Του Δημήτρη
Γιαννακόπουλου
Ήρθε νομίζω η στιγμή από το να ορίζουμε τα σύκα-σύκα και την
σκάφη-σκάφη να περάσουμε επόμενο στάδιο που έρχεται να ολοκληρώσει
αποφθεγματικά τα συμπεράσματα όσων έχω
τα τελευταία πέντε χρόνια προσεγγίσει αναλυτικά ή ερμηνευτικά μέσω του
διαδικτύου.
Ευρωκαπιταλισμός υπό την νεο-ιμπεριαλιστικού χαρακτήρα
γερμανική ηγεμονία δεν μπορεί να υπάρξει, ως ......
αυθεντικό σύστημα που συνδέει την
αγορά με την διακυβέρνηση. Αυτό που μπορεί είναι να διολισθήσει η ΕΕ στον
κινεζικό καπιταλισμό. Δηλαδή για να αποφύγει η Γερμανία την υπερτίμηση του
Ευρώ, γεγονός που θα διατάρασσε την οικονομική σταθερότητα στη χώρα και τον
μηχανισμό ανάπτυξής της και ισχυροποίησής της διεθνώς, προχωρά σε πτωχεύσεις
κρατών της περιφέρειας, την υποβαθμισμένη και διψασμένη για ρευστό αγορά των
οποίων σκοπεύει να χρηματοδοτήσει υπό όρους προτεκτοράτου, μέσω ευρωπαϊκών
μηχανισμών που ελέγχει, ώστε να μειωθεί το πλεόνασμά της δίχως να αναγκαστεί να
καταφύγει στο μέτρο της αύξηση της ενεργούς ζητήσεως στο εσωτερικό της και την
συνεπαγόμενη καταστροφή του αναπτυξιακού της μοντέλου που την ορίζει ουσιαστικά
σε παγκόσμιο πόλο ηγεμονίας, εντός της παγκοσμιοποίησης.
Το σχετικό πείραμα και η επιχείρηση για την πολιτική του
νομιμοποίηση, το κοινωνικοπολιτικό τεστ με άλλα λόγια, ξεκίνησε από την Ελλάδα.
Τα υπερχρεωμένα κράτη της ευρωπαϊκής περιφέρειας και κυρίως αυτά που είναι
εγκλωβισμένα στο παράταιρα ισχυρό για τις ιδιαίτερες οικονομίες τους Ευρώ,
αναγκάζονται να συρρικνώσουν τα δημοσιονομικά τους, να διαλύσουν το κοινωνικό
μοντέλο που χαρακτήριζε την έστω και σχετικά αδύναμη Πολιτεία Ευημερίας τους
(Welfare State) και να ιδιωτικοποιήσουν ξεπουλώντας την δημόσια περιουσία τους.
Όπως αντίστοιχα η υπερχρέωση των αμερικανικών νοικοκυριών και επιχειρήσεων
οδηγεί στην τάση υποδούλωσης της αμερικανικής αγοράς και ευρύτερα οικονομίας
στους κινέζους.
Κοιτάξτε την αναλογία: Η κινεζική κυβέρνηση δανείζει την
κυβέρνηση των ΗΠΑ, διατηρώντας την αμερικανική οικονομία ζωντανή και ρίχνοντας
δολάρια στην αγορά, τα οποία ανακυκλώνονται με την αγορά από τους αμερικανούς,
κινεζικών προϊόντων. Παράλληλα κατευθυνόμενα από την κινεζική κυβέρνηση
επιχειρηματικά συμφέροντα εξαγοράζουν αμερικανικές επιχειρήσεις, ανακυκλώνοντας
και μειώνοντας τα συναλλαγματικά αποθέματα της Κίνας. Καλό; Ο κλασσικός
οικονομολόγος, που αγνοεί την πολιτική με την έννοια των διεθνών σχέσεων και
των κοινωνικών δομών ίσως να ενθουσιάζεται, αλλά ο πολιτικός επιστήμονας που
καταλαβαίνει πού οδηγεί αυτή η κατάσταση, θορυβείται! Τι κάνει η κινεζική
κυβέρνηση: αποτραβιέται φαινομενικά αυτή καθ’ εαυτή από την παγκοσμιοποιημένη
αγορά, εκτός από το στρατηγικό επίπεδο της οικονομίας της, με την προϋπόθεση
πως η οικονομική δραστηριότητα θα λειτουργεί προς όφελός της. Θα ικανοποιεί
δηλαδή τους μακροοικονομικούς στόχους της. Διεθνώς μάλιστα υποστηρίζει τον
ελεύθερο ανταγωνισμό, επιδιώκοντας όμως ρυθμίσεις που την ευνοούν στην
συγκυρία. Έτσι θα μπορούσε να δει κανείς τον κινεζικό καπιταλισμό ως ένα
σύστημα ολοκληρωτικού καπιταλισμού που δεν λειτουργεί υπέρ του συμφέροντος του
καθενός, αλλά υπέρ εκείνου που μπορεί να ρυθμίζει – ελέγχει σε μεγάλο βαθμό -
τις ροές του κεφαλαίου. Εδώ πλέον η δήθεν ελεύθερη αγορά και το laissez-faire
καταλήγουν να διαμορφώνουν εντελώς απροστάτευτες κοινωνίες από το απολύτως
καιροσκοπικό, διεθνοποιημένο κεφάλαιο.
Η διολίσθηση από τον αμερικανικό καπιταλισμό στον κινεζικό
βάζει την ταφόπλακα στις κοινωνίες. Ενώ ο αμερικανικός καπιταλισμός με την
εξαγωγή της κρίσης στο γείτονα και με πολεμικά επεισόδια κατάφερε να διατηρήσει
επί ένα περίπου αιώνα την ψευδαίσθηση πως ελεύθερες κοινωνίες αντιστοιχούν σε
ελεύθερες από την κρατική παρέμβαση αγορές, ο κινεζικός καπιταλισμός έρχεται
τώρα και απομυθοποιεί αντιδραστικά το φαινόμενο. Δεν υπάρχει κοινωνική
ελευθερία δίχως ρύθμιση της ελευθερίας των αγορών από μια έξυπνη αρχή. Αυτή δεν
είναι μια παγκόσμια Welfare State, αλλά ο ηγέτης κάθε περιοχής της
παγκοσμιοποίησης. Μιλάμε για μια άτυπη Γιάλτα, φίλοι, με τέσσερεις πόλους
ηγεμονίας Κίνα, ΗΠΑ, Ρωσία, Γερμανία, οι οποίοι υπό την οργανωτική δομή του
διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος, διαμορφώνουν τους όρους συνεργασίας και
ανταγωνισμού με την κινεζική όμως καπιταλιστική κουλτούρα. Στις ΗΠΑ παρατηρώ
οικονομικούς και πολιτικούς παράγοντες να εναντιώνονται σε πρωτοβουλίες της
κινεζικής κυβέρνησης ή στην οικονομική πολιτική της γερμανικής, αλλά όχι στην ηγεμονική
αποκρυστάλλωση του κινεζικού καπιταλισμού.
Σήμερα ο κινεζικός καπιταλισμός δίνει τον τόνο και
διαμορφώνει το πλαίσιο στις διεθνείς πολιτικές και κυρίως στην αντίληψη των
σχέσεων εκμετάλλευσης, διαπραγμάτευσης του συμφέροντος και κεφαλαίου-εργασίας,
παγκοσμίως. Άρα και στην Ευρώπη με την έννοια της γερμανικής ηγεμονίας στην ΕΕ.
«Κινέζικα» μιλούν (σκέφτονται) οι πολιτικοί του ολοκληρωτικού καπιταλισμού στις
ΗΠΑ, την Ρωσία, την Ευρώπη και ασφαλώς …οι κινέζοι πολιτικοί/επιχειρηματίες. Για
να είμαστε μέσα στα πράγματα κινεζικά «ομιλούν», δηλαδή προσπαθούν να μάθουν και
οι φουκαράδες ηγέτες της ευρωπαϊκής περιφέρειας. Στην Ελλάδα από τον μπλερικό κ.
Σημίτη μέχρι τον αξιολύπητο κ. Σαμαρά. Εδώ θριαμβεύει ο επαρχιωτισμός του
κινεζικού καπιταλισμού, που ασφαλώς διατηρεί το περίβλημα και όχι τον πυρήνα
του. Τις σχέσεις που εξάγει ως μοντέλο ορθολογικής οικονομικής συμπεριφοράς η
Κινά και όχι τις σχέσεις που δομούν την εσωτερική της αγορά. Αντίθετα η
Γερμανία υιοθετεί ολόκληρο το «πακέτο» ως μορφή οργάνωσης στην δική της περιοχή
(ευρωζώνη-ΕΕ), ενώ ολοένα και περισσότεροι δημοκρατικοί στις ΗΠΑ λένε: αν δεν
το υιοθετήσουμε και εμείς ολόκληρο (μέσα και έξω) θα χαθούμε, θα συνθλιβούμε.
Αν όμως όλοι οι πόλοι υιοθετήσουν ολοκληρωμένα το μοντέλο του κινεζικού
καπιταλισμού, δίχως παγκόσμια διακυβέρνηση, για την οποία προπαγανδίζουν
παραπλανητικά οι γνωρίζοντες το διακύβευμα, θα πάμε σε σύγκρουση συμφερόντων
πολεμικής διάστασης και τότε… Σαχλαμάρες! Εάν τοποθετήσεις την ιστορική γνώση
στην σύγχρονη μαθηματική θεωρία, ως εξέλιξη της θεωρίας των παιγνίων, θα
καταλάβεις πως η τάση ολοκλήρωσης του καπιταλισμού στην βάση του κινεζικού
μοντέλου είναι αυτό που φέρνει πιο κοντά τον πόλεμο και την παγκόσμια καταστροφή,
την οποία το «σοφό» μυαλό μου δεν μπορεί ασφαλώς να συλλάβει στο ελάχιστο! Η
επιχειρούμενη επιβολή νέας ολοκληρωτικής τάξης φέρνει πιο κοντά τον πόλεμο και
όχι αυτή καθεαυτή η αναρχοποίηση του διεθνούς συστήματος.
Η γερμανική κυβέρνηση, στο διανοητικό πλαίσιο του κινεζικού
καπιταλισμού που ακολουθεί, για να ανακυκλώσει προς το ιδιαίτερο συμφέρον της
γερμανικής οικονομίας το πλεόνασμά της, δίχως να ταράξει τον μηχανισμό
παραγωγής του, επιχειρεί να ρυθμίσει την αγορά της ευρωζώνης σε ένα αντιπληθωριστικό
πρότυπο, όπου στη θέση των αμερικανικών νοικοκυριών και επιχειρήσεων - που
προανέφερα στην παραδειγματική μου αναλογία με τις ΗΠΑ – βρίσκονται τα
επιμέρους κράτη. Η Ελλάδα μεταβλήθηκε εύκολα σε Ευρωπροτεκτοράτο, ενώ άλλοι με
ισχυρή ή ισχυρότερη πατριωτική αστική τάξη ανθίστανται ή απλώς ελίσσονται προς
το παρόν. Η εξευτελισμένη πολιτικο-μεγαλοεπιχειρηματική τάξη της Ελλάδας
βρίσκεται μάλλον έξω από το πλαίσιο οποιουδήποτε ορθολογικού με αστικά κριτήρια
σχολιασμού. Είναι απλώς άθλιοι. Αποτελούν με κοινωνικούς και ιστορικούς όρους
πολιτικά μηδενικά και απορώ με το σθένος των γκεμπελίσκων που στηρίζουν τους
βασικούς κομματικούς φορείς της: ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΔΗΜΑΡ. Δεν απορώ ωστόσο για την
ανυπαρξία δυναμικού και σοβαρού κινήματος των εργαζομένων στην Ελλάδα για να
αντιδράσει στην κινεζοποίηση των εργασιακών σχέσεων, δίχως μάλιστα την
κοινωνική ασφάλεια που αναπτύσσεται σταθερά στην ίδια την Κίνα.
Δυστυχώς, η ιστορία του κεφαλαιοκρατικού πελατειακού
ελληνικού κράτους, που μετά το 1990 μετεξελίχτηκε σαν φάρσα σε έντονα
κορπορατικό υπό την διαπλοκή, δεν θα μπορούσε να δώσει ένα διαφορετικό «outlook» - όπως θα έλεγαν και
οι φίλοι μου οι κινέζοι, που γνωρίζουν να κάνουν βαθειά μαρξιστική ανάλυση! Εδώ
έχουμε κινεζοποίηση με αμερικανικού τύπου κοινωνική «ασφάλεια». Μάλλον σε
χειρότερα επίπεδα από αυτή που προσπαθεί, αλλά όλο αποτυγχάνει να ολοκληρώσει
ως ένα υποτυπώδες καθολικό μοντέλο για την δύσκολη, παλαβή ως κοινωνική δομή,
χώρα του, ο φιλότιμος ως προς αυτό Ομπάμα. Δεν είναι ο πρώτος πρόεδρος που το
προσπαθεί, αλλά η άτιμη η πολιτική αμερικανική παράδοση δεν είναι με το μέρος
του: Όσοι άλλοι «δημοκρατικοί» το επεχείρησαν τους έφαγε ή το χώμα ή η
κατάθλιψη! Όχι, οι σημερινοί δικοί μας δεν κινδυνεύουν από τέτοια, όπως μου εξομολογήθηκε
ένα απόγευμα ο Καραμανλής ο πρεσβύτερος, δίχως να συνεχίσει! Υπομειδίασε μόνον,
όταν τον ρώτησα σχετικά, λέγοντας «άντε τώρα να πας να πεις ειδήσεις που τις
λες και όμορφα»! Οι Έλληνες επαγγελματίες πολιτικοί δεν κινδυνεύουν από τίποτε
όσο πολιτεύονται με το πέπλο άγνοιας των πραγματικών σχέσεων ηγεμονίας και
ρητορεύουν υπερβατικά, γράφοντας και κανένα βιβλίο δικαιολόγησης για να
εμφανιστούν σαν θύματα της αθωότητας τους. Τουλάχιστον ο γερο-Καραμανλής που
γνώρισα ή ο Κωνσταντίνος Τσάτσος στα στερνά του, είχαν απαλλαγεί από δύο πράγματα: από τον επαρχιωτισμό και από
την ανάγκη να εμφανίζονται ως ηλίθιοι-αθώοι.
Σήμερα ο επαρχιωτισμός της ελληνικής αστικής τάξης, που
συνοδεύεται ασφαλώς από εθελοδουλία και πρόστυχο καιροσκοπισμό, συνδυάζεται με την
παράλυση των λαϊκών και μέσων στρωμάτων στην Ελλάδα, που αποτέλεσαν τον κορμό
ενός με δημοσιονομικά κριτήρια προβληματικού, σπάταλου και πελατειακού
Κοινωνικού Κράτους, αλλά πάντως μιας Welfare State που προσέφερε στοιχειώδη
ασφάλεια στους πολίτες. Κάτι μεταξύ του απατηλού αμερικανικού ονείρου και των
ευρωπαϊκών Welfare States,
που όσο και να προσπαθούν κάποιοι να αγνοήσουμε, αποτέλεσαν την πιο σοβαρή
επιχείρηση ευημερίας και ελευθερίας στην ιστορία της νεωτερικότητας. Την Σοφή
Ευρώπη. Τα σοσιαλδημοκρατικά καθεστώτα στην βόρεια και κεντρική Ευρώπη (όπου
δεν μετατράπηκαν από πολιτικοεπιχειρηματικά συμφέροντα και στρατιωτικές
ολιγαρχίες σε φασισμό και ναζισμό) μετά τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο και όπου αυτά
αναπτύχθηκαν στην ίδια περιοχή μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο, έμαθαν τον κόσμο
πώς μπορεί να συνδυάζεται η οικονομική ανάπτυξη με την κοινωνική πρόοδο, τις
ανθρώπινες και αστικές ελευθερίες εκεί όπου δεν υπάρχουν αντικειμενικές
συνθήκες για την εκδήλωση μιας σοσιαλιστικής επανάστασης.
Αργότερα και μετά το 1970, η Σοφή αυτή Ευρώπη των Welfare
States αποδυναμώθηκε,
καθώς η ηγεσία των εργαζομένων και οι ηγεσίες των κομμάτων που στήριζαν την
δύναμή τους στην πρόοδο των λαϊκών στρωμάτων και στην ανάπτυξη μιας ευρείας
μεσαίας τάξης, διεφθάρησαν από το γρήγορο και εύκολο καπιταλιστικό κέρδος με
αποτέλεσμα να υποτάξουν την κοινωνική ελευθερία στην ελευθερία της αγοράς. Ενώ
στην συνέχεια καταλήξαμε μετά το 1990 και την πτώση των καθεστώτων του υπαρκτού
σοσιαλισμού – που όπως και να το δούμε λειτουργούσαν ως αντίβαρο στον
ολοκληρωτικό καπιταλισμό – στην σοβαρή αποδυνάμωση των σχέσεων που όριζαν το
σκανδιναβικό ή κεντροευρωπαϊκό μοντέλο ευημερίας και στην μετατροπή της Σοφής
Ευρώπης σε Ηλίθια Ευρώπη, μέσω του ιδεολογήματος που υιοθέτησαν κεντροδεξιοί
και κεντροαριστεροί, «όλα είναι οικονομία». Κάπως έτσι συκοφαντήθηκε η πολιτική
και αποδυναμώθηκε σε κρίσιμο βαθμό η κοινωνία υπέρ της αγοράς, για να
καταλήξουμε σήμερα να βλέπουμε σε κάποιες χώρες, όπου η καπιταλιστική κρίση
έχει λάβει την μορφή διάλυσης του κοινωνικού κράτους, να ανατέλλει ως φάρσα
ξανά ο φασισμός και να επανέρχεται ύπουλα με την κορφή του εθνικιστικού
πατριωτισμού, ο ναζισμός. Καλή ώρα, όπως
παρατηρούμε να συμβαίνει στην Ελλάδα, ρίχνοντας μάλιστα ένα πέπλο άγνοιας
μπροστά την πολιτική μας ματιά, όχι τόσο για να αγνοήσουμε το φαινόμενο αυτό
καθαυτό, αλλά για να διασκεδάσουμε τις δικές μας ευθύνες ως προς αυτό.
Ευθύνες γι’ αυτήν την εξέλιξη, φίλοι, δεν έχει μόνον η
πολιτικο-μεγαλοεπιχειρηματική τάξη στην Ελλάδα. Έχουμε κι εμείς οι αριστεροί.
Όλοι οι αριστεροί, φιλελεύθεροι, σοσιαλιστές, κομμουνιστές, αμεσοδημοκρατικοί,
ακόμη κι αναρχικοί. Έχουμε ευθύνες γιατί δεν επενδύσαμε με συστηματικό τρόπο
στην ορθολογική με δημοσιονομικά κριτήρια θεμελίωση μιας ισχυρής Welfare State
στην Ελλάδα – μόνον ο ελληνικός στρατός πέτυχε για πελατειακούς και άλλους
λόγους, να οργανωθεί ολοκληρωμένα σε Welfare σύστημα – και επειδή οι πολιτικοί
φορείς που εξέφρασαν την αριστερά μετά την μεταπολίτευση επιχείρησαν να
ικανοποιήσουν κάθε επιμέρους ομάδα εργαζομένων ή μικροεπιχειρηματιών, δίχως
δομημένη αφήγηση που να αφορά στην συλλογικότητα σε ολόκληρη την ελληνική
κοινωνία. Ήταν σαν οι αριστεροί να αγνοούμε πως με αυτόν τον τρόπο υπηρετούσαμε
τα ιδιοτελή συμφέροντα κάθε ιδιαίτερης ομάδας και πως με αυτόν τον τρόπο, αντί
να αναπτυχθεί κοινωνική, ή αν θέλετε, ταξική συνείδηση βασισμένη στην αντίληψη
ενός συλλογικού συμφέροντος όλων των Ελλήνων εργαζομένων, καταλήξαμε να
υπηρετούμε την ιδιωτικοποίηση του δημόσιου συμφέροντος, δίχως ασφαλώς να το
καταλαβαίνουμε. Ελάχιστοι από τον χώρο της φιλελεύθερης πλουραλιστικής
αριστεράς που αντιδράσαμε ως προς αυτό, περιθωριοποιηθήκαμε χαρακτηριζόμενοι ως
αντιδραστικοί, ενώ είναι σαφές πως ένα μεγάλο μέρος των μη κομμουνιστών και
κομμουνιστών στην Ελλάδα καλλιέργησαν μία αντιδραστική κουλτούρα, εξαιτίας της
άκρως αμφιλεγόμενης καθοδήγησης από τις ηγεσίες των κομμάτων της αριστεράς.
Αυτά τα σημειώνω προδηλώνοντας πώς θεωρώ ότι μπορούμε να
αποφύγουμε την εξέλιξη της κινεζοποίησης στην περιφέρεια της Ευρώπης και
ιδιαίτερα την καλπάζουσα κινεζοποίηση στην Ελλάδα υπό το σκήπτρο του
καζινοκαπιταλισμού (ολοκληρωτικού καπιταλισμού) και την νεοηγεμονία της
γερμανικής μεταβιομηχανικής ελίτ. Αν συνειδητοποιήσουμε όλα τα παραπάνω, θα
καταλάβουμε ίσως πως οι λύσεις για την κρίση στην Ευρώπη είναι τρεις. Είτε να
προχωρήσουμε σε μια Σοφή Ευρώπη ομοσπονδιακού χαρακτήρα με δημοκρατικούς
θεσμούς που θα σέβονται τις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής, πάνω σε ένα
πανευρωπαϊκό παρεμβατικό σχέδιο της μορφής «Keynes – Beveridge». Είτε οι χώρες
της περιφέρειας και ιδιαίτερα αυτές της ευρωζώνης που έχουν μετατραπεί ήδη σε
πολεμικές ζώνες μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας, εξαιτίας της συγκυριακής
συμφωνίας που επετεύχθη μεταξύ κεντροευρωπαϊκής βιομηχανικής ελίτ και
χρηματοπιστωτικού λόμπυ από την μια πλευρά και των διακυβερνητικών συστημάτων
Κίνας – ΗΠΑ – Γερμανίας – Ρωσίας από την άλλη (αυτές δηλαδή που μετατράπηκαν ή
μετατρέπονται σε Warfare States) να διαμορφώσουν μία συμμαχία απέναντι στον
γερμανικό νεοηγεμονισμό και στον κινεζικό καπιταλισμό. Είτε κάθε χώρα ξεχωριστά
θα πρέπει να ορθώσει το ανάστημά της στην βάση του συνολικού, συλλογικού
συμφέροντος της ιδιαίτερης κοινωνίας της, που πλήττεται από την συμπεριφορά της
ευρωπαϊκής ελίτ, η οποία αποφάσισε να ανταγωνιστεί στο επίπεδο της
παγκοσμιοποίησης με όρους κινεζικού καπιταλισμού.
Και υπάρχει συλλογικό κοινωνικό συμφέρον σε αυτές τις χώρες,
όπως υπάρχει και στην Ελλάδα και δεν θα πρέπει να κρυβόμαστε πίσω από το
δάκτυλό μας. Είναι το συμφέρον των δύο τρίτων της κοινωνίας που αποτελούν την
τεράστια μικρομεσαία και μεσαία τάξη στην Ελλάδα. Αυτήν την τάξη που ξεκινά από
τα λαϊκά στρώματα και καλύπτει πλήρως τα μεσοστρώματα, συμφέρει δίχως αμφιβολία
και ιδεολογική προκατάληψη, ένα «Keynes – Beveridge» σύστημα, όπως το ανέπτυξα
στα προηγούμενα σημειώματά μου. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να
αντιμετωπιστεί η πλήρης διάλυση του κοινωνικού ιστού και ο απόλυτος
εξευτελισμός του ελληνικού κράτους, που ήδη σαρώνεται από την λογική και
πολιτική πρακτική του κινεζικού καπιταλισμού, όπως το εννοεί και το εκφράζει
κατά το συμφέρον της η γερμανική κυβέρνηση.