Γράφει η ΒιολόγοςΔυο χρόνια πριν μια ομάδα αμερικανών και ελλήνων αρχαιολόγων ερευνούσαν ένα φαράγγι στην Κρήτη ελπίζοντας να βρουν λίθινα εργαλεία ανθρώπων που έφτασαν στο νησί περίπου 11.000 χρόνια πριν. Εκεί βρέθηκαν μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη – ένα χειροπέλεκυ.
Οι χειροπελέκεις είναι λίθινες συμμετρικές κατασκευές της παλαιολιθικής εποχής με αιχμηρή άκρη. Παρέμειναν σχεδόν ίδιοι για πάνω από 1 εκατομμύριο χρόνια. Είχαν διάφορες χρήσεις, όπως το κόψιμο του κρέατος. Έχουν βρεθεί πάρα πολλοί, σχεδόν όπου υπήρχε ανθρώπινη παρουσία. Αυτός που βρέθηκε στην Κρήτη έμοιαζε με παρόμοια εργαλεία που ανακαλύφθηκαν στην Αφρική και στην ηπειρωτική Ευρώπη και χρησιμοποιούνταν από προγόνους του σύγχρονου ανθρώπου μέχρι περίπου 175.000 χρόνια πριν.
Η Κρήτη περιβάλλεται από θάλασσα τα τελευταία 5 εκατομμύρια χρόνια. Η ανακάλυψη ενός τέτοιου εργαλείου σήμαινε ότι πρωτόγονοι άνθρωποι (πιθανώς Homo heidelbergensis) είχαν φτάσει στο νησί δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν ......
απ’ ότι περιμέναμε. «Έμεινα έκπληκτος!» είπε ο αρχηγός της αποστολής, 
αρχαιολόγος και ειδικός στα λίθινα εργαλεία. «Το να βρούμε εργαλεία τόσο παλιάς εποχής στην Κρήτη είναι σχεδόν τόσο απίστευτο όσο αν βρίσκαμε ένα iPod στον τάφο του Τουταγχαμών!»
Η ομάδα βρήκε περισσότερους από 30 χειροπελέκεις, όπως επίσης και άλλα λίθινα εργαλεία, σε 9 διαφορετικές τοποθεσίες στη νοτιοδυτική ακτή της Κρήτης κοντά στον Πλακιά. Τα εργαλεία βρέθηκαν μέσα σε γεωλογικά στρώματα διαφόρων ηλικιών. Η ηλικία του αρχαιότερου υπολογίστηκε ότι είναι τουλάχιστον 130.000 χρόνια. Ο μεγάλος αριθμός εργαλείων σε διαφορετικές περιοχές δείχνει ότι υπήρξε ένας αρκετά μεγάλος πληθυσμός ανθρώπων. Δεν ήταν άτομα που χάθηκαν στη θάλασσα, ούτε άτομα που απλώς ήρθαν μόνο μια φορά στο νησί.
Η χρονολόγηση των εργαλείων έχει πείσει τον αρχηγό της αποστολής ότι οι πρωτόγονοι άνθρωποι ταξίδευαν στη Μεσόγειο τουλάχιστον 100.000 χρόνια νωρίτερα απ’ ότι νομίζαμε. Πολλοί ερευνητές θεωρούν ότι οι πρωτόγονοι άνθρωποι εκείνης της εποχής δεν ήταν ικανοί να κατασκευάζουν σκάφη ή να ταξιδεύουν σε ανοιχτή θάλασσα. Αλλά οι νέες ανακαλύψεις δείχνουν ότι αυτοί οι πρόγονοί μας ήταν ικανοί για πολλά περισσότερα από ότι τα απλά εργαλεία τους μας έκαναν να πιστεύουμε.
Πόσο μεγάλα ήταν τα θαλάσσια ταξίδια τους; Εξαρτάται από το πότε ταξίδευαν και από πού ερχόντουσαν. Όταν η Μεσόγειος έφτασε στο χαμηλότερο γνωστό σημείο, κάπου 144 μέτρα κάτω από τη σημερινή επιφάνεια, οι άνθρωποι που ξεκινούσαν από την περιοχή της Ελλάδας ή της Τουρκίας θα έπρεπε να κάνουν 3 ξεχωριστές διαδρομές, 19 - 39 χιλιόμετρα η καθεμία, για να φτάσουν στην Κρήτη. Αν ξεκινούσαν από την Αφρική θα έπρεπε να ταξιδεύουν για πάνω από 200 χιλιόμετρα.
Τα αποτελέσματα της έρευνας στην Κρήτη θα δημοσιευτούν τον Ιούνιο αλλά ήδη προκαλούν ζωηρές συζητήσεις στην επιστημονική κοινότητα. Αν και υπήρξαν και στο παρελθόν ενδείξεις για την παρουσία πρωτόγονων πληθυσμών στο νησί, αυτά είναι τα πρώτα χρονολογημένα στοιχεία. Ειδικοί επιστήμονες ζητούν επιβεβαίωση της χρονολόγησης των αντικειμένων και συνέχιση των ερευνών. Αν τα αποτελέσματα επιβεβαιωθούν θα μας κάνουν να αναθεωρήσουμε πολλά απ’ όσα πιστεύαμε για τους πρωτόγονους ανθρώπους. 
Μέχρι τώρα ήταν γενικά αποδεκτό ότι πρόγονοι του σύγχρονου ανθρώπου (όπως ο H. erectus και ο Η. heidelbergensis) ξεκίνησαν από την Αφρική, διέσχισαν την ήπειρο με τα πόδια, διέσχισαν τη χερσόνησο του Σινά, έφτασαν στη Μέση Ανατολή και μετά εξαπλώθηκαν σε Ευρώπη και Ασία. Τα ευρήματα της Κρήτης μας κάνουν να σκεφτούμε διαφορετικά. Αν οι πρωτόγονοι άνθρωποι περνούσαν τη Μεσόγειο, θα μπορούσαν να περάσουν και άλλα υδάτινα εμπόδια, όπως την Ερυθρά Θάλασσα ή τον Κόλπο του Άντεν. Και αυτό σημαίνει ότι οι υποθέσεις που κάναμε, ότι ο αποικισμός της Ευρασίας έγινε από προγόνους μας που έφτασαν με τα πόδια στην Εγγύς Ανατολή θα πρέπει να αναθεωρηθούν.
Σήμερα το αρχαιότερο, ευρέως αποδεκτό, θαλάσσιο ταξίδι είναι το πέρασμα από τη Ν.Α. Ασία στην Αυστραλία πριν περίπου 50.000 χρόνια. Κάποια στοιχεία πάντως δείχνουν ότι οι άνθρωποι άρχισαν να διασχίζουν τη θάλασσα πολύ νωρίτερα. Υπάρχουν ενδείξεις ότι, πάνω από 1 εκατομμύριο χρόνια πριν, μπορεί κάποιοι πρόγονοι του ανθρώπου να πέρασαν τα επικίνδυνα στενά του Γιβραλτάρ από το Μαρόκο, ένα ταξίδι τουλάχιστον 19 χιλιομέτρων.
Γιατί οι πρωτόγονοι πρόγονοί μας διάλεξαν να διασχίσουν τη θάλασσα; «Στην περίπτωση της Κρήτης», λέει μια ελληνίδα αρχαιολόγος της ερευνητικής αποστολής, «μπορεί να ζητούσαν μια νέα περιοχή ή νέους θαλάσσιους πόρους. Αν και ο βασικός λόγος μάλλον έχει σχέση με κάτι θεμελιώδες σε όλα τα ανθρώπινα όντα: το μεγαλύτερο κίνητρό τους ήταν η περιέργεια και η επιθυμία για εξερεύνηση».