Γράφει ο Γιώργος Σωτηρόπουλος
πραγματικά το ξέρω. Μη μην πιέζετε να σας το πω, γιατί θα με σκοτώσουν...Άντε καλά, αφού επιμένετε θα σας το πω...ακόμα και με κίνδυνο της ζωής μου... Τον σκότωσαν οι μυστικές υπηρεσίες της Αμερικής, γιατί...γιατί ήθελε να αποκαλύψει το μυστικό πρόγραμμα για τις επαφές της αμερικανικής κυβέρνησης με εξωγήινους. Αλήθεια. Όπως σας βλέπω και με βλέπετε...
(Νόμιζα ότι αποκαλύπτοντας το μυστικό θα με είχαν σκοτώσει, οπότε για όσο χρόνο μου απομένει, μέχρι να με σκοτώσουν, θα συνεχίσω να αποκαλύπτω και άλλα μυστικά.)
Περί θεωριών συνωμοσίας ο λόγος, λοιπόν. Αυτός είναι και ο τίτλος του βιβλίου του καθηγητή Πιερ Αντρέ Ταγκίεφ(Pierre Andre Taguieff)-εκδόσεις ΠΟΛΙΣ, μέσα στο οποίο ξετυλίγει όλον αυτόν τον παροξυσμό με τις θεωρίες συνωμοσίας και τις πολιτικές που κρύβονται πίσω από αυτές.
Η βασική ιδέα του βιβλίου είναι η εξής: ο σύγχρονος άνθρωπος ζει μέσα σε ένα σύμπαν εξελίξεων, που δύσκολα μπορεί να κατανοήσει πλήρως. Θεωρεί ότι όλα γίνονται για ένα σκοπό, κάπως απόκρυφο, λίγο μαγικό και σίγουρα συνωμοτικό. Πιστεύει, λοιπόν, άκριτα ό,τι του πασσάρουν άλλοι γι’αυτόν. Είναι καχύποπτος με την αρνητική του όρου έννοια, δηλαδή ......νομίζει ό,τι «κάτι άλλο συμβαίνει» και χωρίς να μπορεί να το αποδείξει, αποδέχεται εύκολες απαντήσεις. Τέτοιες είναι οι θεωρίες συνωμοσίας ότι δηλαδή πίσω από μεγάλα γεγονότα της Ιστορίας κρύβονται μυστικές εταιρείες, Εβραίοι, εξωγήινοι, άτομα με υπεράνθρωπες δυνάμεις και άλλα τέτοια.
Μία επιπλέον ιδέα του βιβλίου είναι ότι οι θεωρίες συνωμοσίας έχουν κατακλύσει τον κόσμο της Δεξιάς και της Αριστεράς. Το λεξιλόγιο και των δύο λίγο διαφέρει σε επίπεδο ευθυνών: είναι τα μεγάλα αφεντικά της ανθρωπότητας, που καταδυναστεύουν τον κόσμο, για την απόκτηση κέρδους ή λίγο πιο συνωμοτικά και πλησιάστε να σας το πω στο αυτί... αυτοί που θέλουν να κυριαρχήσουν στον κόσμο και να εγκαθιδρύσουν μία παγκόσμια κυβέρνηση.
Υπάρχει το βασικό αξίωμα: μάς εξαπατούν, οπότε διαβάζοντας, βλέποντας στην τηλεόραση τους «φωστήρες» της αλήθειας, θα γίνουμε και εμείς μέτοχοι, με τη σειρά μας, της πραγματικής Γνώσης, που τόσο επιδέξια μάς κρύβουν στους αιώνες. Δημιουργείται, όμως μία ερώτηση: στην εποχή της υπερπληροφόρησης και δεν μπορεί ο σύγχρονος άνθρωπος να βρει ή να προσεγγίσει την πραγματικότητα;
Και όμως, αποδεικνύεται, όχι μόνο μέσα από το βιβλίο, αλλά και στην καθημερινότητά μας, ότι έχουμε ανάγκη να βρούμε εύκολες απαντήσεις, προκειμένου να αισθανθούμε εμείς οι ίδιοι ήρεμα και να αναμεταδώσουμε τη «γνώση». Και η αναμετάδοση αυτή γίνεται και μέσω της βιομηχανίας του θεάματος: βιβλία, ταινίες, παιχνίδια στον υπολογιστή, που εκμεταλλεύεται εμπορικά το γεγονός.
Από την άλλη πλευρά βασικό μειονέκτημα του βιβλίου είναι η γενίκευση. Δηλαδή, να δεχτούμε ότι ο σύγχρονος άνθρωπος υπόκειται σε μία αγχώδη κατάσταση, γιατί κατακλύζεται από πληροφορίες και γεγονότα, που δεν μπορεί γρήγορα να αποκωδικοποιήσει, αλλά αυτό το φαινόμενο υπάρχει εδώ και 200 χρόνια περίπου, όπως αποδεικνύεται από το βιβλίο. Εκείνη την εποχή, ο τότε άνθρωπος τι άγχος είχε σε σύγκριση με το σύγχρονο, προκειμένου να αποκωδικοποίησει γρήγορα τα γεγονότα και γιατί βάλθηκε να κατηγορεί συγκεκριμένες φυλές; Τι προσπαθούσε να πετύχει μέσω αυτού; Πώς στις αρχές του 20ου αιώνα η Εβραιοφοβία ήταν τόσο διαδεδομένη και γιατί όλος αυτός ο παροξυσμός κατά των Εβραίων συγκεκριμένα και όχι κάποιας άλλης φυλής; Το αίτιο δηλαδή δε φωτίζεται αλλά περιγράφεται επαρκώς το αποτέλεσμα.
Επίσης, ο συγγραφέας χρησιμοποιεί πολλές αναφορές από συνωμοσιολογικά κείμενα κάνοντας την αφήγησή του κουραστική και κάπου χάνεται το μήνυμα, που θέλει να περάσει. Ακόμα, παρουσιάζει την υπόγεια διαμάχη μεταξύ των μυστικών εταιρειών, της ουφολογίας και των αρνητών της επιστημονικής μεθόδου ή του επιστημονικού υλισμού, γενικότερα, με την επίσημη Εκκλησία σαν ένα ερωτικό καυγαδάκι. Αλλά η διαμάχη αυτή εξέθρεψε ιδεολογίες μίσους και στείρας άρνησης. Δε δείχνει, λοιπόν, ποια είναι η πραγματική ευθύνη της Εκκλησίας γύρω από το θέμα.
Ωστόσο, το μήνυμα του βιβλίου παραμένει αναλλοίωτο και γι’αυτό αξίζει να αγοραστεί (όχι, δεν παίρνω μίζα από τις πωλήσεις): το να ψάχνει κανείς είναι θεμιτό. Το να αποδέχεται επίσης κάποια στιγμή είναι ανθρώπινο και μοιραίο, αλλά η υπεραπλούστευση των γεγονότων, που μπορεί να οδηγήσει και σε δογματισμό- εξτρεμισμό, είναι επικίνδυνη.
Το μήνυμα των Στωικών, συνεπώς, παραμένει ξεκάθαρο: νήφε και μέμνησο δυσπιστείν, δηλαδή να είναι κανείς νηφάλιος, με την έννοια της αποστασιοποίησης και να έχει κριτική αντίληψη των πραγμάτων. Κάποια στιγμή οπωσδήποτε θα επιλέξουμε μεριά, αλλά τουλάχιστον ας είναι η επιλογή συνειδητή και ας είμαστε έτοιμοι να δεχτούμε τις ευθύνες μας.
Γιατί αν την δούμε σε βάθος την κατάσταση, η όλη υπόθεση ανάγεται στο ζήτημα της ευθύνης: ποιος πραγματικά θα μπορούσε να αποδεχτεί ότι δεν έχει πλήρη γνώση ή ενημέρωση για κάτι; Ποιος θα μπορούσε να δώσει απαντήσεις σε όλα; Και ενώ αυτό θα ήταν λογικό να το παραδεχτεί κανείς, δηλαδή ότι δεν είμαστε σε θέση να τα ξέρουμε όλα, παρόλα αυτά αποδεχόμαστε άκριτα και υπεραπλουστευμένα απαντήσεις, που δε βασίζονται σε κανένα λογικό επιχείρημα.
Μπορεί τα πράματα να γίνονται για κάποιο λόγο, αλλά η Ιστορία του Κόσμου δείχνει, μέχρι στιγμής, το εξής: όπως πλέον κανείς δεν πιστεύει ότι η Γη είναι επίπεδη, έτσι κάποια στιγμή θα αντιληφθούμε ότι και οι θεωρίες συνωμοσίας είναι και αυτές χωρίς πραγματικό περιεχόμενο. Ενέχουν μίσος ή μισαλλοδοξία και εξυπηρετούν, κυρίως, πολιτικά και εμπορικά συμφέροντα.
Αφού πρόλαβα να ολοκληρώσω το γράψιμο προτού με σκοτώσουν, πάλι καλά. Αν και.... αυτός ο κόκκινος «λεκές» πάνω στην καρδιά μου, δε λέει να φύγει με τίποτ.....