To γυάλινο κουτί με τους θησαυρούς

Γράφει ο Αλέξανδρος Πιστοφίδης

Επισκέφθηκα δύο φορές το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης και τις δύο φορές με φίλους από το εξωτερικό. Ολοι έμειναν ενθουσιασμένοι. Ολοι, σχεδόν, είναι άνθρωποι που έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με τον χώρο της τέχνης και του πολιτισμού. Ολοι, βρήκαν την ιδέα του γυάλινου κουτιού με τους πολύτιμους θησαυρούς ιδιοφυή. Η διαρρύθμιση των χώρων, η λειτουργικότητα, ο σχεδόν φυσικός φωτισμός, όλα ήταν τέλεια εναρμονισμένα αλλά το σημαντικότερο, τα δύο μόνο υλικά του οικοδομήματος (γυαλί και τσιμέντο) και το μοναδικό χρώμα το ουδέτερο απαλό γκρι, έδιναν τη δυνατότητα στα εκθέματα να προβληθούν ακόμη περισσότερο και (για όσους τουλάχιστον γνωρίζουν) αυτός είναι ο σκοπός ενός μουσείου.

Ο σκοπός ενός μουσείου δεν είναι η προβολή αυτού καθαυτού του κτιρίου αλλά των εκθεμάτων του. Πόσο μάλλον όταν αυτά τα εκθέματα είναι μοναδικά σύμβολα ενός ολόκληρου πολιτισμού που έχει επηρεάσει όσο λίγα την πολιτισμική εξέλιξη της ανθρωπότητας. Όπως κάθε παιδί έχει ένα κουτί που μέσα του φυλάει όλους τους πολύτιμους θησαυρούς του, έτσι πιστεύω κι εγώ πως το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης είναι το γυάλινο κουτί μας, που μέσα του φυλάμε ότι πολυτιμότερο έχουμε σαν λαός. Όταν βρίσκεσαι μέσα σε αυτό το γυάλινο κουτί, ειδικά στον τρίτο όροφο, και αντικρίζεις απέναντι την Ακρόπολη με τον Παρθενώνα, βλέπεις πίσω σου τα γλυπτά και πως ήταν κάποτε όλο αυτό το αριστούργημα, νιώθεις δέος και θαυμασμό για το μεγαλείο των ανθρώπων αυτών που το κατασκεύασαν. Δεν μπορώ να φανταστώ κανένα άλλο οικοδόμημα και με κανένα άλλο υλικό, που θα μπορούσε να προβάλει τόσο άριστα αυτό για το οποίο κατασκευάστηκε.

Πιστεύω ότι, από κάθε άποψη, είναι ένα από τα πιο άριστα σχεδιασμένα, που έχω επισκεφτεί. Στην αρχιτεκτονική των μουσείων υπάρχει ο ...... όρος «Σύνδρομο του Μπιλμπάο». Ο όρος καθιερώθηκε όταν τελείωσε η κατασκευή του νέου μουσείου Guggenheim στο Μπιλμπάο της Ισπανίας, όπου το κτίριο ήταν τόσο εντυπωσιακό που δέσποζε σε όλο τον περιβάλλοντα χώρο της πόλης, συνθλίβοντας στην κυριολεξία ακόμη και τα εκθέματα. Είναι κάτι σαν το κτίριο σύμβολο του Σίδνεϊ, την Οπερα.

Στη χώρα μας, που όλοι σχεδόν είμαστε ειδικοί σε όλα και που όχι μόνο εκφράζουμε απλώς την γνώμη μας αλλά θέλουμε να την επιβάλουμε σαν την απόλυτη αλήθεια κάλλους, αισθητικής και σοφίας, ακούστηκαν πολλά για το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης. Κάποιοι θα το ήθελαν από έναν αρχιτέκτονα σαν τον Καλατράβα, που αρέσκεται να αυτοπροβάλεται ο ίδιος μέσα από το εντυπωσιακό και πομπώδες. Κάποιοι άλλοι της εθνικής-συντηρητικής σχολής, όπως π.χ ο καθηγητής κος Γιανναράς ή ο διευθυντής του αστρολογικού ινστιτούτου, κος Γούδης θα ήθελαν το κτίριο από έλληνα αρχιτέκτονα, σε νεοκλασικό στιλ και με υλικά από την Πεντέλη(λησμονώντας ότι μαζί με τους δούλους τελείωσαν και τα μάρμαρα εκεί πάνω). Αυτοί που μιλούν με πάθος για τις ελληνικές αρετές περί Μέτρου-Κάλλους και λιτών γραμμών αρχιτεκτονικής αισθητικής, στις κρίσεις τους χαρακτηρίζονται συνήθως από την πομπώδη, μανιχαϊστική και απόλυτη βαρβαρική νοοτροπία. Κλασικό παράδειγμα το παρακάτω απόσπασμα από το πρόσφατο , όχι μοναδικό (θα ακολουθήσουν σίγουρα και άλλα φανερώνοντας τις ιδεοψυχαναγκαστικές - μανιοκαταθλιπτικές εμμονές κάποιων ανθρώπων) άρθρο του κου Γιανναρά στην Καθημερινή της Κυριακής.
«…… απομνημείωση αρχιτεκτονική του χαμένου προσώπου μας είναι η βλάσφημη αισχρουργία του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης: Αυτάρεσκη αναίδεια μιας αφελληνισμένης κοινωνίας, που χρυσοπληρώνει Αμερικανοελβετό για να φιλοτεχνήσει «μοδέρνο» νεοπλουτίστικο πορτραίτο της αμάθειας και ασχετοσύνης της».
Κατ αρχάς, κύριε καθηγητά, ο αρχιτέκτονας Μπερνάρ Τσουμί, είναι ελβετός δεν είναι αμερικανοελβετός(διόλου τυχαίος ο χαρακτηρισμός). Και ο δικός μας Δοξιάδης είχε γραφείο στη Νέα Υόρκη και δεν ήταν ελληνοαμερικανός. Ο κύριος Τσουμί και οι συνεργάτες του έχουν σχεδιάσει μια σειρά από μουσεία σε πολλές χώρες του κόσμου. Είναι εξειδικευμένος στον σχεδιασμό μουσείων και το έργο του είναι διεθνώς αναγνωρισμένο. Από αυτά που έχουν ακουστεί, παρόλη την επιτυχία του, δεν είναι καλαμοκαβαλημένος όπως μερικοί-μερικοί άλλοι (βλέπε Καλατράβα). Δεν θα αμφισβητούσε ποτέ τις ικανότητές σας στην ερμηνεία του άχτιστου κόσμου που εσείς γνωρίζετε καλύτερα, ούτε τις γνώσεις του κου Γούδη για τις μαύρες τρύπες.
Ας μάθουμε επιτέλους σε αυτήν τη χώρα να σεβόμαστε τη δουλειά των άλλων. Σαφώς, θα πρέπει να έχει γνώμη ακόμη και ένας εντελώς αγράμματος για όλα και αυτή τη γνώμη να την εκφέρει δημοσίως. Ολοι έχουμε το δικαίωμα να λέμε ακόμη και για πράγματα που δεν κατέχουμε, αλλά άπτονται αισθητικής και γεύσεων, ότι αυτός ο μουσακάς δεν μου αρέσει, αυτό το τραγούδι δεν μου αρέσει, αυτός ο πίνακας δεν μου αρέσει. Άλλο πράγμα το εμένα προσωπικά δεν μου αρέσει και άλλο το «αυτό δεν αξίζει». Αφησε καλύτερα να το κρίνουν όσοι ασχολούνται με αυτό, διότι εσύ δεν είσαι ο κριτής των πάντων. Όπως δεν υπάρχει κανείς στον κόσμο που να μην μπορεί να κάνει κάτι καλύτερα από τους άλλους, έτσι δεν υπάρχει και κανείς που να μπορεί να τα κάνει όλα καλύτερα από τους άλλους.