Είμαστε δέσμιοι της ανάγκης. Εξαρτόμαστε από την ικανοποίηση των βιολογικών μας αναγκών. Αυτή η εξάρτηση είναι η επιτακτικότερη, μα και η απλούστερη. Με την "θεραπεία" της αρχίζει η σύνθετη εξάρτηση.
Κινούμαστε ανάμεσα στην ελευθεριά και τον θάνατο. Αυτά μας ορίζουν, δεν τα ορίζουμε εμείς.
Η πρώτη αλήθεια είναι το σώμα. Τι γνωρίζει το σώμα; Οχι την ελευθερία αλλά την αίσθηση ελευθερίας. Οχι τον θάνατο μα την αγωνία του θανάτου. Η μόνη αλήθεια είναι η κίνηση. Η ζωή είναι κίνηση. Η σκέψη είναι κίνηση (διαλεκτική). Το σώμα και το βλέμμα είναι συγκίνηση. Η ελευθερία είναι κίνηση. Ο θάνατος είναι ακινησία και γι αυτό η μέγιστη ανελευθερία.
Κινούμαστε ανάμεσα στην ελευθερία και το θάνατο.Και αυτό το ανάμεσα λέγεται χρόνος. Εδώ ξεδιπλώνεται το παιχνίδι του κόσμου. Ανοίγεται σε όλες τις μεταμορφώσεις του, τις μεταμορφώσεις μας. Αυτό το ...........
.άνοιγμα είναι κάλεσμα στη σχέση, είναι η κίνηση του κόσμου προς εμάς και η δική μας προς αυτόν.
Αν θελήσουμε να τεντώσουμε την ελευθερία μας στα όριά της, θα πρέπει να παίξουμε το παιχνίδι της τραγωδίας. Είναι το μόνο παιχνίδι όπου ο ήρωας συγκρόυεται με τα όριά του, ξεπερνά τα όρια του κόσμου και το συνειδητοποιεί μόνο αφότου τα έχει ήδη περάσει. Είναι το μόνο παιχνίδι όπου ο ήρωας κερδίζει και χάνει.
Καρπός αυτής της "τεντωμένης" ελευθερίας είναι η δημοκρατία. Η ελευθερία να ορίζουμε εμείς τους όρους της σχέσης μας, η αυτό-νομία μας. Αλλά αυτή η σχέση είναι μια συνεχής διακυνδυνευση. Δεν έχει στεγανά και αυτό είναι καλό επειδή δεν εμποδίζεται η κίνηση. Ομως είναι και κακό επειδή δεν προστατεύεται από πουθενά. Δεν έχει σταθερές και εξ αποκαλύψεως αλήθειες και αυτό είναι καλό γιατί η σκέψη βρίσκεται συνεχώς σε αναζήτηση, σε απορία, σε αγώνα και αγωνία. Αλλά είναι και κακό γιατί προχωράμε σε κινούμενη άμμο. Η δημοκρατία δεν είναι δωρεάν. Κανείς δεν μας έχει υποσχεθέι την ευτυχία, την επιτυχία, την αλήθεια, την πρόοδο. Ολά αυτά χτίζονται εν κινήσει (η μόνη αλήθεια είναι η κίνηση). Και η κίνηση αυτή συχνά μας οδηγεί στα όρια και πέρα από αυτά. Στα όρια του καλόυ, μέχρι το κακό. Στα όρια της γνώσης, μέχρι την άγνοια. Στα όρια του λογικόυ, μέχρι το παράλογο. Στα όρια της ελευθερίας,μέχρι τον θάνατο.
Δείκτης της δημοκρατίας δεν είναι το πλήθος (η πλειοψηφία), δεν είναι τα ατομικά δικαίωματα που απολαμβάνουμε, είναι η συμμέτοχή στην λήψη αποφάσεων. Ολά τα άλλα έπονται. Ως εκ τόυτου το πολίτευμά μας σήμερα είναι φιλελέυθερη μεν, ολιγαρχία δε. Οταν λέμε ότι η δημοκρατία βάλλεται και κινδυνευει (όπως ακόυστηκε πριν λίγο καιρό στην μεγάλη πορεία στο κέντρο της Αθήνας όταν το πλήθος συγκεντρώθηκε έξω από τη Βουλή) ας το ξανασκεφτούμε: καμία δημοκρατία δεν βάλλεται γιατί καμία δημοκρατία δεν υπάρχει. Οταν λέμε πως η δημοκρατία δεν έχει αδιέξοδα, τί ακριβώς εννοούμε; Ας το ξανασκεφτόυμε: η δημοκρατία έχει, φυσικά, πολλές διεξόδους γιατί γεννήθηκε στην ελευθερία. Αλλά η δημοκρατία είναι η φιλοσοφία των ορίων, της προσχεδιασμένης άγνοιας και του ρίσκου. Δεν μπορεί να ξεφύγει από τον εναγκαλισμό της τραγωδίας. Κάθε απόφαση ένέχει ρίσκο. Δεν γνωρίζουμε τα πάντα, αλλά αυτό σημαίνει ότι δεν είμαστε σε θέση και να καταστρέψουμε τα πάντα.
Η αποδοχή του παράλογου, της άγνοιας , του ρίσκου είναι εκείνη που μας βγάζει από την επίπλαστη βεβαιότητά μας: Η δημοκρατία γεννήθηκε μαζί με την τραγωδία. Ο Περικλής υπήρξε μόνο στη σχέση του με τον Σοφοκλή. Αυτή η συνειδητοποίηση γεννιέται στο φάσμα της κίνησης ανάμεσα στη γεύση της ελευθερίας και την αγωνία του θανάτου. Μέσα στο συνειδητό μας σώμα η πραγματικότητα πηγαίνει μπροστά λίγα δετερόλεπτα φαντασίας. Σε εκείνα τα δευτερόλεπτα της επώδυνης διαύγειας αναπνέει η δημοκρατική εξέγερση: "νοσταλγία αθωότητας και κραυγή προς το Είναι", όπως έγραφε ο Καμύ.
Αλλά εμείς, οι σημερινοί Δημοκράτες, βρισκόμαστε πολύ μακριά από αυτό.
Γιώργος Παυλίδης