Αναμφισβήτητα, η σύναψη συμφώνου συμβίωσης για τα
ομόφυλα ζευγάρια αποτελεί ένα από τα θέματα που ταλανίζουν το σημερινό
γίγνεσθαι, και αυτό διότι η εφαρμογή του εγείρει κρίσιμα ηθικά, κοινωνικά και
νομικά ζητήματα. Επειδή όμως το σύμφωνο συμβίωσης δεν αποτελεί τίποτε άλλο
παρά μια νομική πράξη και δη ένα συμβόλαιο, και επειδή ένας τέτοιος νόμος
μπορεί να ψηφιστεί μόνο αν είναι σύμφωνος με το ίδιο το Σύνταγμα (και όχι
αυθαίρετα) θα ήταν ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα μια αμιγώς νομική προσέγγιση του
συγκεκριμένου ζητήματος. Μια προσέγγιση που να συνάδει με το Φιλελεύθερο και
Δημοκρατικό μας Σύνταγμα, το οποίο ας θυμίσουμε ότι περιλαμβάνει «κάτι» που
ονομάζεται ατομικές ελευθερίες, δικαίωμα ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας
κ.α.Βάσει των προαναφερθέντων, οι ομοφυλόφιλοι προστατεύονται από το ίδιο το Σύνταγμα, αντιμετωπίζονται ως ίσοι (άρθρ. 5 παρ. 1,2) και κατά συνέπεια έχουν το δικαίωμα να απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα με τους ετερόφυλους. Πιο συγκεκριμένα, στην παράγραφο 1 του Συντάγματος διατυπώνεται η εξής φράση: «Καθένας έχει δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του και να συμμετέχει ελεύθερα στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας» κ.τ.λ.) Η έννοια και η αξία της προσωπικότητας έγκειται ακριβώς, στη διαμόρφωση ενός ιδιωτικού χώρου για την ανάπτυξη και ολοκλήρωσή της. Το να μην προνοεί το κράτος για τη διευκόλυνση και δημιουργία του ιδιωτικού αυτού χώρου αποτελεί παραβίαση των ατομικών δικαιωμάτων ορισμένων πολιτών του.
Στην παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν
προβαίνει όμως μόνο το κράτος αλλά και ορισμένοι πολίτες, οι οποίοι
προβάλλοντας ορισμένα επιχειρήματα –τύπου καφενείου- χαρακτηρίζουν την
ομοφυλοφιλία αρρώστια, απειλή για τη διαιώνιση του ανθρώπινου είδους, ενώ
παράλληλα προβαίνουν σε υβριστικά και εξευτελιστικά σχόλια για την
προσωπικότητα των συνανθρώπων τους. Ιδιαίτερη αναφορά θα μπορούσε να γίνει στο
ότι στηρίζουν τα λεγόμενά τους στο Συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα της ελευθερίας
της έκφρασης. Μια τέτοια θέση είναι νομικά
και λογικά εξόχως αντιφατική και ανερμάτιστη. Προφανώς αγνοούν ότι οι ομοφοβικές
δηλώσεις έχουν καταστεί ποινικό αδίκημα από το Δικαστήριο Δικαιωμάτων του ανθρώπου,
καθώς με αυτόν τον τρόπο προσβάλλουν το δικαίωμα της προσωπικότητας άλλων
ατόμων. (" In
a judgment of 9 February 2012 the European Court has ruled that Sweden did not
violate the right to freedom of expression in a case about ‘hate speech’. The
criminal conviction of the applicants for distributing leaflets that contained
anti-gay offensive statements was considered necessary in a democratic society
in order to protect the rights of homosexuals")
Ένα άλλο ζήτημα, το οποίο τέθηκε σε συζήτηση είναι
το αν δύο άτομα του ίδιου φύλου μπορούν να αποτελέσουν οικογένεια. Οι μαχόμενοι
του συμφώνου συμβίωσης για ομόφυλα ζευγάρια αρέσκονται να επικαλούνται ότι με
αυτόν τον τρόπο καταρρίπτεται ο «παραδοσιακός» θεσμός της «οικογένειας», η
οποία προστατεύεται από τη νομοθεσία. Ξεχνούν όμως πως η οικογένεια αποτελεί
έννοια κοινωνιολογική, δηλαδή αποτελεί δημιούργημα της ίδιας της κοινωνίας, όχι
της φύσης . Καθίσταται επομένως σαφές ότι η εξέλιξή της θα πρέπει να είναι
ευθέως ανάλογη με τους ρυθμούς της εκάστοτε κοινωνικοπολιτικής πραγματικότητας.
Δε θα πρέπει δηλαδή να μένει προσκολλημένη σε παρωχημένες και αναχρονιστικές
αξίες. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι στη ροή του χρόνου οι λειτουργίες του θεσμού
αυτού έχουν υποστεί σοβαρές μεταβολές. (πατριαρχική οικογένεια, πυρηνική,
μονογονεϊκή κ.α.) Δεν είναι περιττό να τονιστεί ότι ο νόμος σκοπίμως δεν
προσδιορίζει τη μορφή και την έκτασή της. Ανήκει δηλαδή ως νομική έννοια στις λεγόμενες
«αόριστες έννοιες» που εξειδικεύονται από τον ερμηνευτή με βάση τις επικρατούσες
κοινωνικές αξίες και αντιλήψεις. Κατά αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η
προσαρμοστικότητα στην κοινωνική πραγματικότητα, καθώς οι αφηρημένες αυτές
νομικές ρυθμίσεις λειτουργούν ως δίαυλος επικοινωνίας με τη ζωντανή
πραγματικότητα. Οι ομοφυλόφιλοι επομένως, στα πλαίσια της σύγχρονης
πραγματικότητας μπορούν να αποτελέσουν οικογένεια.
Παράλληλα ας μην ξεχνάμε ότι το Σύμφωνο Συμβίωσης
έχει και πρακτική σημασία, η οποία είναι εμφανής στο κληρονομικό δίκαιο. Και
πράγματι, αν σε ένα ομόφυλο ζευγάρι αποβιώσει ο ένας, ο άλλος δεν κληρονομεί
τίποτα, αν και η νομοθεσία προνοεί διάφορες διατάξεις για τα ετερόφυλα ζεύγη!
Η κοινωνία εξελίσσεται και καλό θα είναι να εξελιχτούμε και εμείς μαζί της διότι μας διαπερνά, μας κινεί και μας καθοδηγεί. Κάποτε ήταν "ανωμαλία" να συμμετέχει το γυναικείο φύλο στα κοινά, να παίρνει αποφάσεις. Το γυναικείο φύλο ισχυρίζονταν, είναι φύσει αδύνατο και άβουλο! Και όμως η κοινωνία εξελίχτηκε... Ο νόμος δεν υπάρχει για να εξαφανίσει ομάδες ατόμων αλλά για να τις εντάξει μέσα στην κοινωνία μας. Ας συνεχίσουμε λοιπόν να ελπίζουμε σε μια νομοθετική πολιτική, η οποία χωρίς να απεμπολεί βασικές πολιτισμικές και ηθικές αξίες, δεν εθελοτυφλεί μπροστά σε μία πραγματικότητα που απαιτεί ρυθμιστική παρέμβαση.
Δάφνη Λιαπάτη
Φοιτήτρια Νομικής
Η κοινωνία εξελίσσεται και καλό θα είναι να εξελιχτούμε και εμείς μαζί της διότι μας διαπερνά, μας κινεί και μας καθοδηγεί. Κάποτε ήταν "ανωμαλία" να συμμετέχει το γυναικείο φύλο στα κοινά, να παίρνει αποφάσεις. Το γυναικείο φύλο ισχυρίζονταν, είναι φύσει αδύνατο και άβουλο! Και όμως η κοινωνία εξελίχτηκε... Ο νόμος δεν υπάρχει για να εξαφανίσει ομάδες ατόμων αλλά για να τις εντάξει μέσα στην κοινωνία μας. Ας συνεχίσουμε λοιπόν να ελπίζουμε σε μια νομοθετική πολιτική, η οποία χωρίς να απεμπολεί βασικές πολιτισμικές και ηθικές αξίες, δεν εθελοτυφλεί μπροστά σε μία πραγματικότητα που απαιτεί ρυθμιστική παρέμβαση.
Δάφνη Λιαπάτη
Φοιτήτρια Νομικής