Πέραν των ελαφρών ιδεολογικών αποκλίσεων, κυρίως για λόγους επικοινωνιακούς, των τριών (ως πρότινος) βασικών υποψηφίων για την προεδρία του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης (ο κ. Σαμαράς εμφανίζεται περισσότερο εθνοκεντρικός, η κα Μπακογιάννη πιο φιλελεύθερη, ο κ. Αβραμόπουλος βρίσκεται κάπου στη μέση) βασικό κριτήριο του εκλογικού σώματος οφείλει, κατά την άποψή μου, να είναι η συνολική προσφορά καθενός εκ των τριών στην παράταξη της Κεντροδεξιάς και πάνω απ’όλα στη χώρα, με βάση την οποίαν μπορούμε να σχηματίσουμε και άποψη για τις ικανότητες καθενός εκ των διεκδικητών της ηγεσίας της ΝΔ.
Ξεκινώντας από τον πιο ‘’ανώδυνο’’ υποψήφιο, εκείνον που αποχώρησε, μπορούμε να ανατρέξουμε στα χρόνια του πολιτικού του ξεκινήματος, ως διπλωματικού συμβούλου του πρώην πρωθυπουργού κ. Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, θέση από την οποίαν δεν είμαστε σε θέση να τον κρίνουμε για τα άγνωστα πεπραγμένα του. Γυρίζοντας πίσω, τον βλέπουμε σε θέση εκπροσώπου Τύπου του υπουργείου Εξωτερικών της ίδιας κυβέρνησης, μια θέση που και πάλι δεν είχε αρμοδιότητες –είχε όμως πολιτικές επιπτώσεις. Ως γνωστόν η τότε κυβέρνηση δεν κατόρθωσε να πείσει τα ΜΜΕ και τον ελληνικό λαό για την ορθότητα των πεπραγμένων της. Παρ’όλα αυτά, ο κ. Αβραμόπουλος προσωπικά έδειξε έκτοτε τη μεγάλη του επικοινωνιακή δεινότητα, γνωρίζοντας να χειρίζεται επιδέξια το λόγο πάντοτε εντός του πλαισίου της πολιτικής ορθότητας, χωρίς να ακούγεται ποτέ απόλυτος. Σε τελική ανάλυση, χωρίς να ακούγεται ποτέ καθαρά η άποψή του κατά την ταπεινή μου γνώμη.
Στη συνέχεια διετέλεσε, με μεγάλη εκλογική επιτυχία, δήμαρχος Αθηναίων. Θέση από την οποία προχώρησε σε αρκετά σημαντικά για την εποχή τους έργα, όπως η ........
φωταγώγηση πλήθους δημοσίων κτιρίων, η τοποθέτηση κάγκελων στα πεζοδρόμια ώστε να αποτραπεί η παράνομη στάθμευση, τα παρκόμετρα (που όμως κρίθηκαν αντισυνταγματικά από το ΣτΕ), ο καλλωπισμός της πόλης με πληθώρα σιντριβανιών και αγαλμάτων (για να γνωρίζετε ποια από αγάλματα τοποθέτησε, αρκεί απλώς να κοιτάξετε στις βάσεις τους όπου αναγράφεται πως ‘’εγκαινιάστηκε επί δημαρχίας Δ. Λ. Αβραμόπουλου).
Κατόπιν επιχείρησε να συστήσει ένα νέο κεντροδεξιό κόμμα, το ΚΕΠ, η επιρροή του οποίου μετρήθηκε μόνο δημοσκοπικά (αν δεν απατώμαι κυμαινόταν σε μονοψήφια) αφού εντέλει κατά την επίσημη αιτιολόγηση του ίδιου διαλύθηκε λόγω ανεπαρκούς χρηματοδότησης –το πόσο υπεύθυνο είναι βέβαια να συνιστά κάποιος έναν πολιτικό σχηματισμό χωρίς να μπορεί να τον συντηρήσει κρίνεται από τον καθέναν, γεγονός είναι πάντως ότι ένα κόμμα χρειάζεται πολύ μεγάλους πόρους τους οποίους άλλοι όπως ο κ. Καρατζαφέρης κατόρθωσαν να βρουν.
Επιστρέφοντας στη ΝΔ τη στιγμή που ανέβαινε στην εξουσία, διετέλεσε υπουργός Τουρισμού αφήνοντας τους πάντες ικανοποιημένους. Κανείς δεν ξεχνά τις διαφημιστικές καμπάνιες στον ξένο και τον ελληνικό Τύπο, ούτε τις συχνές εκθέσεις και τα ταξίδια στο εξωτερικό.
Ορκίστηκε, τέλος, στη δύσκολη θέση του υπουργού Υγείας. Σύμφωνα με τον ίδιο, νομοθέτησε ώστε να καλυφθούν οι κενές οργανικές θέσεις στο χώρο και να εξασφαλίζεται η ιεραρχική ανέλιξη σε διευθυντικές θέσεις όλων των γιατρών του ΕΣΥ έπειτα από κάποια χρόνια. Σύμφωνα με τους αντιπάλους του, οι κενές οργανικές θέσεις παραμένουν ως και τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές κενές, ενώ έχουν εκτιναχθεί στα ύψη οι δαπάνες για τα φάρμακα και τη λειτουργία των νοσοκομείων.
Περνώντας στον κ. Σαμαρά, τα πράγματα δυσκολεύουν για κάποιον που επιθυμεί να αποτιμήσει την (όποια) προσφορά του. Ο Μεσσήνιος πολιτικός υπήρξε ο νεώτερος βουλευτής στην ιστορία του ελληνικού κράτους και από νωρίς εθεωρείτο από τους υποστηρικτές του δελφίνος.
Όταν η ΝΔ ανήλθε στην εξουσία το 1990, ορίστηκε από τον πρωθυπουργό υπουργός Εξωτερικών. Δε θα υιοθετηθούν εδώ οι κατηγορίες για κατάχρηση των μυστικών κονδυλίων και διανομή τους σε δημοσιογράφους ώστε να του φιλοτεχνήσουν ηγετικό προφίλ, καθώς ως αναπόδεικτες οφείλουν να θεωρούνται ψευδείς. Εκείνο που δεν μπορεί όμως να ξεχαστεί είναι η αποχώρησή του από την (οριακής αυτοδυναμίας) κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας όταν απομακρύνθηκε από το εν λόγω υπουργείο.
Ακόμη και να υιοθετηθούν οι ισχυρισμοί του ότι ο τότε πρωθυπουργός υπήρξε ενδοτικός στο μακεδονικό ζήτημα, ας ληφθεί υπ’όψιν ότι ήταν η πρώτη και μοναδική φορά που αμφισβητήθηκε η χάραξη της εξωτερικής πολιτικής από τον πρόεδρο της κυβερνήσεως από τα χρόνια του Ελευθερίου Βενιζέλου. Και μάλιστα το επιχείρημα του κ. Σαμαρά είναι το ίδιο με εκείνο των τότε βασιλοφρόνων: πως πρέπει να λαμβάνουμε υπ’όψιν τις ευαισθησίες του ανώτατου άρχοντα (εν προκειμένω το δάκρυ του Καραμανλή) παρά τους σχεδιασμούς του εκλεγμένου από τον ελληνικό λαό πρωθυπουργού. Συν τοις άλλοις βεβαίως, ο κ. Μητσοτάκης είχε από τότε πει πως ήταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής που του ζήτησε την απομάκρυνση του κ. Σαμαρά, κάτι που ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν διέψευσε.
Ο κ. Σαμαράς σήμερα εμφανίζεται αμετανόητος για την τότε στάση του, κάνοντας λόγο για προσωπικά συμφέροντα του τότε πρωθυπουργού (εμπορικά και πετρελαϊκά). Υποθέτω πως θέλει να πιστέψουμε ότι ο κ. Μητσοτάκης ήταν τόσο χαζός ώστε να του ομολογήσει ότι η εξωτερική πολιτική την οποίαν τον καλούσε να ασκήσει βασιζόταν σε δικά του άνομα συμφέροντα κι όχι στην άποψή του. Εγώ πάντως στη θέση του πρωθυπουργού αν είχα ιδιοτελή κίνητρα μάλλον δε θα τα ομολογούσα στον υπουργό που δεδηλωμένα ήθελε να με διαδεχθεί, θα ισχυριζόμουν απλώς πως ασκούσα την πολιτική την οποία πίστευα.
Εν πάση περιπτώσει, όλα κρίνονται εκ του αποτελέσματος. Με την πτώση της κυβέρνησης Μητσοτάκη που προκάλεσε ο κ. Σαμαράς, απετράπη ο –κατά τον ίδιο- ‘’εθνικός συμβιβασμός’’ να αποκτήσει η ΠΓΔΜ σύνθετη ονομασία. Κι από τότε πάνω από εκατό χώρες του κόσμου την έχουν αναγνωρίσει ως Μακεδονία, κι από τότε είμαστε εμείς που πιέζουμε για σύνθετη ονομασία με τα Σκόπια να θέτουν εμπόδια…
Αποχωρώντας, λοιπόν, ο κ. Σαμαράς ίδρυσε την Πολιτική Άνοιξη, που ανεδείχθη τότε τρίτο κόμμα. Μπορεί να μην πέτυχε εκείνο που υποσχόταν στο προεκλογικό σποτάκι της, δηλαδή τη συντριβή του δικομματισμού, πέτυχε όμως την αλλαγή ηγεσίας στη ΝΔ και την ανάδειξη του κ. Έβερτ στην προεδρία, με τα γνωστά για την Κεντροδεξιά εκλογικά αποτελέσματα…
Προϊόντος του χρόνου, η φιλόδοξη ‘’υπέρβαση’’ στην οποία στόχευε ο κ. Σαμαράς δεν επετεύχθη και η δυναμική της Πολιτικής Άνοιξης ξεφούσκωσε. Πολλά χρόνια μετά λοιπόν, ο κ. Κώστας Καραμανλής σε συνεννόηση με την κα Μπακογιάννη, τον δέχθηκε πίσω στους κόλπους της ΝΔ, αρχικά ορίζοντάς τον ευρωβουλευτή και στη συνέχεια υποψήφιο βουλευτή.
Το 2007 ο κ. Σαμαράς βρέθηκε και πάλι στην κοινοβουλευτική ομάδα μιας κεντροδεξιάς κυβέρνησης που επιθυμούσε σύνθετη ονομασία για την ΠΓΔΜ, κι αυτή τη φορά τουλάχιστον δεν την έριξε. Για λίγους μήνες, διετέλεσε υπουργός Πολιτισμού και επανήλθε έτσι μεμιάς στον κατάλογο των δελφίνων (φαντάζομαι τυχαία και χωρίς μηχανισμούς, καθώς δηλώνει κατηγορηματικά ‘’όχι στους μηχανισμούς’’). Στην πρόσφατη ομιλία του στο Ινστιτούτο Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής παρευρέθησαν πολλοί βουλευτές και στελέχη του κόμματος, ενώ στην πρώτη σειρά δέσποζε ο Μητροπολίτης Καλαμάτας (δεν είναι να απορεί κανείς για το επί υπουργίας του ψαλίδισμα της ταινίας του κ. Γαβρά στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης). Πάντως, ενώ τα μέλη της κυβέρνησης που παρέστησαν στην ομιλία ήταν λιγότερα από την αντίστοιχη της κας Μπακογιάννη, συμπτωματικά ακούστηκε το σύνθημα ‘’Αντώνη, Αντώνη, μην την αφήνεις μόνη’’ ενώ στης υπουργού Εξωτερικών απουσίαζε κάποιο αντίστοιχο που θα λογιζόταν ως αμφισβήτηση κατά του πρωθυπουργού. Τι να κάνουμε, αυθόρμητος ο λαός και του μεν και της δε, ασχέτως των φημών που ήθελαν τους μητσοτακικούς περισσότερο αντικαραμανλικούς από τους οπαδούς του υπουργού Πολιτισμού…
Εκείνο που μας κάνει να απορούμε ωστόσο με τον τέως υπουργό Πολιτισμού είναι το γεγονός πως ενώ τώρα θυμάται και αναδεικνύει σε κεντρικό ζήτημα το μακεδονικό, όταν μετείχε στην κυβέρνηση δε θέλησε να αναβαθμίσει τη Θεσσαλονίκη, αλλά αποφάσισε να περιστείλει τις δαπάνες για την εκεί έκθεση βιβλίου και το κινηματογραφικό φεστιβάλ, που αν γίνονταν πόλος έλξης για ξένους ανθρώπους του πολιτισμού, αυτονόητα θα ανέβαζαν την επισκεψιμότητα και τη διεθνή απήχηση των μουσείων και ευρημάτων της αρχαίας Μακεδονίας. Θα μπορούσε, συν τοις άλλοις, να έχει ένα σχέδιο πολιτιστικής διπλωματίας για το ζήτημα, να διοργανώσει εκθέσεις ή και συμπόσια, να διεκδικήσει κοινοτικούς πόρους για ένα μεγάλο μουσείο που θα αναδείκνυε την ιστορική συνέχεια της Μακεδονίας μέσα στο χρόνο διεθνώς. Δεν είχε κανέναν τέτοιο σχεδιασμό όμως απ’ότι φαίνεται, απλώς ως υποψήφιος πρόεδρος της ΝΔ επιθυμεί να τονίσει –πάντοτε εντός των εθνικών ή ακόμη και των στενότερων, παραταξιακών ορίων- την τότε ‘’ανένδοτη στάση’’ του. Ας είμαστε επιεικείς…
Όσον αφορά την εκλογική του περιφέρεια, τη Μεσσηνία, ο κ. Σαμαράς αύξησε τη χρηματοδότηση των ‘’Δρόμων της Ελιάς’’ (που ίσως να σας είναι κι άγνωστοι βεβαίως), αν και έλαμπε δια της απουσίας του από το σημαντικό για τα δεδομένα της χώρας Διεθνές Φεστιβάλ Χορού της Καλαμάτας. Όσον αφορά τη συνολική του παρουσία στο εν λόγω υπουργείο, κανείς δεν ξεχνά την παθιασμένη του ξενάγηση στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης που επί τέλους ολοκληρώθηκε και το ένα ευρώ που καθιέρωσε ως αντίτιμο της εισόδου σ’αυτό (τύποις βεβαίως, στόχος του μουσείου εξακολουθεί να είναι η αυτοχρηματοδότηση, αλλά ας μην γκρινιάζουμε που ως το Δεκέμβρη θα επισκεπτόμαστε φθηνά τις Καρυάτιδες). Κανείς δεν ξεχνά, αντιστοίχως, τις αλλεπάλληλες παραιτήσεις και απομακρύνσεις ανθρώπων της Τέχνης από φορείς όπως η Εθνική Λυρική Σκηνή, το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου κ.ά. Παχυλή, αντίθετα, εξακολούθησε να είναι η κρατική ενίσχυση του ιδιωτικού δικαίου Μεγάρου Μουσικής (ενός κοσμήματος για τα μουσικά μας δρώμενα που ίδρυσε ο κ. Λαμπράκης), ενώ δεν έπαψε η ανάπτυξη προς χάριν της αρχαιολογικής προστασίας: ανεμπόδιστα συνεχίστηκαν οι οικοδομικές εργασίες κατασκευής πολυώροφων γραφείων στα όρια του αρχαιολογικού πάρκου της Ακαδημίας Πλάτωνος από θυγατρική του Άκτωρος του κ. Μπόμπολα, και παρά τις αρχικές (κατά την κρίση του υπουργείου, μάλλον αντιαναπτυξιακές) ενστάσεις των κατοίκων και του σχεδιασμού, που ήθελαν μια ζώνη προστασίας και περιπάτου, που επρόκειτο να συνδεθεί με την ενοποίηση αρχαιολογικών χώρων.
Κλείνοντας με την κα Μπακογιάννη, πρέπει κατ’αρχάς να αναφερθούμε στο αντικειμενικό γεγονός πως ήταν κόρη και σύζυγος ενός προέδρου και ενός ιστορικού στελέχους της παράταξης αντίστοιχα. Εξίσου αντικειμενικό όμως μπορεί να θεωρηθεί το γεγονός ότι δεν αρκέστηκε στο όνομά της, αλλά παρήγαγε έργο για την παράταξή της και τη χώρα από την πρώτη στιγμή.
Μετά τον άδικο θάνατο του Παύλου Μπακογιάννη, εξελέγη βουλευτής στη μονοεδρική Ευρυτανία και υλοποίησε το ολοκληρωμένο σχέδιό του για τον εκσυγχρονισμό του τότε φτωχότερου, και ίσως πιο απομονωμένου, νομού της χώρας. 24 δισεκατομμύρια επενδύθηκαν συνολικά τότε για την ανάπτυξη της Ευρυτανίας, από την ηλεκτροδότηση 37 κοινοτήτων που ως τότε δεν είχαν καν φως και τηλεφωνικές συνδέσεις για περίπου 3500 νοικοκυριά έως τη νέα χάραξη του εθνικού οδικού δικτύου και την κατασκευή συνεδριακού κέντρου και υποδομών υγείας.
Στους λίγους μήνες που διετέλεσε υπουργός Πολιτισμού , αξίζει να σταθεί κανείς στην ολοκλήρωση του σχεδιασμού της ενοποίησης αρχαιολογικών χώρων της Αθήνας (στους οποίους περιλαμβανόταν και η Ακαδημία Πλάτωνος που προαναφέρθηκε) και την ένταξή τους στο Β’ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, με την εξασφάλιση των απαραίτητων για την υλοποίηση ενός έργου τέτοιας έκτασης πόρων.
Στο Δήμο Αθηναίων, όπου εξελέγη με ποσοστό 60%, δεν έκανε θεαματικές αλλά μικρές αλλαγές για τη βελτίωση της εικόνας της πόλης. Στην πυκνοδομημένη Αθήνα βάφτηκαν περίπου 4 χιλιάδες προσόψεις πολυκατοικιών και φυτεύτηκαν πάνω από 17 χιλιάδες δέντρα, δημιουργήθηκαν για πρώτη φορά κέντρο αστέγων και δημοτικά ιατρεία, μαζί με πλήθος νέων παιδικών σταθμών. Ας μην μπούμε στη λογική καταμέτρησης των ασφαλτοστρώσεων και πεζοδρομήσεων, εν γένει ό,τι ήταν εφικτό να γίνει τότε έγινε.
Ως υπουργός Εξωτερικών, τέλος, εκτός της διπλωματίας των αγωγών και της υιοθέτησης της ελληνικής στάσης από τα μέλη του ΝΑΤΟ στη σύνοδο του Βουκουρεστίου που είναι λίγο-πολύ γνωστά, αξιομνημόνευτη είναι η πραγματοποίηση Συμβουλίου Υπουργών Εξωτερικών των μελών του Σ.Α. του ΟΗΕ για το μεσανατολικό –κάτι που είχε να συμβεί πάνω από είκοσι χρόνια- καθώς και η διοργάνωση της Συνόδου του ΟΑΣΕ στην Κέρκυρα.
Η τελευταία προκάλεσε τις αναμενόμενες αντιδράσεις στο εσωτερικό της χώρας, εξαιτίας της προσγείωσης του προεδρικού αεροσκάφους της ΠΓΔΜ όπου αναγραφόταν το περιβόητο ‘’Δημοκρατία της Μακεδονίας’’. Ξεχνιέται έτσι το μείζον, που ήταν η διοργάνωση της συνόδου (η προηγούμενη προεδρεύουσα χώρα, η Γαλλία, δεν είχε διοργανώσει εξαιτίας της άρνησης της Ρωσίας και των ΗΠΑ να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι) όπου οι δύο δυνάμεις συνομίλησαν σε πολυμερή διαπραγμάτευση για πρώτη φορά μετά την κρίση στον Καύκασο. Φυσικά και δεν μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι η Ελλάδα καθόρισε την τακτική των γιγάντων, είναι όμως εύλογο ότι αρκούσε μία μόνο αφορμή για να αρχίσουν να σημειώνονται απουσίες από τη Σύνοδο, κι αυτή θα ήταν προφανώς η άρνηση της Ελλάδας να δεχτεί τους εκπροσώπους ενός κράτους με το επίσημο διπλωματικό τους αεροσκάφος. Δε θα μπορούσε να σταθεί η χώρα σε έναν διεθνή οργανισμό εάν είχε δημιουργηθεί η εντύπωση πως βάζει τις δικές της ανησυχίες (και μάλιστα σε ένα τόσο τυπικό ζήτημα) πάνω από τη διοργάνωση της συνόδου. Συν τοις άλλοις, η πίεση που ασκείται από το Βουκουρέστι και μετά στα Σκόπια παραμένει καθώς σε επίσημο κείμενο της βορειοατλαντικής Συμμαχίας υπάρχει πλέον η προϋπόθεση της επίλυσης του ζητήματος της ονομασίας για την ένταξή τους. Μια πολιτική που είναι βέβαιο πως θα συνεχίσει, όπως οφείλει, ο κ. Γ. Παπανδρέου και στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Εκείνο που δεν επετεύχθη είναι να σταματήσουν οι τουρκικές παραβιάσεις στον ελληνικό εναέριο χώρο, το οποίο με πολιτικούς όρους συνεπάγεται πως θα εξακολουθήσουμε κι εμείς και οι γείτονες να αγοράζουμε όπλα. Εκείνο όμως που ενισχύθηκε είναι οι εκατέρωθεν επενδύσεις μεταξύ των δύο κρατών, που ουσιαστικά συμβάλλουν στη διαρκή αλληλεξάρτηση των δύο. Κατά την άποψή μου, δεν υπάρχει ασφαλέστερη οδός για την ειρήνη μεταξύ ‘’αντιπάλων’’ λαών από τη δημιουργία ισχυρών κοινών συμφερόντων, για τα οποία μία πολεμική σύρραξη θα ήταν ολέθρια.
Καταληκτικά, είναι νομίζω σαφές το πώς αποτιμώ τη συμβολή καθενός από τους τρεις επίδοξους διαδόχους του κ. Καραμανλή, με την πλάστιγγα να γέρνει ξεκάθαρα υπέρ της κας Μπακογιάννη. Σήμερα ο κ. Αβραμόπουλος αποσύρθηκε, μένει ο κ. Σαμαράς με την εθνοκεντρική ρητορεία του. Ελπίζω ως την ημέρα των εκλογών η βάση του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης να πάρει τη σωστή απόφαση, και για τη Νέα Δημοκρατία αλλά και για τον τόπο
Από ΤΟ ΓΛΕΝΤΙ