Νόστος και Ιθάκη

 Γράφει ο Λεωνίδας Ορφανουδάκης

 Νόστος δεν είναι  απλά ο γυρισμός στην πατρίδα . Νόστο λέγοντας , οι  αρχαίοι Έλληνες  ,  από το 1500 κιόλας π.χ , εννοούσαν  την ακαταμάχητη δύναμη με την οποία  τραβά  τους ξενιτεμένους Έλληνες η πατρίδα πίσω στον τόπο  τους  . Ο Νόστος για την Ιθάκη  έσπρωχνε στην Οδύσσεια τον  Οδυσσέα , να αντιπαλεύει με Θεούς και Δαίμονες και να απαρνιέται όλες τις ομορφιές του κόσμου , όσες  συνάντησε στα ταξίδια του , επιθυμώντας ένα πράγμα μόνο περισσότερο από ότι άλλο , την επιστροφή στην πατρίδα  . Έγινε έτσι η Ιθάκη μέσα από την Οδύσσεια του Ομήρου,  το υλοποιημένο σύμβολο του Νόστου .  

Δεν γνωρίζω άλλο λαό που να έχει στη γλώσσα του αντίστοιχη του «νόστου» λέξη , και όταν από μία  γλώσσα απουσιάζει μια λέξη , είναι προφανές πως από τον......... λαό αυτό απουσιάζει  και το  συναίσθημα ή η έννοια που εκφράζει αυτή η λέξη . Μόλις τους τρείς τέσσερεις τελευταίους αιώνες στις Ευρωπαϊκές γλώσσες εμφανίζεται , περίπου μαζί με τον ρομαντισμό , μια νέα λέξη η «Νοσταλγία»,  σύνθετη από τις αρχαίες Ελληνικές λέξεις Νόστος και άλγος =πόνος , που φτιάχτηκε   για να εκφράσει κάποιο συναίσθημα αυτών των λαών, ένα συναίσθημα σχετικό  με τις ευχάριστες αναμνήσεις τους από το παρελθόν  . Αυτό βέβαια είναι  κάτι  εντελώς διαφορετικό  από τον «ΝΟΣΤΟ», τον οποίο μόνο η Ελλάδα νομίζω μπορεί να προκαλεί στους Έλληνες . Στην Ελλάδα  η  Φύση , κάθε στιγμή κτίζει παντού ναούς λατρείας του  κάλλους της . Με τα βουνά  και τη θάλασσα της πανταχού παρούσα  και  με το φως , προπαντός  το φώς  να παίζει και να στολίζει   τα σύννεφα στον ουρανό  ,   τα κύματα στη θάλασσα  και τα λουλούδια στους κάμπους και στα βράχια των βουνών . Πιστεύω  , και ας είναι συχνά  λάθος οι πίστεις μας , ότι αυτό το φως  φωτίζει μέχρι το βάθος τις ψυχές μας και δίνει αυτή την ιδιαίτερη σαγήνη στην Ελλάδα με την οποία μαγεύει και καλεί κοντά της από τα ξένα τα παιδιά της . . αυτή ναι είναι ο τόπος που γεννά τον Νόστο !

Είδη στην εποχή του Καβάφη όμως , η λέξη νόστος έχει προ πολλού χαθεί από την ομιλούμενη Ελληνική γλώσσα , με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει , για το αντίστοιχο συναίσθημα . Η ευαίσθητη ματιά του ποιητή αναγνωρίζει  αυτή τη νέα πραγματικότητα και αν και τον ενέπνευσε η Ιθάκη του Ομήρου ,  μιλά  στο ποίημα του Ιθάκη για μια άλλη    «ΙΘΑΚΗ» .  Στο ποίημα του η Ιθάκη  συμβολίζει  την  πραγματοποίηση ενός  στόχου που  θέτει ένας άνθρωπος . Συμβολίζει ένα σκοπό  ένα  προορισμό έστω , αλλά χωρίς ΝΟΣΤΟ  . Πέρα από το νόστο  λοιπόν το ενδιαφέρον του ποιητή στρέφεται και φωτίζει άλλες πτυχές και αξίες του Ελληνικού πνεύματος όπως  την αγάπη για τη ζωή , την αγάπη για την γνώση , και τα οφέλη του ανθρώπου από τις  εμπειρίες του .

Με  Οδηγίες για το πώς πρέπει να προετοιμαστείς για το ταξίδι της ζωής  ξεκινά το ποίημα και συμβουλεύει (.. η σκέψις σου υψηλή .. ).και ακόμα ….

«Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,
να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος,
γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι,
τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρεις,
αν μεν' η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή
συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει.»

Στη συνέχεια ο ποιητής αφού αναδεικνύει την άποψη του , πως η πορεία προς το σκοπό , το ταξίδι προς την Ιθάκη  με τις γνώσεις και τις εμπειρίες που αποκομίζεις στη διάρκεια του ,  είναι  σημαντικότερο απ` το να φτάσεις στον σκοπό εις την Ιθάκη , καταλήγει .…

«Η Ιθάκη σ'έδωσε τ' ωραίο ταξείδι.
Χωρίς αυτήν δεν θάβγαινες στον δρόμο.
Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια.
Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δε σε γέλασε.
Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,
ήδη θα το κατάλαβες οι Ιθάκες τι σημαίνουν.»

Ίσος  διαρωτηθείτε τι μου ήλθε  και τα έγραψα όλα αυτά ;  Μα επειδή  πωλείται η ΠΑΤΡΙΣ  .   Θέλω λοιπόν  με χίλια δάκτυλα να  δείξω και με όλη  την δύναμη της ψυχής μου να  φωνάξω σε εσάς τους λίγους τους μεγάλους που  πουλάτε τα μεγάλα και πολλά και να σας πω να ξέρετε τι είναι ακριβώς αυτό που πουλάτε και να σας πω άλλες δυό λέξεις Έλεος και ΝΤΡΟΠΗ . Και για εσάς όμως τους μικρούς μα τους πολλούς , με τα ταξίδια σας για ψώνια (στας ΕΥΡΩΠΑΣ) και ιδίως  όσοι πουλούσατε σε ξένους τα χωράφια και τα σπίτια των παππούδων και των πατεράδων σας ,πολλά χρόνια πριν ξεσπάσει η κρίση , για να  αγοράζετε  Λιμουζίνες και Τζιπάρες  η ίδια λέξη σας ταιριάζει αν και σας την έχω ξαναπεί και παλαιότερα  σας τη λέω ξανά  ΝΤΡΟΠΗ  σας!!!

Λεωνίδας Ορφανουδάκης