων-Πράσινων και πώς θα επηρεάσουν τον κομματικό ανταγωνισμό.
2 Η έρευνα της VPRC εκτιμά το ποσοστό των Οικολόγων στο 5%. Ωστόσο, το «σημείο-κλειδί» βρίσκεται στην τοποθέτηση του μορφώματος αυτού στο μέσον Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ, καθώς οι Οικολόγοι απορροφούν συστηματικά ένα ικανό μέρος πρώην ψηφοφόρων της Ν.Δ. (μεσοαστικά στρώματα νεαρότερων ηλικιών και φιλελεύθερης ιδεολογίας) και μειώνουν τις απευθείας μετακινήσεις από τη Ν.Δ. στο ΠΑΣΟΚ, με συνέπεια τη διακύμανση της μεταξύ τους διαφοράς.
3 Τα ποιοτικά συμπέρασματα της έρευνας (διαφορές κομμάτων, δικομματισμός, ρόλος των μικρότερων σχηματισμών κ.λπ.) προτάσσονται της πρόθεσης ψήφου, επειδή η καταγραφή της ολοκληρώθηκε στο τέλος Απριλίου και στο μεταξύ πιθανόν να έχουν υπάρξει διαφοροποιήσεις. Αυτές, ωστόσο, δύσκολα θα είναι μεγάλες: ΠΑΣΟΚ 37%, Ν.Δ. 32,5%, ΣΥΡΙΖΑ 9%, ΚΚΕ 8%, Οικολόγοι-Πράσινοι 5%, ΛΑΟΣ 5%, λοιπά 3,5%, Αναποφάσιστοι 4,3%.
4 Μια άλλη σημαντική μεταβολή της ελληνικής κοινωνίας καταγράφεται όσον αφορά τη στάση απέναντι στις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ενωσης: Παρά το γεγονός ότι κινείται σταθερά, σε «φιλοευρωπαϊκές» γραμμές, αρχίζει να αναπτύσσεται μια ισχυρή επικριτική στάση απέναντι σε συγκεκριμένες επιλογές που ασκούνται από την Ε.Ε. (πολιτικές για την ανεργία, για τα εισοδήματα και το ασφαλιστικό, για τη διαφάνεια του κράτους, για την ακρίβεια κ.λπ.).
Πρώτη φορά τώρα το κέντρο βάρους αρχίζει να στρέφεται εναντίον της Ε.Ε., με το 57,7% της κοινής γνώμης να έχει και συνεκτικά αρνητική γνώμη και μόλις το 42,3% θετική. Ιδιαίτερη επίδραση στην αλλαγή αυτή έχει επιφέρει η άποψη ότι η είσοδος του ευρώ δεν έχει
βοηθήσει στη βελτίωση των προσωπικών οικονομικών. 5 Ο πολιτικός και πολιτισμικός φιλοευρωπαϊσμός της ελληνικής κοινωνίας, που αναπτυσσόταν ιστορικά στη βάση της προσδοκίας της οικονομικής ανάπτυξης και δευτερογενώς στο αίσθημα ασφάλειας, παραχωρεί τη θέση του σε μια περισσότερο «ρεαλιστική» και «αντικειμενική» τοποθέτηση. Μια στάση που συγκροτείται με βάση τα ωφελήματα ή μη που παράγουν οι ευρωπαϊκές πολιτικές.
Ταυτόχρονα, ο βαθμός ενημέρωσης και ενδιαφέροντος για τις εξελίξεις σχετικά με την Ευρώπη και τη θεσμική της λειτουργία βρίσκονται σε εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο. Συνεπώς, η τάση αποξένωσης από την Ευρώπη και την Ε.Ε. εμφανίζεται «ολοκληρωμένη».
6 Η διάσταση αυτή θα βαρύνει στην επιλογή της ψήφου στις ευρωεκλογές, παρά το γεγονός ότι τα ευρωπαϊκά ζητήματα μόνον δευτερευόντως προσδιορίζουν εκλογική στάση. Ενδέχεται, όμως, να αποτελέσει έναν επιπλέον λόγο αποδοκιμασίας της κυβέρνησης, η οποία εκ των πραγμάτων αποτελεί βασικό υποστηρικτή και δίαυλο εφαρμογής των πολιτικών της Ε.Ε. Πιθανόν επίσης να αποτρέψει μερίδα εκλογέων να στραφούν στο ΠΑΣΟΚ λόγω ενός ασαφούς «φιλοευρωπαϊκού» στίγματος που δείχνει. Και ίσως ενισχύσει, δυνάμεις που τοποθετούνται επικριτικά απέναντι στην Ε.Ε.
Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ
Ποσοτική έρευνα της VPRC, με ατομικές συνεντεύξεις και χρήση κάλπης σε 1.204 άτομα στο σύνολο της χώρας από 4 έως 28 Απριλίου 2009.