Την Συνέντευξη πήρε ο Δημήτρης Τσάκωνας
«Είναι καιρός να αφήσουμε πίσω τα κομματικά μας βιβλιάρια και να μιλήσουμε πραγματικά για αυτές τις ιστορίες», λέει ο Παντελής Βούλγαρης, αναφερόμενος στη νέα του ταινία, «Ψυχή Βαθιά». Ο σκηνοθέτης των «Νυφών» και των «Πέτρινων Χρόνων» μιλάει στον Δημήτρη Τσάκωνα για την καινούρια του δουλειά, αλλά και για το κινηματογραφικό τοπίο στην Ελλάδα.
- Για ποιο λόγο αποφασίσατε να ασχοληθείτε με ένα τόσο ευαίσθητο θέμα για τη χώρα μας, όπως ο Εμφύλιος Πόλεμος, στη νέα σας ταινία, «Ψυχή Βαθιά»;
Αυτά δεν εξηγούνται απόλυτα. Στις 11 ταινίες που έχω γυρίσει καταρχήν υπήρξε μια εμμονή και μια βαθιά συγκίνηση με κάτι που μπορεί να ήταν μια ιστορία από τις εφημερίδες, μπορεί να ήταν μια αφήγηση που κάποιος σου διηγήθηκε. Στη συγκεκριμένη ταινία, ένα ταξίδι τελείως ξαφνικό για τις «Νύφες» στην Καστοριά και η ανίχνευση του Γράμμου και του Βίτσι, με έκανε καταρχήν να ξεκινήσω να διαβάζω για τον Εμφύλιο, χωρίς να έχω πρόθεση αρχικά να κάνω μια ταινία. Όταν πια μπήκα στα γεγονότα, στα αφηγήματα, στις προσωπικές αφηγήσεις ανθρώπων που συνάντησα, συνειδητοποίησα ότι άξιζε τον κόπο να μιλήσω γι’ αυτήν την εποχή, γι’ αυτόν τον άδικο πόλεμο.
- Στην ταινία εστιάζετε κυρίως στην ανθρώπινη φύση του Πολέμου, χωρίς να λείπει και το επικό στοιχείο…
Αυτό είναι που με ενδιαφέρει πάντα. Δηλαδή και στα «Πέτρινα χρόνια», όταν μου διηγήθηκαν την ιστορία, η πρόθεσή μου ήταν να μιλήσω για τους ανθρώπους, με πλαίσιο τα πολιτικά γεγονότα εκείνης της εποχής. Δεν ξεκινάω από τις συνέπειες ή αν θέλετε από τις πολιτικές διαφορές ή τα πολιτικά ντοκουμέντα, αλλά εστιάζω την ιστορία μου, και κυρίως στο «Ψυχή Βαθιά», στα ..........
.νέα παιδιά, στα 15χρονα, 20χρονα παιδιά, που άφησαν τη ζωή τους στο Γράμμο είτε ήταν από την μεριά των ανταρτών είτε ήταν από την μεριά του Εθνικού στρατού. Η δοκιμασία των νέων ανθρώπων σε έναν πόλεμο που πολλές φορές δεν ξέρανε και γιατί πολεμάνε. Αυτή είναι η πρόθεση της ταινίας. Φυσικά σε ένα πλαίσιο που υπάρχουν οι ιστορικές αναφορές, τουλάχιστον αυτές που θεωρούσα αναγκαίες, για να υπάρχει το πλαίσιο της εποχής, το πλαίσιο των ξένων δυνάμεων. Κατά κάποιον τρόπο έπρεπε οπωσδήποτε να υπάρχει κάτι τέτοιο.
- Οι περισσότεροι από αυτούς που έπαιξαν στην ταινία είναι μη επαγγελματίες ηθοποιοί, οι περισσότεροι κάτοικοι της περιοχής. Τι σημαίνει αυτή σας η επιλογή;
Η πρόθεση μου εδώ και τρία χρόνια, πριν ξεκινήσω τα γυρίσματα, ήταν να πραγματοποιήσω ένα όνειρο. Δηλαδή τα πρόσωπα που θα εμφανίζονταν στην ταινία να ήταν νέα πρόσωπα, να είχαν το ύφος των βλεμμάτων της εποχής του ‘49, να μοιάζουν με τα φωτογραφικά και τα κινηματογραφικά ντοκουμέντα που είχα βρει και, χωρίς τη βοήθεια όλου αυτού του κόσμου που βοήθησε στην πραγματοποίηση της ταινίας, δεν θα ήταν η ίδια η ταινία. Το γεγονός ότι οι άνθρωποι κουβέντιασαν μετά από χρόνια για τον Εμφύλιο - γιατί μιλάμε για μια περιοχή που δοκιμάστηκε πολύ σκληρά - το γεγονός ότι οι άνθρωποι που δούλεψαν όλο αυτό το διάστημα εμπλουτίστηκαν, τους ενδιέφερε, κουβέντιασαν, ήταν κάτι που δεν το περίμενα. Πραγματικά είναι από τα πιο σημαντικά πράγματα που συνέβησαν στην ταινία μου.
- Τώρα θα σας φέρω λίγο στο γενικότερο κινηματογραφικό και πολιτιστικό γίγνεσθαι της χώρας. Πρόσφατα υπήρξε αλλαγή ηνίων στο Υπουργείο Πολιτισμού. Τι θα θέλατε εσείς να κάνει η νέα ηγεσία που δεν έχει γίνει τόσα χρόνια;
Το βασικό πρόβλημα που υπήρξε είναι ότι τα κινηματογραφικά γεγονότα εξαρτιόνταν από ένα νόμο παρωχημένο. Μιλάμε για ένα νόμο 20ετίας, που είχε ψηφιστεί επί Μελίνας Μερκούρη και που πια έχει ξεπεραστεί. Το νέο κινηματογραφικό τοπίο, αυτό που ζουν κυρίως οι νέοι κινηματογραφιστές, έχει αλλάξει. Γι’ αυτό προσπάθησε και η προηγούμενη κυβέρνηση με την πρόσκληση του Κώστα Γαβρά και μια ομάδα κινηματογραφιστών από την Ελλάδα να φρεσκαριστεί και να δημιουργηθεί μια νέα πραγματικότητα, όπως είναι στις χώρες με τις οποίες έχουμε μια πληθυσμιακή, αν θέλετε, συγγένεια, όπως είναι η Δανία ή η Ιρλανδία. Το μοντέλο αυτό, δηλαδή, κατά κάποιον τρόπο να εφαρμοστεί και εδώ.
Το σχέδιο αυτό τελικά δεν πρόλαβε η προηγούμενη κυβέρνηση να το περάσει στη Βουλή και πια η νέα γενιά των κινηματογραφιστών – εμείς πλέον μεγαλώσαμε και απλώς συμπαριστάμεθα – απαιτεί, και με το δίκιο της, να ξέρει σε τι συνθήκες δουλεύει. Εμπάσει περιπτώσει το αίτημα είναι εύλογο μέσα σε ένα κινηματογραφικό ευρωπαϊκό περιβάλλον, που η τελευταία χώρα παραμένει η Ελλάδα.
- Πιστεύετε ότι το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης είναι σημαντικό για τους νέους σκηνοθέτες, ώστε να προβληθούν και να γίνει γνωστή η δουλειά τους;
Βέβαια. Το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης είναι ένας από τους βασικούς άξονες της κινηματογραφικής πραγματικότητας. Ίσα - ίσα είναι πολλή σημαντική η παρουσία του και έχουν δημιουργηθεί σημαντικά βήματα. Ακόμη και το γεγονός ότι υπάρχει το Φεστιβάλ ως πρόταση νέων κινηματογραφιστών με την πρώτη τους ή τη δεύτερη ταινία τους, αυτό το ξεχωρίζει από άλλα φεστιβάλ.
Δημήτρης Τσάκωνας για το voria.gr