Γράφει ο Αλέξανδρος Πιστοφίδης
Σε έρευνα που ολοκληρώθηκε το καλοκαίρι του 2008 σε γερμανικά σχολεία αποδείχτηκε, ότι σε παιδιά μέχρι την πέμπτη τάξη του δημοτικού, οι επιδόσεις στο μάθημα των αγγλικών είναι δυσανάλογα πενιχρές του κόπου. Σχεδόν μηδενικές. Τα 2/3 των γερμανών καθηγητών στο μάθημα των αγγλικών, πιστεύουν, ότι το μάθημα των αγγλικών μέχρι την 5η τάξη του δημοτικού είναι χαμένος χρόνος. Για τους ερευνητές, αιτία είναι το γεγονός ότι μέχρι αυτήν την ηλικία, η γλώσσα είναι νεκρή και αδιάφορη για τα παιδιά διότι δεν συνδέεται άμεσα με την πρακτική εφαρμογή και την καθημερινή επικοινωνία. Σε παιδιά άνω των 11-12 ετών τα αποτελέσματα είναι πολύ υψηλά διότι σε αυτές τις ηλικίες αρχίζουν να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο, ηλεκτρονικά παιχνίδια με αγγλικούς όρους, να ακούν ξένη μουσική και να χρησιμοποιούν γενικώς αγγλικούς όρους στις καθημερινές συζητήσεις τους.
Το συμπέρασμα: όταν συνδέεται η θεωρία με την πρακτική εξάσκηση το αποτέλεσμα είναι πολύ μεγαλύτερο. Γι αυτό και ο διευθυντής του τμήματος Ψυχογλωσσολογίας (Psycholinguistik) του ερευνητικού ινστιτούτου Max-Planck της Γερμανίας, πρότεινε την διδασκαλία του μαθήματος από την 5η δημοτικού. Το αποτέλεσμα της έρευνας έρχεται να επιβεβαιώσει, αυτό που είπε πριν δέκα χρόνια σε συνέντευξή του στον Θ. Λάλα (Το Βήμα, 26. 07.98) ο γνωστός θεωρητικός της εκπαίδευσης, πρώην συνεργάτης του Piaget, που σήμερα εργάζεται στο Media-lab του M.I.T., ο Symour Papert: «Ολα τα συστήματα είναι κουτά. Εμείς νομίζουμε ότι τα συστήματα είναι έξυπνα. Πολύ σπάνια όμως τα συστήματα μπορούν να δουν αυτό που συμβαίνει κάτω από τη μύτη τους. Μια κραταιά γραφειοκρατία μπορεί να έχει όλες τις πληροφορίες αλλά λόγω έλλειψης ευελιξίας και καθαρής σκέψης να μην μπορεί να αντιδράσει και να καθορίσει τα γεγονότα».
Με λίγα λόγια, διαπίστωνε στο χώρο της παιδείας, αυτό, που πριν 100 χρόνια ο Γερμανός Max Weber, ονόμαζε «κωδικοποιημένη κανονιστική λογική, διαδικαστικού ορθολογισμού, όπου το σημαντικότερο είναι να τηρείται κατά γράμμα η διαδικασία, η ιεραρχία, ο θεσμός, η ειδημοσύνη και να επικρίνεται ακόμη και να τιμωρείται η παράκαμψη της διαδικασίας», δηλαδή η φαντασία. Στη συγκεκριμένη περίπτωση του μαθήματος των αγγλικών, κάποιοι σοφοί, και εν τέλει άσχετοι, ειδήμονες, δίχως έρευνες και μελέτες, «αποφάσισαν και εκτέλεσαν». Αυτός ο παραλογισμός διαδικαστικού ορθολογισμού κάποιων ειδημόνων, που διαπιστώθηκε στην εκμάθηση των αγγλικών μετά από έρυενα, σίγουρα υπάρχει σε δεκάδες άλλες παρόμοιες ενέργειες, που σοφίστηκαν κάποιοι ειδήμονες, δίχως να κάνουν μια απλή ανάλυση υλικού και ψυχικού κόστους από την μια και απόδοσης, δηλαδή μάθησης, από την άλλη.
Αυτή και άλλες παρόμοιες έρευνες, σε συνδυασμό με τα εντυπωσιακά αποτελέσματα της Φινλανδίας και του Καναδά στην παιδεία, όπου οι σχολικές μονάδες αφέθηκαν να οργανώσουν αυτόνομα, μόνες τους, τον τρόπο προσέγγισης της μάθησης, αποτέλεσαν το έναυσμα για αλλαγή ρότας στη Γερμανία. Η ομοσπονδιακή Υπουργός παιδείας, ανακοίνωσε πριν λίγο καιρό το μεγαλύτερο ερευνητικό πρόγραμμα που έχει εκπονηθεί ποτέ στη Γερμανία. Ειδικές ομάδες παιδαγωγών, θα παρακολουθούν διαρκώς και για πέντε χρόνια, πάνω από 60 000 μαθητές καθόλη τη διάρκεια μέχρι και την έξοδό τους στην αγορά εργασίας. Θα μελετήσουν όλες τις πτυχές μάθησης, συμπεριφοράς και ανάπτυξης της προσωπικότητας. Τα αποτελέσματα της έρευνας θα αποτελέσουν το εργαλείο μιας ριζικής μεταρρύθμισης, για τη Νέα Εποχή που έρχεται.
Η Γερμανία έχει κάποιες δεκάδες Βερέμηδες και Μπαμπινιώτες αλλά η υπουργός τους δεν έκανε το ίδιο με τους δικούς μας. Γνωρίζει ότι σε τόσο σοβαρά και σύνθετα θέματα δεν υπάρχουν αυθεντίες και σοφοί. Γνωρίζει, ότι, σήμερα όσο ποτέ άλλοτε, η εκπαίδευση δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί ποτέ μέσα σε ένα κοινωνικό και πολιτισμικό κενό. Είναι μια εξωτερική διαδικασία που επηρεάζεται από την οικογένεια, τη γειτονιά, το κοινωνικό περιβάλλον, τις κυρίαρχες αξίες και τα πρότυπά της, τον δεδομένο χώρο και χρόνος, τις ανθρώπινες σχέσεις, τους νόμους και τα ΜΜΕ με τις απόψεις και εικόνες που μεταδίδουν και είναι επίσης μια εσωτερική διεργασία, που διαφέρει από κοινωνική ομάδα σε κοινωνική ομάδα και από γεωγραφική περιοχή σε γεωγραφική περιοχή.
Κανένας σοφός στον κόσμο, ακόμη και με την καλύτερη ομάδα, δεν θα μπορούσε ποτέ να σχεδιάσει ένα σύστημα, μοντέλο, δίχως να έχει όλες τις παραμέτρους που απαιτούνται. Αλλά ακόμη και αν τις είχε, ακόμη και αν υπήρχε μια διεξοδική και πολύχρονη έρευνα, όπως αυτή που σχεδιάζεται στη Γερμανία, δεν μπορεί να υπάρξει μοντέλο που να έχει γενική εφαρμογή σε όλα τα σχολεία της Ελλάδας. Δίχως μια σχετική αυτονομία των σχολείων και δίχως τη δυνατότητα δημιουργικής διδασκαλίας εκ μέρους των δασκάλων, το αποτέλεσμα θα είναι μηδενικό. Ποτέ και πουθενά δε σχεδιάστηκε ένα μοντέλο από κάποιους ειδήμονες για να το εκτελέσουν με επιτυχία δεκάδες άλλοι, στην προκειμένη περίπτωση οι δάσκαλοι, δίχως τη συνεργασία μαθητών και γονέων. Εάν δεν έχουν πειστεί και δεν έχουν ενθουσιαστεί εκείνοι που θα το υλοποιήσουν, το αποτέλεσμα είναι ήδη προδιαγεγραμμένο.
Ο για πολλά χρόνια επονομαζόμενος σοφός-γκουρού της παγκόσμιας τραπεζικής οικονομίας, ο Αλαν Γκρίνσπαν, παραδέχτηκε πριν μερικούς μήνες ότι όλες οι παράμετροι των αναλύσεών του ήταν λανθασμένες και γι αυτό έπεσε έξω σε όλες τις εκτιμήσεις του. Τα αποτελέσματα είναι γνωστά. Φοβάμαι, ότι οι δικοί μας σοφοί που ανέλαβαν να βγάλουν την παιδεία μας από το αδιέξοδο, δίχως καν να έχουν κάποιες μετρήσιμες παραμέτρους, θα αναγκαστούν να κάνουν την ίδια διαπίστωση, με μια διαφορά. Για το επερχόμενο φιάσκο, θα ρίξουν την ευθύνη σε όλους τους άλλους. Ηδη, σε πρόσφατο άρθρο του, ο καθηγητής κ. Γιανναράς έχει σκιαγραφήσει τους ενόχους του παρόντος και του μέλλοντος και αυτοί είναι: οι συνδικαλιστικές μαφίες των μειοψηφικών κομμάτων, τα δύστυχα μαθητούδια, που έχουν στρατωνιστεί στον κομματικό γενιτσαρισμό του μαθητικού κινήματος και οι σύλλογοι γονέων, που δεν διαθέτουν τις εξειδικευμένες γνώσεις για να έχουν υπολογίσιμη γνώμη». «Η αλήθεια ανήκει στους ελάχιστους», όπως έλεγε και ο Γκαίτε. Ολοι εμείς, οι ταπεινοί δούλοι της σοφίας τους, δεν έχουμε παρά να δεχτούμε με χαρά την υπολογίσιμη γνώμη τους, για το καλό των παιδιών μας.
Δεν υπάρχει πιο φρικτή και επικίνδυνη αλαζονεία από το να πιστεύεις,
ότι μόνο εσύ έχεις δίκιο, ότι έχεις ένα μαγικό μάτι, που βλέπει την αλήθεια, την μοναδική, την απόλυτη, την έσχατη αλήθεια που αφορά όλους μας.