Γράφει ο ΑνταίοςΟ 20ός αιώνας έχει παραστεί μάρτυρας ενός κορεσμού πληροφοριών άνευ προηγουμένου. Είτε πρόκειται για έντυπη ύλη, για ραδιοφωνικές ή τηλεοπτικές μεταδόσεις, για το Ιντερνέτ ή κάποια άλλα μέσα, ο κόσμος έχει γεμίσει ασφυκτικά από πληροφορίες. Ο Ντέιβιντ Σενκ γράφει στο βιβλίο του Νέφος Δεδομένων—Πώς να Επιβιώσετε από την Υπεραφθονία Πληροφοριών (Data Smog—Surviving the Information Glut): «Ο κορεσμός πληροφοριών συνιστά πραγματική απειλή. . . . Αντιμετωπίζουμε τώρα την προοπτική της πληροφοριακής παχυσαρκίας».
Ως ένα μόνο παράδειγμα δείτε τι ισχύει για μια γνωστή εφημερίδα. Λέγεται ότι μια συνηθισμένη καθημερινή έκδοση της εφημερίδας Δε Νιου Γιορκ Τάιμς (The New York Times) περιέχει περισσότερες πληροφορίες από όσες θα μάθαινε σε ολόκληρη τη ζωή του ο μέσος Άγγλος του 17ου αιώνα. Αλλά εκτός από τις καθημερινές εφημερίδες, προστίθενται στη σωρεία των προσφερόμενων πληροφοριών κάθε είδους περιοδικά και βιβλία, για πλήθος θεμάτων. Δεκάδες χιλιάδες βιβλία εκδίδονται κάθε χρόνο. Και εφόσον οι επιστημονικές πληροφορίες διπλασιάζονται κάθε έξι χρόνια, δεν είναι παράξενο το ότι σε όλο τον κόσμο τα τεχνικά και μόνο έντυπα αριθμούν πάνω από ........100.000. Και το Ιντερνέτ καθιστά αχανείς βιβλιοθήκες πληροφοριών διαθέσιμες στους χρήστες των κομπιούτερ.
Τι θα πούμε για τα περιοδικά; Τα περιοδικά για επιχειρηματίες, για γυναίκες, για εφήβους, για αθλήματα και για ψυχαγωγία—πράγματι, περιοδικά σχεδόν για .........
kάθε θέμα και ανθρώπινο ενδιαφέρον—έχουν πλημμυρίσει τον κόσμο, απαιτώντας την προσοχή μας. Τι θα πούμε για το ρόλο του διαφημιστή—του «ντελάλη της ασημαντότητας», όπως έχει περιγραφεί κατάλληλα; Στο βιβλίο του Το Άγχος της Υπερπληροφόρησης (Information Anxiety), ο συγγραφέας Ρίτσαρντ Σ. Γούρμαν παρατηρεί: «Οι διαφημιστικές εταιρίες έχουν κηρύξει τον πόλεμο στις αισθήσεις μας με έναν καταιγισμό διαφημίσεων οι οποίες απαιτούν να τις κοιτάξουμε, να τις ακούσουμε, να τις μυρίσουμε και να τις αγγίξουμε». Επιμένουν ότι χρειάζεστε το τελευταίο προϊόν, το τελευταίο βελτιωμένο μοντέλο για να μη σας ξεπεράσουν οι γείτονές σας.
Ο Αυστραλός ψυχολόγος και κοινωνικός ερευνητής Δρ Χιου Μακ Κέι είπε ότι “ο κόσμος κατακλύζεται από πληροφορίες και οι άνθρωποι προσκαλούνται να ακολουθήσουν την ιλιγγιώδη ταχύτητα της υπερλεωφόρου των πληροφοριών”. Το πρόβλημα, όπως το βλέπει ο Δρ Μακ Κέι, είναι ότι η έκρηξη των ειδησεογραφικών και ενημερωτικών προγραμμάτων στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση, μαζί με τη σύγχρονη τρομακτική έκρηξη στα ηλεκτρονικά δίκτυα πληροφοριών, έχει συντελέσει σε έναν κόσμο όπου πολλοί άνθρωποι γίνονται αποδέκτες πληροφοριών από τα μέσα ενημέρωσης οι οποίες συχνά αποτελούν μερική αναπαράσταση των γεγονότων και των συμβάντων, όχι την πλήρη εικόνα.
Τι Είναι Πληροφορία;
Οι περισσότεροι αναγνώστες θα θυμούνται καθαρά τον καιρό, όχι και τόσο παλιά, που οι πληροφορίες ήταν απλώς μια σειρά γεγονότων ή στοιχείων που μας έλεγαν λεπτομέρειες όπως ποιος, πού, τι, πότε, πώς. Δεν υπήρχε κάποια ειδική φρασεολογία ή λεξιλόγιο για τις πληροφορίες. Το μόνο που έπρεπε να κάνουμε ήταν να τις ζητήσουμε ή να τις ψάξουμε μόνοι μας.
Αλλά έφτασε η δεκαετία του 1990, και ο κόσμος έχει επινοήσει τόσο πολλές νέες λέξεις που σχετίζονται με τις πληροφορίες ώστε αυτές μπορούν από μόνες τους να δημιουργήσουν σύγχυση. Ενώ μερικές από αυτές τις λέξεις ή τις εκφράσεις είναι σχετικά απλές και κατανοητές, όπως «πληροφοριομανία», «πάθος για την τεχνολογία» και «εποχή της πληροφορίας», άλλες μπορεί να δημιουργήσουν πραγματικά προβλήματα. Σήμερα ο κόσμος σαρώνεται από την πληροφοριομανία—την πεποίθηση ότι αυτός που κατέχει τις περισσότερες πληροφορίες βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση έναντι των άλλων που δεν έχουν πρόσβαση σε αυτές και ότι οι πληροφορίες δεν είναι πλέον το μέσο προς κάποιο σκοπό αλλά αυτοσκοπός.
Αυτή η μανία τρέφεται από ένα χείμαρρο τηλεπικοινωνιακών συστημάτων, όπως το φαξ, το κινητό τηλέφωνο και ο προσωπικός υπολογιστής, τον οποίο μερικοί θεωρούν σύμβολο και μασκότ της εποχής της πληροφορίας. Είναι αλήθεια ότι η άνεση, η ταχύτητα και η δύναμη των κομπιούτερ έχουν δημιουργήσει μια πρωτόγνωρη πρόσβαση στις πληροφορίες—τέτοια που οδήγησε τον Νικόλα Νεγροπόντη από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης να πει: «Οι κομπιούτερ δεν είναι πλέον εργαλεία. Είναι ζήτημα ζωής». Ως αποτέλεσμα, οι πληροφορίες και η τεχνολογία που τις μεταφέρει υπερεκτιμώνται, σε μερικές περιπτώσεις γίνονται αντικείμενα λατρείας, με πάμπολλους φανατικούς οπαδούς σε όλα τα μέρη της γης. Οι ειδήσεις στην τηλεόραση και τα ενημερωτικά προγράμματα έχουν γίνει «ευαγγέλιο», ενώ ωκεανοί κοινοτοπιών ξεχύνονται στα τηλεοπτικά τοκ σόου και καταπίνονται από ένα κοινό που συνήθως είναι εύπιστο και δεν έχει κρίση.
Επειδή η εποχή της πληροφορίας έχει αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο ζούμε και εργαζόμαστε, πολλοί άνθρωποι σήμερα υποφέρουν από το «άγχος της υπερπληροφόρησης», σε κάποια μορφή του. Τι ακριβώς είναι το άγχος της υπερπληροφόρησης; Πώς μπορείτε να διακρίνετε αν σας επηρεάζει; Υπάρχει κάτι που μπορείτε να κάνετε για αυτό;