Η Συρία καταρρέει; Αυτό το ερώτημα λέγεται αδιάκοπα από τα χείλη αναλυτών, πολιτικών και διπλωματών, εχθρών και φίλων του καθεστώτος του Μπασάρ Αλ Ασάντ.
Η απάντηση είναι τόσο απλή, όσο και σύνθετη. Προς το παρόν δεν ελλοχεύει ο κίνδυνος άμεσης κατάρρευσης του καθεστώτος. Η εσωτερική κατάσταση εντός της Συρίας, ελέγχεται απόλυτα από την πολιτική και στρατιωτική ελίτ του καθεστώτος και οι εξεγέρσεις θα πνιγούν στο αίμα, όπως έγινε και στο παρελθόν.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η σφαγή στην πόλη Χάμα της Συρίας το 1982. Τότε, ο σουνιτικός πληθυσμός της πόλης εξεγέρθηκε κατά του καθεστώτος του πατέρα του σημερινού προέδρου, του Χαφέζ Αλ Ασάντ. Στην πόλη στάλθηκαν χιλιάδες στρατιώτες και εκατοντάδες άρματα μάχης. Το αποτέλεσμα ήταν να χυθούν ποτάμια αίματος, χωρίς.......... καμία υπερβολή. Τον πραγματικό αριθμό νεκρών δεν κατάφερε ποτέ κανένας να τον μάθει. Σύμφωνα πάντως με την επιτροπή ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Συρίας οι νεκροί ξεπέρασαν τις 40.000!
Είναι πασιφανές πως ο τρόπος που λειτουργεί το καθεστώς των Ασάντ και της συριακής ελίτ των Αλεβιτών δεν έχει αλλάξει. Γι΄ αυτό μπορεί να δούμε χρήση βίας άνευ προηγουμένου από το καθεστώς προς τους πολίτες του.
Πέρα από το εσωτερικό μέτωπο, αυτό που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι να εξετάσουμε την γεωπολιτική και γεωστρατηγική ισορροπία στην περιοχή. Η Συρία θεωρείται ως βασικός σύμμαχος πλέον, τόσο της Τουρκίας, όσο και του Ιράν.
Τουρκία
Για την Τουρκία, η Συρία ελέγχει ένα σημαντικό κομμάτι των Κούρδων στο βόρειο τμήμα της χώρας, πληθυσμός ο οποίος αν ξεσηκωθεί και αυτονομηθεί θα αποτελέσει πραγματικό εφιάλτη για την Αγκυρα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως μέχρι το 1999 στη Δαμασκό φιλοξενούταν το αρχηγείο του ΡΚΚ αλλά και ο ίδιος ο Αμπντουλάχ Οτζαλάν. Η Τουρκία κατάφερε να εκδιωχθεί ο «ΑΠΟ» από την Συρία, κλείνοντας τις στρόφιγγες παροχής νερού προς την γειτονική της χώρα για πέντε ημέρες και μετακινώντας στρατιωτικές της δυνάμεις στα σύνορα με την Συρία. Παράλληλα, η τότε πολιτική ηγεσία της Αγκυρας, βρισκόταν στο «μήνα του μέλιτος» με το Ισραήλ και μαζί είχαν ασκήσει μια ασφυκτική λαβίδα προς τη Δαμασκό, λόγω της υποστήριξής της σε οργανώσεις που στρέφονταν κατά της εσωτερικής τους ασφάλειας.
Όμως, η κρίση που ξέσπασε στις σχέσεις μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας και οι προσπάθειες του τούρκου πρωθυπουργού Ταγίπ Ερντογάν να ηγηθεί μιας μεγάλης ισλαμικής ένωσης, έφερε κοντά τους μέχρι τότε αντιπάλους.
Ετσι, η Συρία από εχθρός έγινε φίλος. Εκατοντάδες τουρκικές επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται στην Δαμασκό, τούρκοι στρατιωτικοί σύμβουλοι εκπαιδεύουν σύριους αξιωματικούς, κοινές στρατιωτικές ασκήσεις και φυσικά, μαζικές επιχειρήσεις κατά των κούρδων ανταρτών για τους οποίους η Συρία δεν αποτελεί πλέον «ασφαλή ουρανό».
Αν λοιπόν ο Μπασάρ Αλ Ασάντ χάσει την εξουσία, η Τουρκία θα έχει πρόβλημα, όχι μόνο γιατί θα χάσει ένα νέο σύμμαχο αλλά κυρίως γιατί η εφαρμοζόμενη από αυτή εξωτερική πολιτική θα δεχθεί πλήγμα και θα επικριθεί τα μέγιστα. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο πιθανά να αναγκάσει ξανά την Αγκυρα να πλησιάσει γονυπετής το Ισραήλ και να ζητήσει «να τα βρουν», δεδομένο που κάθε άλλο παρά θετικό είναι για τα ελληνικά και κυπριακά συμφέροντα.
Ιράν
Το Ιράν είναι επίσης ανήσυχο. Ισως η πιο ανήσυχη χώρα από όλες στην περιοχή. Η Συρία είναι η μοναδική φίλια προσκείμενη σε αυτή κρατική οντότητα και μέσω αυτής μπορεί η Τεχεράνη να παράσχει υλική υποστήριξη στην Χεζμπολάχ στο Λίβανο και την Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας. Παράλληλα, υπάρχει έντονη στρατιωτική συνεργασία μεταξύ των δύο κρατών, ιδιαίτερα στον τομέα της κατασκευής βαλλιστικών πυραύλων.
Πτώση του καθεστώτος Ασσάντ σημαίνει αυτόματα και πλήρη απομόνωση του Ιράν, παύση της υλικής βοήθειας προς τις φιλοϊρανικές οργανώσεις και ταυτόχρονη μείωση της επιρροής των Σιϊτών στην περιοχή της Μέσης Ανατολής.
Φυσικά ένα τέτοιο ενδεχόμενο για την Τεχεράνη είναι «μη αποδεκτό». Και θεωρείται σίγουρο πως θα παλέψει με όλα όσα μέσα διαθέτει για να μην χαθεί το συμμαχικό σε αυτήν καθεστώς. Γιατί η πτώση της Συρίας, μπορεί πέρα από την απώλεια «στρατηγικού βάθους» και λογιστικής υποστήριξης για το Ιράν, να σημαίνει και την απαρχή του ξεσηκωμού και του ιρανικού λαού, απέναντι στην θρησκευτική εξουσία της χώρας.
Ισραήλ
Το Ισραήλ παρακολουθεί προσεκτικά τις εξελίξεις που διαδραματίζονται για πολλοστή φορά στη γειτονιά του. Οι ένοπλες δυνάμεις του βρίσκονται σε επιφυλακή, όπως και οι υπηρεσίες πληροφοριών του που συγκεντρώνουν στοιχεία για την κατάσταση όχι μόνο στη Συρία, αλλά και την Ιορδανία, όπως και τον Λίβανο.
Η μεγαλύτερη πηγή ανησυχίας για το Τελ Αβίβ δεν είναι η ίδια η Συρία, αλλά ο Λίβανος και η Λωρίδα της Γάζας. Αν επικρατήσει πλήρης αποσταθεροποίηση στην αραβική χώρα, πιθανά να υπάρξουν ανεξέλεγκτες καταστάσεις κυρίως από τη δράση της Χεζμπολάχ και της Χαμάς, που θα αναγκάσουν το Ισραήλ να εμπλακεί σε μια νέα διμέτωπη στρατιωτική σύγκρουση.
Δεν αποκλείεται ακόμα και μια διακρατική σύγκρουση, σε μια απέλπιδα προσπάθεια του σύριου ηγέτη να γαντζωθεί στην εξουσία.
Όμως, όπως εκτιμούν ισραηλινοί πολιτικοί και στρατιωτικοί αναλυτές, το καθεστώς του Μπασάρ Αλ Ασάντ θα αντέξει, ακόμα και αν αυτό σημαίνει περισσότερη βία και χιλιάδες θανάτους πολιτών και στρατιωτών. Μάλιστα, χρησιμοποιούν το παράδειγμα της Λιβύης, και τον «περίπατο» που έγινε «εφιάλτης» για το ΝΑΤΟ, λόγω της αδυναμίας των δυτικών να κατανοήσουν τις πραγματικές συνθήκες που επικρατούν στον αραβικό κόσμο.
Ιορδανία
Για την Ιορδανία τα πράγματα δεν είναι εξίσου καλά. Αν και η μοναρχία της δυναστείας των Χασεμιτών ελάχιστα μπορεί να συγκριθεί με το απολυταρχικό καθεστώς της Συρίας, παρόλα αυτά οι κίνδυνοι από μια αποσταθεροποίηση της γειτονικής σε αυτή αραβικής χώρας δεν είναι λίγοι.
Οι απαιτήσεις και εκεί το λαού είναι οι ίδιες με αυτές στα υπόλοιπα εξεγερμένα αραβικά κράτη. Περισσότερη δημοκρατία, πιο κοινωνικό κράτος και δουλειά για όλους. Είναι σαφέστατα πολύ πιο εύκολο για τον Βασιλιά Αμπντάλα Β’ να αλλάξει τον τρόπο λειτουργίας του κράτους αλλά το ζήτημα είναι πόσος χρόνος του απομένει πριν ξεσπάσουν εκτεταμένες ταραχές και στην Ιορδανία.
Είναι νωρίς κάποιος να πει πως το καθεστώς της Συρίας κινδυνεύει. Ακόμα κι υπό αυτές τις συνθήκες. Όπως και σε προηγούμενες εξεγέρσεις, η ελίτ της χώρας αντέδρασε με υπέρμετρη βία και κατέστειλε τις αντιδράσεις των πολιτών, αδιαφορώντας για το κόστος σε ζωές. Αυτό ακριβώς συμβαίνει πάλι σήμερα.
Και για όσους γνωρίζουν-έστω και ελάχιστα-την ιστορία της Μέσης Ανατολής ξέρουν πως η βία που έχουμε δει στη Συρία είναι απλά παρωνυχίδα μπροστά σε αυτά που θα ακολουθήσουν αν συνεχιστεί η εξέγερση.
Σε ό,τι αφορά πιθανή εμπλοκή των ΗΠΑ ή και του ΝΑΤΟ, ακόμη κι αν το ήθελαν, οι δυτικές χώρες με τόσα μέτωπα ανοιχτά στη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική και την Κεντρική Ασία, είναι αδύνατον να αντιδράσουν στρατιωτικά. Εξάλλου ένα τέτοιο ενδεχόμενο μπορεί να επιφέρει γενικευμένη σύρραξη στην περιοχή με απρόβλεπτες παγκόσμιες συνέπειες.