Αδιάλειπτη και αλώβητη, παρά τις προσπάθειες ελέγχου, παραμένει η δράση των λαθρεμπόρων τσιγάρων που δραστηριοποιούνται μέσα, αλλά και μέσω της χώρας μας. Αυτό προκύπτει από τις συνεχείς κατασχέσεις παράνομων τσιγάρων από τα τελωνεία και τις διωκτικές αρχές. Μόλις χθες η ΥΠΕΕ συνέλαβε έναν Ιταλό και αναζητεί έναν ακόμα, καθώς επιχείρησαν να στείλουν παράνομα 2.143 πακέτα τσιγάρων στη χώρα τους μέσω εταιρείας ταχυμεταφορών. Υπάλληλοι της υπηρεσίας αναφέρουν ότι η συγκεκριμένη ιστορία είναι «αστεία», καθώς η ποσότητα θεωρείται πολύ μικρή σε σχέση με το σύνολο των λαθραίων τσιγάρων που διακινούνται στη χώρα μας. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Λιανοπωλητών Τσιγάρων, το 8% των πακέτων που αγοράζονται στην Ελλάδα είναι λαθραία. Κατά το 2008 κατασχέθηκαν περίπου 215 εκατομμύρια λαθραία τσιγάρα από τα τελωνεία, την αστυνομία, την ΥΠΕΕ και το Λιμενικό. Το 2007 κατασχέθηκαν περίπου 149 εκατομμύρια τεμάχια, 223 εκατομμύρια το 2006, 259 το 2005, 311 το 2004 κ.λπ....Πιο φθηνά
Η άκρως βλαβερή συνήθεια του καπνίσματος, κοστίζει αρκετά. Μάλιστα το μεγαλύτερο τμήμα της, τιμή του πακέτου οφείλεται στον επιβαλλόμενο φόρο, γεγονός που εξηγεί απολύτως την «προτίμηση» των αγοραστών στα λαθραία τσιγάρα που καταλήγουν στην αγορά αρκετά φθηνότερα. Ενδεικτικά, μια καπνοβιομηχανία πουλάει τα τσιγάρα της προς 50 - 70 λεπτά το πακέτο, ενώ και στα περίπτερα η τιμή για το ίδιο πακέτο μπορεί να ξεπερνάει τα 3 ευρώ. Η ίδια μάρκα πακέτου εφόσον πρόκειται για λαθραίο προϊόν πωλείται περίπου 2 ευρώ. Μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις πωλούνται τσιγάρα «μαϊμούδες» που προκαλούν πολλαπλάσια ζημιά στον οργανισμό.
Οπως επισημαίνουν επιστήμονες που έχουν ασχοληθεί με το θέμα, η εικόνα του λαθρεμπόρου τσιγάρων στην Ελλάδα δεν υποκύπτει σε κανένα από τα γνωστά στερεότυπα, καθώς μπορεί να είναι από Ελληνες φοιτητές που σπουδάζουν στο εξωτερικό και με αυτό τον τρόπο βγάζουν ένα χαρτζιλίκι μέχρι επιχειρηματίες από αυτή τη δραστηριότητα επιχειρούν να αποσβέσουν τις ζημίες από τις νόμιμες επιχειρήσεις τους. «Δεν υπάρχουν μαφίες όπως τις φανταζόμαστε στη συγκεκριμένη δουλειά. Θα ήταν πολύ δύσκολο αυτό το εμπόριο να περιορίζεται σε εθνότητες, διαφθορά, βία ή κάτι άλλο από εκείνα που φανταζόμαστε για τους λαθρεμπόρους. Ο εισαγωγέας είναι πολλές φορές νόμιμος επιχειρηματίας ή κάποιος που απλώς έχει επαφές με κυκλώματα και επενδύει τα λεφτά του χωρίς να εμπλέκεται ο ίδιος. Εχω συναντήσει π.χ. έναν ιατρό που έκανε τέτοιες «επενδύσεις» περιγράφει στην «Κ» ο επίκουρος καθηγητής Εγκληματολογίας κ. Γιώργος Αντωνόπουλος.
Τα παράνομα τσιγάρα καταλήγουν στη χώρα μας μέσω θαλάσσης από την Κίνα, μέσω Ντουμπάι ή Αιγύπτου, φτάνουν στον Πειραιά κρυμμένα στα κοντέινερ ανάμεσα σε άλλα εμπορεύματα. Στη συνέχεια, αφού αποθηκευτούν σε παράνομες αποθήκες σε διάφορες περιοχές της Αττικής, συνεχίζουν το ταξίδι τους με φορτηγά διεθνών μεταφορών για χώρες της Βόρειας Ευρώπης. Αυτός ο τρόπος μεταφοράς αφορά κυρίως τα πλαστά τσιγάρα που δεν έχουν ιδιαίτερη πέραση στη χώρα μας και προορίζονται κυρίως για το εξωτερικό. Ο ρόλος - κλειδί που έχει η Ελλάδα λόγω της γεωγραφικής της θέσης δίνει τη δυνατότητα σε πολλά κυκλώματα, ανεξάρτητα μεταξύ τους, να ασχοληθούν με την προσοδοφόρα παράνομη δραστηριότητα.
«Κέντρα διακίνησης» λαθραίων τσιγάρων ωστόσο θεωρούνται από τις διωκτικές αρχές τα κατεχόμεναστην Kύπρο και το Μαυροβούνιο, ενώ σημαντικός είναι ο ρόλος λιμανιών σε Μάλτα, Ρότερνταμ, Αμβέρσα, Γιβραλτάρ κ.α.
Κανένας έλεγχος
Αλλο συνηθισμένο δρομολόγιο είναι μέσω Τουρκίας ή Κατεχομένων στην Kύπρο. Οπως επισημαίνουν αξιωματικοί του Λιμενικού που ασχολούνται με το θέμα, δεν υπάρχει σχεδόν κανένας έλεγχος των φορτίων που περνάνε από την Τουρκία, ενώ υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι λιμενικοί της γείτονος χώρας ενίοτε διευκολύνουν το λαθρεμπόριο.
Σημαντικό ρόλο στη διακίνηση παίζει η Αμμόχωστος και άλλα σημεία της κατεχόμενης πλευράς της Κύπρου από την οποία φεύγουν νόμιμα δρομολόγια με προορισμό το Μαυροβούνιο, τα οποία περνώντας από την Ελλάδα ξεφορτώνουν παράνομα στις ακτές του Αργολικού, σε Αστακό, Κεφαλονιά, Ζάκυνθο και αλλού. «Ακόμα και αν τους εντοπίσεις μεσοπέλαγα δεν μπορείς να κάνεις κάτι γιατί τα χαρτιά τους είναι νομότυπα. Μόνο αν τους πιάσεις «στα πράσα» την ώρα που ξεφορτώνουν», περιγράφει αξιωματικός του ΥΕΝ.
Τέλος, συχνό είναι και το φαινόμενο, τσιγάρα που κατασκευάζονται σε καπνοβιομηχανίες της χώρας μας να αγοράζονται αφορολόγητα με το σύστημα itransit για εξαγωγή σε άλλες χώρες και τελικά καταλήγουν παράνομα στην ελληνική αγορά. «Ενίοτε αυτά τα τσιγάρα φεύγουν με βαπόρια, κάνουν μια «βόλτα» στο πέλαγος και επιστρέφουν. Aλλες φορές φεύγουν από τη χώρα μόνο στα χαρτιά», επισημαίνει στέλεχος του ΥΠΕΕ, αρμόδιος επί του θέματος.
Καταστροφικά για την υγεία
Σύμφωνα με τους ειδικούς, τα τσιγάρα «μαϊμού» που κυκλοφορούν στην αγορά της Ελλάδας και της Ευρώπης είναι καταστροφικά για την υγεία. Κατασκευάζονται σε άγνωστα εργοστάσια στην Κίνα, στα Βαλκάνια, στη Ρωσία και αλλού και μοιάζουν όσον αφορά το περιτύλιγμα με τα βιομηχανικά τσιγάρα μεγάλων εταιρειών. Εκτός από το γεγονός της πλαστογραφίας, τα τσιγάρα αυτά δεν τηρούν καμία προδιαγραφή ασφαλείας και τα υλικά από τα οποία έχουν κατασκευαστεί είναι χειρίστης ποιότητος. Σε παλαιότερη ανάλυση (το 2005) που έχει γίνει σε δείγμα τέτοιων τσιγάρων βρέθηκε ότι περιέχουν 11 φορές περισσότερο αρσενικό, μόλυβδο και κάδμιο από τα κανονικά. Επιπλέον περιέχουν κατά 133% περισσότερο μονοξείδιο του άνθρακα, 160% περισσότερη πίσσα και 80% περισσότερη νικοτίνη. Αλλες έρευνες ανεβάζουν κατά πολύ τα σχετικά ποσοστά. «Εφόσον αυτά τα τσιγάρα φτιάχνονται κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες, κανείς δεν ξέρει τι υλικά χρησιμοποιούνται και με ποιες ουσίες είναι επιβαρυμένα. Οσον αφορά τα αυξημένα ποσοστά των στοιχείων που έχουν βρεθεί να περιέχονται στα τσιγάρα αυτά αυξάνουν κατακόρυφα τους κινδύνους για εμφάνιση ασθενειών που σχετίζονται με το κάπνισμα, όπως ο καρκίνος. Ωστόσο, εφόσον αυτά τα τσιγάρα κατασκευάζονται και κυκλοφορούν ανεξέλεγκτα δεν ξέρουμε ποια επιπλέον τοξική ουσία μπορεί να περιέχει η κάθε παρτίδα» μας εξηγεί ο κ. Δημήτρης Ψαρούλλης, καθηγητής εργαστηρίου ιατροδικαστικής και τοξικολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.