Έχω την υποψία ότι το επόμενο best-seller του κ. Grisham θα έχει τον τίτλο «Ο Τραπεζίτης» - και θα ακολουθήσει τη γνωστή συνταγή του κακού που περιβάλλεται από άλλους κακούς κι όλοι μαζί συνωμοτούν σε βάρος του γενικότερου καλού. Οι αναγνώστες θα σπεύσουν μαζικά, δεδομένου ότι η οικονομική κρίση έχει......
δημιουργήσει μια άκρως θολή πλην δεόντως παγιωμένη αντίληψη ότι «οι τράπεζες φταίνε για όλα».
Κι ο μεν κ. Grisham καλά κάνει κι εκμεταλλεύεται την επικαιρότητα, το ταλέντο του και την ικανότητά του να μετατρέπει τα προηγούμενα δυο σε κέρδη. Η βάση, ωστόσο, του «οι τράπεζες φταίνε για όλα» είναι υπαρκτή, υπάρχει από το μικρο-επίπεδο μέχρι την ευρωπαϊκή και διεθνή πολιτική. Από τον καταναλωτή που κινδυνεύει να χάσει το σπίτι του διότι κάποτε οι τράπεζες κι η κουλτούρα της ταξικής ανόδου τον παγίδευσαν στη λήψη ενός δανείου παράλογου -μέχρι τα κράτη που υποχρεώνονται να ενταχθούν σε μνημόνια για να σώσουν τις ίδιες αυτές τράπεζες. Και μέχρι την Ενωση που αναζητεί μετά κόπων και βασάνων την περίφημη τραπεζική ένωση, ώστε να σπάσει τον ομφάλιο λώρο τραπεζών-κυβερνήσεων.
Εν ολίγοις, όπως μπορούν να διαβεβαιώσουν όλοι οι γνωστοί και πολυγραφότατοι οικονομολόγοι, αμέσως μετά την κρίση του 2008 οι πολιτικοί ανακάλυψαν -ω, της εκπλήξεως - πως η ανεξέλεγκτη λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος, όπως ακριβώς συμβαίνει και με οποιαδήποτε βιομηχανία, είναι άκρως επικίνδυνη. Οτι αυτός που θα την πληρώσει στο τέλος θα είναι ο πολίτης - και, ίσως, θυμώσει τόσο που ξεσπάσει την οργή του στην κάλπη κατά των πολιτικών.
Προφανώς, λοιπόν, το κράτος -ως κυβέρνηση κι ως κεντρική τράπεζα- έπρεπε να επαναποκτήσει κάποιο μέρος του ελέγχου: «αν είναι να την πληρώσουμε εμείς, τουλάχιστον να έχουμε κάποιο λόγο στο παιχνίδι» είναι το σκεπτικό.
Κι εκεί, βέβαια, ανεφύη ένα άλλο πρόβλημα -αυτό της διασύνδεσης και διαπλοκής του κράτους (ή των κυβερνήσεων) με τις τράπεζες. Ο κρατικός έλεγχος -ή η εποπτεία- ουδόλως εγγυάται τελικά την υγεία του συστήματος, ενώ δημιουργεί και ένα ακόμη πρόβλημα, με τους πολιτικούς να χρηματοδοτούνται εμμέσως από τις τράπεζες. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίες οι συνταγές που επιλέγει η τρόικα για τον εξορθολογισμό του συστήματος -επιτρόπους στις τράπεζες με βέτο στη χρηματοδότηση πολιτικών και μέσων ενημέρωσης, για παράδειγμα.
Στο παραπάνω -απλοϊκά καταγεγραμμένο- πλαίσιο έγινε επιτακτική η ανάγκη της τραπεζικής ένωσης στην Ευρώπη και πρωτίστως στην ευρωζώνη. Κι αυτή, εννοείται ξεκινά με την ενιαία τραπεζική εποπτεία. Το εγχείρημα αυτό, υποτίθεται, θα σπάσει τη διασύνδεση τραπεζών-κρατών και θα βάλει φρένο στις «λαμογιές» των τραπεζών, εξασφαλίζοντας τις καταθέσεις των Ευρωπαίων πολιτών. Και πέρα από αναγκαιότητα οικονομική, αποτελεί ταυτοχρόνως και θεμέλιο λίθο της αυριανής πολιτικής ένωσης.
Γιατί, λοιπόν, δεν προχωρά; Γιατί θεωρείται πως ακόμη και στη σύνοδο κορυφής το καλύτερο που μπορούμε να περιμένουμε είναι ένας συμβιβασμός τύπου σούπας; Η απάντηση, μας λένε, βρίσκεται στη γερμανική εμμονή να εξαιρέσει από την ενιαία εποπτεία όλες τις «μικρές» γερμανικές τράπεζες. Είναι διότι έχουν «σκελετούς στις ντουλάπες τους», υποστηρίζουν οι Γάλλοι - και πιθανόν να έχουν δίκιο. Εδώ, όμως, υπάρχει μια παραδοξότητα -η Γαλλία, που παγίως είναι υπέρ του εθνικού και διακυβερνητικού, να θέλει το ευρωπαϊκό, κι η Γερμανία, που παγίως επιθυμεί την μετάθεση εξουσίας στο κέντρο της Ενωσης, να επιλέγει το εθνικό.
Ομως, πέρα από αξιοπερίεργη, η παραπάνω αντίφαση ενδεχομένως εμπεριέχει και την απάντηση - δεδομένου ότι οι γενικές πολιτικές επιλογές είναι αυτές που συνήθως επικρατούν, κατά πάσα πιθανότητα οι Γερμανοί θα «ενδώσουν», φροντίζοντας στο μεταξύ να «καθαρίσουν» τις τράπεζές τους.
Μέχρι τότε, ωστόσο, εμείς θα διαβάζουμε και θα βλέπουμε τα θρίλερ με τις τραπεζικές συνωμοσίες, πιστεύοντας πως είναι αδύνατον να μπει φραγμός σε αυτούς τους «κακούς» - όπως εξάλλου δεν μπήκε και σε άλλους διεθνείς «κακούς», από τους εμπόρους όπλων μέχρι τους πετρελαιάδες....