Τι συμβαίνει συνήθως στις περιπτώσεις των επιμελών και «υπάκουων» μαθητών στο σχολείο; Γράφουν πολύ καλούς βαθμούς στα διαγωνίσματα και εμφανίζουν παρόμοιες επιδόσεις και στη γενική τους βαθμολογία. Τι γίνεται, όμως σε μία πολύ διαφορετική κατάσταση, αυτή της παγκόσμιας οικονομίας, και πιο συγκεκριμένα στην ευρωζώνη, όταν κάποιος είναι «καλός μαθητής» απέναντι στην τρόικα; Δεν πετυχαίνει απολύτως τίποτα. Η Πορτογαλία αποτελεί το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα του μνημονιακού αδιεξόδου...
Όταν αναλάμβανε η κυβέρνηση του κεντροδεξιού Πέδρο Πάσος Κοέλιου, στη θέση του κεντροαριστερού Ζοζέ Σόκρατες, είχε προ πολλού δεσμευτεί, διά υπογραφής, για την τήρηση του προγράμματος. Έναν περίπου χρόνο μετά το ελληνικό Μνημόνιο, δηλαδή το Μάιο του 2011 υπεγράφη το πορτογαλικό, με τον πρωθυπουργό της Ιβηρικής χώρας να αποδεικνύει με πράξεις ότι είχε σκοπό να τηρήσει την «ιεροτελεστία» των συμφωνηθέντων.
Από τότε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι ,με την κυβέρνηση να καταφέρνει, χωρίς ιδιαίτερες αντιδράσεις, να εφαρμόζει πιστά τις εντολές της τρόικας με στόχο, πάντα, την έξοδο στις αγορές τον Ιούλιο του 2014. Απόδειξη, οι έπαινοι που έλαβε η Λισαβώνα από τους δανειστές και τη γερμανίδα καγκελάριο, Άνγκελα Μέρκελ κατά την επίσκεψή της στη χώρα, το περασμένο φθινόπωρο.
Τα πράγματα όμως δεν έχουν πάει ακριβώς κατ' ευχήν. Κάτι τέτοιο φανερώνουν οι ογκώδεις διαδηλώσεις που γίνονται όλο και πιο πυκνές, κι ενώ προ Μνημονίου, οι φιλήσυχοι Ίβηρες σχεδόν δεν... ήξεραν τι σημαίνει η διαμαρτυρία στους δρόμους. Τα μέτρα λιτότητας και οι περικοπές μεγάλωσαν ακόμα περισσότερο το ποσοστό της ύφεσης (για τρίτη συνεχόμενη χρονιά θα είναι διπλάσια απ' ότι υπολογιζόταν -1,9%), η ανεργία έχει πάρει την ανιούσα και πλησιάζει στο 19%, ενώ η αναλογία χρέους προς ΑΕΠ σκαρφάλωσε στο 120%.
Η Πορτογαλία μπορεί να έλαβε από το Eurogroup το πράσινο φως για παράταση στην αποπληρωμή του δανείου διάσωσης των 78 δισ. κατά επτά έτη, όμως τα δεδομένα είναι εξαιρετικά αποθαρρυντικά για έξοδο από το τούνελ. Το Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας απέρριψε τέσσερα εκ των εννέα μέτρων λιτότητας που περιέχονταν στον Προϋπολογισμό του 2013, γεγονός που σημαίνει ότι περίπου 1,5 δισ. ευρώ θα πρέπει να βρεθεί από ισοδύναμα μέτρα, με πιθανότερα θύματα -ποιους άλλους;- τους τομείς της Υγείας και της Εκπαίδευσης.
Οι διαθέσεις των πολιτών είναι άγριες απέναντι στους δανειστές (τον περασμένο μήνα διαδηλωτές μπήκαν μέσα στη Βουλή και διέκοψαν την ομιλία του Κοέλιου, τραγουδώντας τον ύμνο της Επανάστασης των Γαρυφάλλων, «Grandola Vila Morena») ενώ ψίθυροι για δεύτερο πακέτο διάσωσης κάνουν την εμφάνισή τους. Οι Financial Times επικαλέστηκαν, την Πέμπτη, έγγραφο της τρόικας που έκανε λόγο για χρηματοδοτικό κενό, αφού οι ανάγκες της χώρας το 2014-2015 θα είναι πολύ υψηλότερες από ότι την περίοδο πριν από την κρίση. Φυσικά, το ενδεχόμενο ενός «κουρέματος» τους χρέους μόνο απίθανο δεν είναι πλέον, στα ελληνικά πρότυπα, ενώ τα ομόλογα της ιβηρικής χώρας αποτελούν «σκουπίδια» (junk).
Και πως να μην υπάρξει χρηματοδοτικό κενό αφού η λιτότητα που διατάζει η τρόικα δεν μπορεί να ανακόψει την ύφεση, αλλά την αυξάνει. Την ίδια ώρα, στην Πορτογαλία, όπως και στις άλλες χώρες που είχαν την ατυχία να χρειαστούν στήριξη από τους «εταίρους» (βλ. Ελλάδα), το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας συνεχίζεται, η αγορά εργασίας απελευθερώνεται και οι κοινωνικές δαπάνες μειώνονται δραματικά.
«Το πιο δραματικό απ' όλα είναι ότι κάνουμε τη δουλειά μας ακριβώς όπως μας ζητήθηκε και αν η Ευρώπη δεν απαντήσει με τον τρόπο που πρέπει, τότε όλα μπορεί να έχουν γίνει για το τίποτα» δήλωσε ο πρώην υπουργός Οικονομικών, της κυβέρνησης Σόκρατες, Φερνάντο Τεσέιρα Ντος Σάντος, που συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις για τη σύναψη του Μνημονίου...