Τρεις εβδομάδες τώρα παρακολουθώντας τις ραγδαίες εξελίξεις στον χώρο σας πολλοί αναρωτιούνται αν μπορεί, ύστερα απ΄ όλα αυτά, να μιλάει κανείς για «επόμενη ημέρα»...
«Ήδη είμαστε στην επόμενη ημέρα. Η Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής συζητά την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για τον Νόμο περί Ευθύνης Υπουργών. Η Κοινοβουλευτική μας Ομάδα οργανώνει την Πέμπτη ημερίδα για το προωθημένο θέμα των Ερευνητικών Κέντρων στην Ελλάδα. Δώσαμε προς συζήτηση δέκα θέσεις για τα μέσα ενημέρωσης με αφορμή την κρίση στον "Ελεύθερο Τύπο"».
- Παρά την... αισιοδοξία σας, μήπως οι «απώλειες» είναι δυσαναπλήρωτες;
«Οι απώλειες είναι μεγάλες όταν τα κόμματα ζουν στον δικό τους κόσμο...».
- Τελικώς, όπως φαίνεται, σας ελκύουν τα όρια στην πολιτική, κύριε Αλαβάνο...
«Είναι πολύ ενδιαφέρων ο όρος που χρησιμοποιείτε. "Όρια". Σύνορα. Οι πολιτικοί χώροι ως περικλεισμένα εδάφη, απομονωμένα από την κοινωνική διεργασία. Εφόσον είναι έτσι, χρειάζεται όχι μόνο να προσεγγίζουμε διστακτικά τα όρια, αλλά να τα ξεπερνάμε με τόλμη. Να ρίχνουμε το συρματόπλεγμα»......
- Δεν ξέρω πώς το βλέπετε εσείς, πάντως μοιάζει με σκωτσέζικο ντους η όλη δοκιμασία στην οποία υποβάλατε εχθρούς και φίλους εντός του ΣΥΝ και του ΣΥΡΙΖΑ...
«Δεν αντιμετωπίζω κανέναν ως εχθρό μέσα στον χώρο μας. Μόνο ως φίλο. Η πολιτική δεν είναι ένα πεδίο απλών εξισώσεων και δεδομένων κανόνων: οι εντολές του αρχηγού, η Κεντρική Επιτροπή, η "γραμμή". Τουλάχιστον για την Αριστερά. Δρούμε μέσα σε σύνθετες καταστάσεις, όπου συνυπάρχουν οι πολιτικοί στόχοι, οι ανάγκες της κοινωνίας, οι ιδέες, οι αξίες, η συλλογική ευθύνη, η ατομική. Η πολυπλοκότητα αυτή, που υπάρχει παντού, απαιτεί αντίστοιχες πρωτοβουλίες, και κάποτε παράδοξες».
- Αναδειχθήκατε με δραματικό τρόπο πρωταγωνιστής των εξελίξεων στον χώρο σας, αιφνιδιάζοντας τους πάντες. Γιατί επιλέξατε τα άκρα; - και εννοώ την αρχική σας απόφαση να παραιτηθείτε.
«Για δύο λόγους. Ο ένας είναι ότι είχαμε μια σοβαρή εκλογική ήττα. Ως πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας αισθάνομαι ότι έχω την πρώτη ευθύνη. Για επιλογές από τις εκλογές του 2007 ως σήμερα. Ο δεύτερος λόγος ήταν για να δώσω ένα SΟS σε όλους μας, και πάνω και κάτω. Δεν επιτρέπεται μια συγκαλυπτική, εξωραϊστική και επιφανειακή προσέγγιση των αποτελεσμάτων. Να λέμε ότι το αποτέλεσμα ήταν κάτω των προσδοκιών, ότι η πολιτική μας ήταν σε όλα σωστή, ότι δεν τρέχει σχεδόν τίποτε. Αντίθετα, οφείλουμε να δούμε πολλά πράγματα σε βάθος και από την αρχή».
- Σας απασχολούσε καιρό η σκέψη αυτή;
«Από το βράδυ των αποτελεσμάτων. Ήμουν στα Χανιά. Διαμόρφωσα την εικόνα γύρω στις 10 το βράδυ. Πήγα με τη σύζυγό μου και φίλους σε συνοικιακή ταβέρνα. Με απασχολούσε από εκείνη τη στιγμή, στην Κρήτη, όπου είμαι βουλευτής, όπου βιώνω βαθιά εδώ και τρεις δεκαετίες τη σχέση της Αριστεράς μας με την ιστορία και την κοινωνία, σε έναν νομό με εξαίσιους συντρόφους και συντρόφισσες. Ήξερα ότι μπορούσαμε εκεί να αναδειχθούμε τρίτη δύναμη. Ήρθαμε έκτοι. Μετά τη ΝΔ. Μετά το ΠαΣοΚ. Μετά το ΚΚΕ. Μετά τον ΛΑΟΣ. Μετά τους Οικολόγους Πράσινους. Είχα όμως δίλημμα. Γι΄ αυτό δεν εξέφραζα τις σκέψεις μου σ΄ εσάς. Για μένα επιτρέπεται απολύτως το δίλημμα στην πολιτική. Μερικές φορές επιβάλλεται κιόλας. Την απόφαση την πήρα όταν θεώρησα ότι η μετεκλογική συζήτηση για τα αποτελέσματα ήταν στις ίδιες λογικές με την πορεία μας προς την ήττα».
- Θεωρείτε ότι το εκλογικό αποτέλεσμα ήταν απόρροια λαθών και αδυναμιών ή μήπως αυτές είναι οι πραγματικές σας διαστάσεις και όχι τα αστρονομικά ποσοστά των περυσινών δημοσκοπήσεων;
«Με διακριτικότητα είχα προειδοποιήσει. Σ΄ εσάς νομίζω είχα πει ότι δεν θα αισθανόμουνα άσχημα με 7%. Πιστεύω όμως ότι τα όρια των διαστάσεών μας προσδιορίζονται από τις ελπίδες της κοινωνίας για την Αριστερά. Γι΄ αυτό και εν δυνάμει είναι πολύ ψηλά».
- Μήπως οι μαξιμαλιστικοί στόχοι που τέθηκαν (για τέσσερις βουλευτές, που μετά έγιναν τρεις, για να φτάσουμε στους δύο, τον εξής έναν, τον κ. Ν. Χουντή) ήταν εκτός πραγματικότητας;
«Από αυτές τις εκλογές είμαστε εξοπλισμένοι με έναν οδηγό που θα μας είναι εξαιρετικά χρήσιμος στο μέλλον. Να σας παραθέσω μερικές από τις οδηγίες; Η Αριστερά προσέχει τις έρευνες της κοινής γνώμης, δεν καθοδηγείται όμως από εταιρείες δημοσκοπήσεων. Ο κεντρικός μας στόχος, αν αναφέρεται στο δικό μας μέγεθος μόνο- τέσσερις ευρωβουλευτές, η μεγαλύτερη εκλογική δύναμη που είχαμε ποτέ-, αφήνει αδιάφορη την κοινωνία. Ο κεντρικός μας στόχος, αν αναφέρεται στο μέγεθος των προβλημάτων της κοινωνίας, τότε συνηχεί με αυτήν και τη συνεπαίρνει. Ο χώρος μας, που είναι ένας συμμαχικός χώρος, είναι φιλόξενος στα πολλαπλά ρεύματα που τον συνθέτουν χωρίς εξαιρέσεις και γνωρίζει να τα συνθέτει σε μια αιχμηρή και σαφή πολιτική. Η ηγεσία έχει την τέχνη να ενώνει, όχι να διχάζει. Οι ρόλοι είναι ευδιάκριτοι εξαρχής, γιατί η σύγχυση σε ηγετικό επίπεδο είναι σύμπτωμα και αιτία παρακμής. Τα μέλη μας συμμετέχουν στη διεργασία των κεντρικών πολιτικών μας στόχων, όχι να τους πληροφορούνται την τελευταία στιγμή - τρίτος πόλος- ως επικοινωνιακά πυροτεχνήματα. Την επιτυχία είμαστε έτοιμοι να τη μοιραστούμε με όλους. Την αποτυχία είμαστε έτοιμοι να την κρατήσουμε πρώτα για τον εαυτό μας».
- Τι έφταιξε μέσα σε έναν, ενάμιση χρόνο και τα πράγματα πήγαν έτσι για τον ΣΥΡΙΖΑ; Είναι η στάση σας στα γεγονότα του Δεκέμβρη, είναι η στάση σας έναντι του ΠαΣοΚ, είναι οι συμμαχίες σας; Τι απ΄ όλα αυτά και σε ποιους αποδίδετε ευθύνες;
«Η προεκλογική περίοδος είναι συμπυκνωμένος πολιτικός χρόνος. Ο ενάμισης χρόνος που λέτε είναι πιο σύντομος από τις 20 ημέρες της προεκλογικής περιόδου. Παράξενο, αλλά έτσι είναι. Άρα έχουμε ένα σπουδαίο υλικό από μια αποτυχημένη προεκλογική εκστρατεία που εφόσον το αξιοποιήσουμε κάνει την πορεία αναστρέψιμη, και μάλιστα πολύ γρήγορα».
- Αναστρέψιμη;
«Αναστρέψιμη! Αυτή είναι η λέξη-κλειδί για μένα. Ασφαλώς υπάρχουν ευθύνες πριν. Και μεγάλες. Για τον Δεκέμβρη εγώ δεν μετανιώνω. Είμαι περήφανος για τη στάση μας. Δεν υπήρξαμε βέβαια αποτελεσματικοί, ώστε να αποκρούσουμε τον συσχετισμό βίας και Αριστεράς. Και κυρίως δεν μπορέσαμε να δώσουμε συνέχεια στον Δεκέμβρη με πολιτικές δράσεις μέσα στη νεολαία, κάτι που έκαναν οι αντιεξουσιαστές ενισχύοντας μια στρατηγική της έντασης στη χώρα. Στο θέμα του ΠαΣοΚ, να συζητήσουμε για ασάφειες, να συζητήσουμε για αλαζονεία. Στο θέμα της μετανάστευσης, με τη σωστή μας θέση ενάντια στον ρατσισμό, αργήσαμε να προβάλουμε τις προτάσεις μας που αποφορτίζουν τις υποβαθμισμένες συνοικίες, όπως η ελεύθερη διακίνηση των μεταναστών μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όσον αφορά τις ευθύνες, σας είπα εξαρχής. Την πρώτη ευθύνη την αναλαμβάνω εγώ. Και για αυτά και για άλλα».
- Αυτό όμως δεν έρχεται σε αντίθεση με την τελική επιλογή σας να μην παραιτηθείτε και εν προκειμένω τι ήταν αυτό που σας έκανε να αλλάξετε μια τόσο δύσκολη απόφαση;
«Η Κοινοβουλευτική Ομάδα και δύο φορές η Γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ δεν δέχθηκαν την παραίτηση. Το προέβλεπα όμως αυτό εξαρχής. Δύο είναι οι λόγοι που με οδήγησαν στην ανάκλησή της. Πρώτον, το SΟS λήφθηκε από τα κάτω. Για μένα είναι θετικό που ο κόσμος μας είναι ανήσυχος και όχι εφησυχασμένος. Δεύτερον, το SΟS λήφθηκε από τα πάνω. Έχει αρχίσει μια συζήτηση σε βάθος, με ειλικρίνεια, και μπαίνουν ζητήματα που θεωρούνταν απαγορευμένα».
- Θα έχετε ακούσει, φαντάζομαι, κάποιους ισχυρισμούς, ακόμη και εντός ΣΥΝ, ότι είχατε δρομολογήσει τις κινήσεις σας με στόχο να επιταχύνετε τις εξελίξεις εντός του ΣΥΝ και του ΣΥΡΙΖΑ. Είναι έτσι;
«Υπάρχει και αυτή η διάσταση. Δεν είναι όμως η μοναδική. Εκ των πραγμάτων λειτούργησε έτσι. Μη μηδενίζετε όμως τον προσωπικό παράγοντα. Για μένα η συμμετοχή στην πολιτική δεν είναι ούτε σκάκι, ούτε πόκα, ούτε ηλεκτρονικό παιχνίδι. Υπάρχει το συναίσθημα. Η απογοήτευση και η χαρά, το πανηγύρι και το πένθος. Όταν αυτά είναι πηγαία, πιστεύω ότι ζωογονούν και δίνουν χρώμα στο γκρίζο τοπίο. Έτσι μέσα από τη σύγχυση του σήμερα έρχεται η ελπίδα του αύριο».
- Πάντως οριοθετήσατε με τέτοιο τρόπο τις σχέσεις του ΣΥΝ με τον ΣΥΡΙΖΑ που πολλοί λένε ότι ο στόχος σας είναι να «διαχυθεί» ο πρώτος στον δεύτερο και να χαθεί...
«Είναι εντελώς λάθος να βλέπουμε τον ΣΥΝ και τον ΣΥΡΙΖΑ σε μια ανταγωνιστική σχέση. Ότι η ενδυνάμωση του ενός ισούται με την αποδυνάμωση του άλλου και αντιστρόφως. Κάθε άλλο. Δείτε την πορεία και των δύο. Ο ΣΥΝ μπήκε στη Βουλή το 2004 χάρη στον ΣΥΡΙΖΑ. Αμέσως μετά έμεινε με έναν ευρωβουλευτή για πρώτη φορά, πάλι το 2004, χωρίς τον ΣΥΡΙΖΑ. Στις τελευταίες εκλογές του 2007 είχε μια σημαντική επιτυχία χάρη στον ανασυγκροτημένο ΣΥΡΙΖΑ. Και ο ΣΥΡΙΖΑ απέκτησε βάρος και ρόλο χάρη και στον ΣΥΝ. Αυτός ο χώρος συνεργασίας είναι ένα εύφορο πεδίο για δημιουργικές πρωτοβουλίες του κόμματός μας. Οχι μόνο μέσα στα σύνορα της Αριστεράς. Σε όλον τον πολιτικό χώρο. Θυμηθείτε ΣΥΡΙΖΑ και άρθρο 16. ΣΥΡΙΖΑ και αναθεώρηση του Συντάγματος. ΣΥΡΙΖΑ και Μονή Τοπλού. ΣΥΡΙΖΑ και νεολαία. ΣΥΡΙΖΑ και συμβασιούχοι. Σας διαβεβαιώνω ότι πριν περάσει το καλοκαίρι θα είναι πάλι έτσι».
- Ναι, όμως σαφώς δώσατε ένα μήνυμα που λέει ότι ο ΣΥΝ δεν μπορεί να ελέγχει τον ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος θα έχει συλλογική ηγεσία και θα πάει σε οργανωτική ανασυγκρότηση. Θέλετε έναν νέο φορέα και πώς τον φαντάζεστε;
«Αριστερά σημαίνει δημοκρατία, συμμετοχή των μελών, λαϊκές αποφάσεις. Υπάρχει ο κοινωνικός ΣΥΡΙΖΑ. Η μεγάλη πλειοψηφία δεν ανήκει σε καμία συνιστώσα. Είναι με το εγχείρημα το ενωτικό, είναι ΣΥΡΙΖΑ. Δεν έχουμε δικαίωμα να τους αποκλείουμε. Στην 3η Συνδιάσκεψη το φθινόπωρο θα πρέπει το ίδιο το Σώμα να παίρνει αποφάσεις. Είμαι μέλος του ΣΥΝ, αλλά θεωρώ τον εαυτό μου πια μέλος και του ΣΥΡΙΖΑ. Διεκδικώ κόκκινη κάρτα για να ψηφίζω στη Συνδιάσκεψή του».
- Πάντως από την «ανανεωτική» πλευρά ξεσηκώθηκε σάλος...
«Μερικοί σύντροφοι από την Ανανεωτική Πτέρυγα ανησύχησαν. Ειλικρινά. Μήπως ο ΣΥΡΙΖΑ υποκαταστήσει τον ΣΥΝ. Είναι άνθρωποι αριστεροί, δημοκράτες, ευαίσθητοι. Αποκλείεται να αδιαφορούν για όλον αυτόν τον κόσμο του κοινωνικού ΣΥΡΙΖΑ που είναι και νιώθει αποκλεισμένος. Έχουμε όλο το καλοκαίρι μπροστά μας και μπορούμε να βρούμε τις καλύτερες λύσεις. Λέγεται ακόμη ότι η ανανεωτική ζωτικότητα του ΣΥΝ χάνεται μέσα σε μια συνεργασία με εξωκοινοβουλευτικές δυνάμεις της Αριστεράς. Η ζωή αποδεικνύει ότι δεν είναι έτσι. Ενας από τους πιο παραγωγικούς μας χώρους είναι η κοινοβουλευτική μας ομάδα. Συμμετέχουν από την πλειοψηφία του ΣΥΝ, ανανεωτικοί, από άλλες συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ, ανέντακτοι. Ολα τα λουλούδια του αγρού. Είναι πρωτοποριακή σε εναλλακτικές προτάσεις και μεταρρυθμίσεις, με άψογη συνεργασία. Το πρόβλημα λοιπόν δεν είναι ότι ο σπόρος του ΣΥΝ βρίσκει άγονο έδαφος στον ΣΥΡΙΖΑ για να βλαστήσει. Κάθε άλλο. Το πρόβλημα είναι να έχουμε πάντα τις τσέπες γεμάτες σπόρους».
- Κάποιοι υπαινίσσονται ότι το αποτέλεσμα όλων των χειρισμών σας ήταν να βγάλετε τον ΣΥΝ και τον πρόεδρό του από το «παιχνίδι», αναδεικνύοντας τον ΣΥΡΙΖΑ ως βασικό κέντρο λήψης των όποιων αποφάσεων. Αυτό δεν ισοδυναμεί με ακύρωση του ΣΥΝ;
«Από τη στιγμή που στη Βουλή, αλλά και στην κοινωνία, λειτουργούμε ως ΣΥΡΙΖΑ, το κέντρο λήψης αποφάσεων είναι η Γραμματεία του. Η πρόκληση για τον ΣΥΝ είναι να γονιμοποιεί αυτή την ενότητα με ιδέες, προτάσεις, πρωτοβουλίες. Παράπονα υπάρχουν και από την άλλη πλευρά. Πόσο συχνά βλέπετε τον συντονιστή του ΣΥΡΙΖΑ, στελέχη της ΑΚΟΑ, του ΔΗΚΚΙ, του Κόκκινου, της ΔΕΑ στην τηλεόραση;».
- Υπάρχει ενδεχόμενο διάσπασης ύστερα από όλα αυτά;
«Δεν υπάρχει τέτοιος κίνδυνος. Αντίθετα, με τη δουλειά μας έχουμε τη δυνατότητα διεύρυνσης, και μάλιστα σοβαρής. Ηδη υπάρχουν διάφορες προτάσεις, όπως για συζητήσεις με τους Οικολόγους Πράσινους, παρά το γεγονός βέβαια ότι έχουμε διαφορετικές αντιλήψεις στο θέμα κυρίως του δικομματισμού. Υπάρχει δυνατότητα προσέγγισης επίσης με άλλες οικολογικές, αριστερές, σοσιαλιστικές δυνάμεις. Κωδικά λοιπόν στο ερώτημα για διάσπαση η απάντηση είναι διεύρυνση».
- Πώς σχολιάζετε κάποιες διαρροές σύμφωνα με τις οποίες ο κ. Ν. Κωνσταντόπουλος αναμένεται να πάρει πρωτοβουλία για δημιουργία ενός νέου πολιτικού φορέα που θα στεγάσει την Ανανεωτική Αριστερά;
«Να του ευχηθώ καλή επιτυχία»!
- Τα περί «πραξικοπηματικών» κινήσεων και «θεατρινισμών» που σας προσάπτει;
«Δεν έχω να απαντήσω τίποτε στον κ. Κωνσταντόπουλο».
- Πώς βλέπετε τον ρόλο σας στη νέα φάση; Θα παραμείνετε και μετά τις επερχόμενες εκλογές στον κοινοβουλευτικό στίβο και ποιος θα είναι επικεφαλής του εκλογικού συνδυασμού του ΣΥΡΙΖΑ;
«Σε αυτή τη φάση τον ρόλο μου τον βλέπω στα πλαίσια μιας συλλογικής προσπάθειας για τη γρήγορη αναστροφή της πορείας και τη δημοκρατική αναγέννηση του ΣΥΡΙΖΑ. Και πρώτα και κύρια στους αγώνες της Αριστεράς ενάντια στις πολιτικές της ΝΔ, τους νέους φόρους, την ανεργία, τη φτώχεια, τη διάλυση της Υγείας και της Παιδείας. Δεν σκοπεύω να δώσω άλλη συνέντευξη για τον πολιτικό μας χώρο πριν από το φθινόπωρο, γι΄ αυτό να σας ευχηθώ καλό καλοκαίρι».
- Παρομοιάσατε με «σεισμό» το εκλογικό αποτέλεσμα, προβλέποντας «μετασεισμικές δονήσεις» που δεν θα κρατήσουν πολύ. Ωστόσο το ερώτημα είναι τι «ζημιές» αφήνουν πίσω τους και κυρίως πόσα «θύματα»...
«Αφού το ξέρετε. Η μετασεισμική περίοδος οδηγεί σε αυστηρούς αντισεισμικούς κανονισμούς, σε νέες τεχνολογίες, σε αίσθημα ασφάλειας. Αλλιώς θα ζούσαμε σε ψευτοκατασκευές που θα συντρίβονταν με δύο ρίχτερ...».
- Πάντως «θύματα» υπήρξαν, με σπουδαιότερο τον άλλοτε εκλεκτό σας κ. Τσίπρα. Πολλοί εκτιμούν ότι ουσιαστικά τον «αποκαθηλώσατε». Είναι έτσι;
«Η ανάγνωση των προβλημάτων μόνο προσωποποιημένων υποβιβάζει και ευτελίζει την κατανόηση των πραγμάτων. Ο Τύπος "μαυρίζει" τα κύρια ονόματα και αναζητεί βυζαντινές μηχανορραφίες. Ασφαλώς και η προσωπική στάση του καθένα έχει μεγάλη σημασία. Η κατανόηση όμως κατακτάται σε ένα ψηλότερο επίπεδο, όπου αναδείχνεται το πλαίσιο μέσα στο οποίο λειτουργούν τα πρόσωπα».
- Έχετε μετανιώσει για την ανάδειξή του στο τιμόνι του κόμματος;
«Σας επαναλαμβάνω. Πουθενά δεν θα βρεις προβληματικό άτομο. Θα βρεις προβληματική οικογένεια. Και στην πολιτική, προβλήματα που εμφανίζονται να αφορούν αποκλειστικά σε πρόσωπα, στην πραγματικότητα ανάγονται σε βαθύτερες δυσλειτουργίες του κόμματος».
- Ωστόσο τόσα ακούστηκαν και γράφτηκαν αυτή την περίοδο για την κριτική που ασκήσατε στον ίδιο και στο περιβάλλον του. Πιστεύετε ότι έγιναν λάθη, ότι το «καράβι» άλλαξε ρότα, ότι ο «καπετάνιος» δεν ήταν για τις ανοιχτές θάλασσες;Τι;
«Κάνατε ένα βήμα μπροστά. Είπατε "περιβάλλον". Έστω κι έτσι, το διευρύνατε και το πολιτικοποιήσατε. Ναι λοιπόν, το πρόβλημα είναι ευρύτερο. Αφορά τον Συνασπισμό. Πριν από πέντε χρόνια ξεκίνησε ένα εγχείρημα να μην είναι μηχανισμοί που καθορίζουν την πορεία του, χωρίς να ολοκληρωθεί βέβαια. Να αποκτήσει ταυτότητα, μέσα κυρίως από μια ουσιαστική αριστερή αντιπολιτευτική δράση απέναντι στην κυβέρνηση της ΝΔ και κινηματικές πρωτοβουλίες, και να αφήσει πίσω έναν περιστασιακό, κατακερματισμένο λόγο, χωρίς στίγμα. Οι εξελίξεις δείχνουν ότι μόλις επανέλθει σε αυτή την προσπάθεια θα έχουμε γρήγορα θετικά στοιχεία».