Γράφει η Βιολόγος
Μέχρι πριν από λίγα χρόνια όταν μιλούσαμε για επιστημονική φαντασία συνήθως σκεφτόμασταν το διάστημα. Τα πρώτα βήματα έξω από τα σύνορα της Γης είχαν γοητεύσει και είχαν εμπνεύσει τον άνθρωπο και τον είχαν κάνει να στραφεί προς το άγνωστο, «το τελικό σύνορο». Σήμερα, οι νευροεπιστήμες είναι αυτές που μας εκπλήττουν και μας εντυπωσιάζουν με την υπέρβαση κάποιων συνόρων πολύ πιο κοντινών. Ο εγκέφαλός μας είναι ένας απίστευτος υπερυπολογιστής. Μόλις που τον έχουμε ανοίξει αυτόν τον υπολογιστή και ήδη η φαντασία μας τρέχει μπροστά από τις δυνατότητές μας. Τον τελευταίο χρόνο, τρεις ταινίες που έκαναν επιτυχία (Αvatar, Gamer, Αντικαταστάτες) είχαν ως βασική ιδέα τον έλεγχο της δύναμης του νου (για να κατευθύνεις αντίστοιχα ένα ανθρωποειδές, έναν άνθρωπο και ένα ρομπότ).
Γιατί τα γράφω όλα αυτά; Για ένα πρόσφατο πάτημα στο πληκτρολόγιο του υπερυπολογιστή. Τον Ιανουάριο μια ..........ομάδα επιστημόνων του πανεπιστημίου της Nέας Υόρκης ανέφερε στο περιοδικό Nature ότι δημιούργησε αναμνήσεις που προκαλούσαν φόβο σε ανθρώπους και μετά τις έσβησε.
Η έρευνα βασίστηκε στη δουλειά του νευροεπιστήμονα Joseph LeDoux. Ο τελευταίος, δέκα χρόνια πρίν, ενώ πειραματιζόταν με ποντίκια, συμπέρανε ότι οι νευρικές συνδέσεις στις οποίες αποθηκεύονται οι αναμνήσεις πρέπει να επαναδημιουργούνται κάθε φορά που μια ανάμνηση ανακαλείται. Κατά τη διάρκεια της επαναδημιουργίας αυτής οι αναμνήσεις μπορούν να αλλαχθούν ή ακόμα και να σβηστούν. Οι επιστήμονες σήμερα πιστεύουν ότι αυτό συμβαίνει ώστε να γίνεται ένα update στις αναμνήσεις, μια ενημέρωση με νέες πληροφορίες . Άβολη ιδέα πράγματι– οι αναμνήσεις μας είναι μόνο τόσο ακριβείς όσο την τελευταία φορά που τις θυμηθήκαμε.
Ο LeDoux έσβησε τις τρομακτικές αναμνήσεις των ποντικών με φάρμακα. Στους ανθρώπους εφαρμόστηκε η ίδια αρχή αλλά χρησιμοποιήθηκε μια μη παρεμβατική μέθοδος. Η μέθοδος αυτή δε δημιουργούσε απλώς νέες αναμνήσεις, αλλά στην πραγματικότητα ξαναέγραφε την αρχική ανάμνηση. Με τον τρόπο αυτό έγινε δυνατή η αντικατάσταση τραυματικών αναμνήσεων με λιγότερο δυσάρεστες πληροφορίες. Οι ερευνητές έλεγξαν τους ανθρώπους που πήραν μέρος στο πείραμα μετά από ένα χρόνο. Η κακιά ανάμνηση δεν είχε ξαναεμφανιστεί.
Εκτός από το να είναι αρκετά εντυπωσιακό, το αποτέλεσμα παρέχει μια καινούργια οπτική στο πως μπορούμε να θεραπεύσουμε τραυματικές αναμνήσεις στους ανθρώπους. Βέβαια, οι αναμνήσεις της πραγματικής ζωής, που περιλαμβάνουν πολλές αισθήσεις, είναι πολύ περισσότερο περίπλοκες από κάποιες που δημιουργούνται από επιστήμονες σε ένα εργαστήριο. Επίσης για να επιτύχει η μέθοδος αυτή θα πρέπει οι νευρικές συνδέσεις να μπορούν να αλλαχθούν και για να γίνει αυτό είναι απαραίτητη η ανάκληση της τραυματικής ανάμνησης. Αυτό σημαίνει ότι αν π.χ. θέλουμε να «ξαναγράψουμε» μια τρομακτική ληστεία θα πρέπει να ξαναζήσουμε κάθε λεπτομέρεια - μια πραγματικότητα που μπορεί να κάνει τη θεραπεία αρκετά τραυματική.
Μπορεί να ακούγεται πολύ πεζό αλλά αυτό που είμαστε με κάποιο τρόπο βρίσκεται καταγεγραμμένο στον εγκέφαλό μας. Ο εγκέφαλος μπορεί να αντιλαμβάνεται και να επεξεργάζεται το παρόν και να το μετατρέπει σε παρελθόν. Το παρελθόν και το παρόν επηρεάζουν το μέλλον. Τι είναι παρελθόν για κάθε άνθρωπο; 
Οι εμπειρίες του αλλά και το πώς βίωσε μια εμπειρία. Η μνήμη, έγραψε ο Οσκαρ Ουάιλντ, είναι το ημερολόγιο που κουβαλάμε πάντα μαζί μας. Ευτυχώς, ως τώρα καμιά σελίδα στο ημερολόγιό μου δεν ήταν τόσο τραυματική ώστε να θέλω να την σκίσω. Στην αντίθετη περίπτωση θα ήθελα να είχα αυτή τη δυνατότητα. Θα μπορούμε στο μέλλον να σκίζουμε όσες σελίδες θέλουμε; Όλες τις μάχες ενός πολέμου ίσως; Μήπως και σελίδες ανεξαρτήτως περιεχομένου; Τι θα πατήσουμε μετά στο πληκτρολόγιο του υπερυπολογιστή; Η επιστημονική φαντασία ίσως τελικά να μη είναι απλώς φαντασία.
Διαβάστε περισσότερα στο:
http://www.scientificamerican.