Τι κρύβει το νέο ξεπούλημα ομολόγων και τραπεζικών μετοχών από τα διεθνή επενδυτικά χαρτοφυλάκια – Η δυσπιστία των αγορών για το κυβερνητικό σχέδιο εξόδου από τη δημοσιονομική κρίση και η ανησυχία για τη σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος – Επικίνδυνο… μαρκάρισμα στις τράπεζες από την ΕΚΤ, με το δάκτυλο στη σκανδάλη η S&P
«Μαύρη εβδομάδα» πέρασαν οι ελληνικές αγορές κεφαλαίου, στη σκιά της βαθιάς δημοσιονομικής κρίσης, με ταυτόχρονο ξεπούλημα ομολόγων και μετοχών από τους μεγάλους διεθνείς επενδυτικούς οίκους, που εκτίναξε χθες το spread ελληνικών και γερμανικών ομολόγων κοντά στις 180 μονάδες βάσης, ενώ βύθισε το Γενικό Δείκτη του ΧΑ πολύ κοντά στις 2.400 μονάδες, με τις τρεις κορυφαίες τραπεζικές μετοχές της αγοράς (Εθνική, Alpha, Eurobank) να «γράφουν» απώλειες 15-25% τις τελευταίες 30 ημέρες.
Κοινός παρονομαστής της αναταραχής στις αγορές ομολόγων και μετοχών είναι οι φόβοι των διεθνών επενδυτών για μια εκτός ελέγχου δημοσιονομική κρίση το 2010, ενώ το κλίμα επιβαρύνει η «διακριτική» στροφή των ξένων κεφαλαίων προς ασφαλείς τοποθετήσεις, λόγω των ανησυχιών για αδύναμη παγκόσμια ανάπτυξη τον επόμενο χρόνο. «Η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη και τα πράγματα πιθανότατα θα χειροτερέψουν, πριν .........
κρίνουν οι ξένοι θεσμικοί ότι είναι πάλι “ασφαλές” να “αγοράσουν Ελλάδα”», τόνιζε χαρακτηριστικά χρηματιστηριακό στέλεχος με μεγάλη εμπειρία.
Σύμφωνα, μάλιστα, με τις εκτιμήσεις αρκετών παραγόντων της αγοράς, οι ξένοι είναι πολύ πιθανό να αξιοποιούν τις ανησυχίες για το αξιόχρεο της Ελλάδας και τη γενικευμένη δυσπιστία για τη δυνατότητα της κυβέρνησης να σταματήσει την ασυγκράτητη δυναμική αύξησης του δημοσίου χρέους, για να επαναλάβουν το ιδιαίτερα επικερδές παιχνίδι των αρχών του δύσκολου εξαμήνου Οκτωβρίου 2008-Μαρτίου 2009.
Με άλλα λόγια, είναι πολύ πιθανό να δούμε και πάλι ένα μαζικό «κλείδωμα» κερδών από μετοχές και ομόλογα που είχαν αγορασθεί σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα τιμών, όπως αυτό που είχε βυθίσει την Σοφοκλέους στα χαμηλά του περασμένου Μαρτίου και είχε διευρύνει τον Φεβρουάριο το spread στην αγορά ομολόγων πάνω από τις 300 μονάδες βάσης. Μετά την κατάρρευση ομολόγων και μετοχών, ήλθε η θεαματική ανάκαμψη, με αγορές από ξένους θεσμικούς και ελληνικές τράπεζες, που κράτησε αρκετούς μήνες και έχει ήδη αφήσει κέρδη δισεκατομμυρίων στα χαρτοφυλάκια των μεγάλων επενδυτών.
Είναι κοινό μυστικό στους οικονομικούς κύκλους, ότι η Ελλάδα απέφυγε τα χειρότερα στις αρχές του έτους, χάρη στη μαζική παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στις αγορές χρήματος: οι ελληνικές τράπεζες δανείσθηκαν μαζικά από τις δημοπρασίες ρευστότητας της ΕΚΤ με διάρκεια ενός έτους, αντλώντας μάλιστα στα μέσα του έτους περισσότερα από 50 δις. ευρώ –σήμερα τα ανοίγματά τους έχουν περιορισθεί στα 42 δις. ευρώ, αλλά παραμένουν τα μεγαλύτερα μεταξύ των τραπεζικών συστημάτων της Ευρωζώνης.
Η παρέμβαση της ΕΚΤ αποδείχθηκε σωτήρια, όχι μόνο για το Δημόσιο, αλλά και για το ελληνικό Χρηματιστήριο:
- Το φθηνό χρήμα της ΕΚΤ διοχετεύθηκε από τις τράπεζες στην αγορά κρατικών ομολόγων και έτσι το Δημόσιο κατόρθωσε να δανεισθεί το τρομακτικό ποσό των 80 δις. ευρώ, διπλάσιο από το αρχικό πρόγραμμα δανεισμού που είχε εξαγγελθεί από την προηγούμενη κυβέρνηση.
- Οι τράπεζες «έχτισαν» τεράστια κερδοφορία πάνω στη βάση της φθηνής ρευστότητας της ΕΚΤ, η οποία υπολογίζεται ότι θα ξεπεράσει φέτος τα 2 δις. ευρώ. Αγοράζοντας τίτλους με υψηλές αποδόσεις και με «αστείο» κόστος χρηματοδότησης (μόλις 1%), οι τράπεζες ξεπέρασαν το δύσκολο 2009 χωρίς να καταρρεύσει η κερδοφορία τους ή να εμφανίσουν ζημιές, παρά το «πάγωμα» της πιστωτικής επέκτασης και την απειλητική αύξηση των επισφαλειών.
- Με τη σειρά της, η σχετικά υψηλή, για τα δεδομένα της συγκυρίας, κερδοφορία των τραπεζών επέτρεψε στις μετοχές του κλάδου να ανακάμψουν δυναμικά μετά τον Μάρτιο, με κέρδη που έφθασαν και το 100%, υποστηρίζοντας την ανοδική αντίδραση της αγοράς μέχρι το φθινόπωρο.
Ομοιότητες και διαφορές…
Αυτή τη φορά, όμως, τραπεζικά στελέχη προειδοποιούν ότι η συγκυρία είναι πολύ πιο δύσκολη και δεν θα πρέπει να αναμένεται μια «εύκολη» ανοδική αντίδραση ομολόγων και μετοχών, όπως αυτή που σημειώθηκε μετά το πρώτο τρίμηνο του 2009. Όπως τονίζουν, η χώρα δεν θα αφεθεί στην τύχη της από τις Βρυξέλλες και την ΕΚΤ, αφού το κόστος της χρεοκοπίας μιας χώρας της Ευρωζώνης θεωρείται απαγορευτικό, αλλά στην παρούσα φάση ούτε η κυβέρνηση μπορεί να προεξοφλεί «περίπατο» στις δημοπρασίες ομολόγων του 2010, χάρη στην πλούσια ρευστότητα της Φραγκφούρτης, ούτε οι τράπεζες μπορούν να περιμένουν εύκολη συνέχεια στο «πάρτι» κερδών με τα ομόλογα.
Τα δεδομένα, όπως τα παρουσιάζουν έγκυρες τραπεζικές, έχουν ως εξής:
- Στις 16 Δεκεμβρίου η ΕΚΤ θα χορηγήσει για τελευταία φορά ρευστότητα στις τράπεζες με διάρκεια ενός έτους και οι ελληνικές τράπεζες είναι κατ’ ουσία αποκλεισμένες από τη δημοπρασία, καθώς η Τράπεζα της Ελλάδος τους έχει ζητήσει με αυστηρό τρόπο να περιορίσουν μέσα στο 2010 την εξάρτησή τους από τη ρευστότητα της ΕΚΤ, με στόχο να πέσει από τα 42 δις. ευρώ σήμερα, στα 7-8 δις. ευρώ στο τέλος του 2010.
- Οι αναλυτές της BNP-Paribas βλέπουν σοβαρές επιπλοκές στη διάρκεια αυτής της μετάβασης από τη χρηματοδοτική υποστήριξη της ΕΚΤ, στη χρηματοδότηση με όρους ελεύθερης αγοράς: «Τα spread των συμβολαίων ασφάλισης έναντι του κινδύνου χρεοκοπίας (CDS) των ασθενέστερων τραπεζών θα ανοίξουν, καθώς η χρηματοδότηση θα αντλείται με υψηλότερο κόστος, ενώ το ίδιο ισχύει και για τα ασθενέστερα κρατικά χρεόγραφα, όπως της Ελλάδας, της Πορτογαλίας, της Ισπανίας και της Ιρλανδίας. Η διεύρυνση του πιστωτικού spread θα αναδείξει τις αποκλίσεις εντός της Ευρωζώνης, που με την απουσία μιας κεντρικής δημοσιονομικής αρχής στη Νομισματική Ένωση θα αποτελέσει ένα μείζον ζήτημα και μια μακροπρόθεσμη αρνητική παράμετρο για το ευρώ».
- Τα ελληνικά ομόλογα βρίσκονται ένα βήμα πριν την υποβάθμισή τους στην κατηγορία ΒΒΒ από τον κορυφαίο οίκο πιστοληπτικών αξιολογήσεων Standard & Poor’s. Σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες της «Ο», η φήμη ότι επίκειται υποβάθμιση από την S&P, που ήδη έχει χαμηλώσει τη βαθμολογία των ελληνικών τίτλων στη χαμηλότερη βαθμίδα της «υψηλής σκάλας» (Α-) ήταν ο κυριότερος παράγοντας που προκάλεσε τις γενικευμένες πιέσεις στα ομόλογα αυτή την εβδομάδα, οδηγώντας σε αύξηση του spread σχεδόν κατά 50 μονάδες βάσης (0,50%). Μάλιστα, η ΤτΕ υποχρεώθηκε να διαψεύσει εμμέσως πλην σαφώς αυτές τις φήμες, με ανακοίνωσή όπου τόνιζε, ότι οι συστάσεις της στις τράπεζες για μικρή άντληση ρευστότητας στις 16 Δεκεμβρίου δεν σχετίζονταν με ανησυχίες για τα ελληνικά ομόλογα.
- Με την αναμενόμενη υποβάθμιση από την S&P, που θεωρείται πλέον θέμα χρόνου στην αγορά, οι ελληνικές τράπεζες θα δεχθούν ένα πολύ σοβαρό πλήγμα: όχι μόνο το spread κινείται επικίνδυνα προς το όριο των 200 μονάδων βάσης, πέραν του οποίου θα αρχίσουν να «γράφουν» ζημιές από τις τοποθετήσεις τους σε ομόλογα, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Merrill Lynch, αλλά θα έχουν σοβαρό πρόβλημα και με τα υφιστάμενα ανοίγματά τους προς την ΕΚΤ.
- Η κεντρική τράπεζα χαλάρωσε εν μέσω της κρίσης τους κανόνες για την πιστοληπτική βαθμολόγηση των χρεογράφων που κάνει δεκτά για αναχρηματοδότηση, κατεβάζοντας τον πήχη στο ΒΒΒ. Όμως, το μέτρο αυτό θα πάψει να ισχύει από την 1η Ιανουαρίου 2010 και αυτό σημαίνει ότι για τα ελληνικά ομόλογα που έχουν δεσμεύσει στην ΕΚΤ, αξίας περίπου 60 δις. ευρώ, οι ελληνικές τράπεζες θα πρέπει να πληρώσουν «πέναλτι» 5%. Σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΚΤ, τα ομόλογα με βαθμολογία ΒΒΒ «κουρεύονται» (“haircut”), σε ό,τι αφορά την αποτίμησή τους, κατά 5%. Αυτό θα σήμαινε, ότι οι ελληνικές τράπεζες θα πρέπει να επιστρέψουν στην ΕΚΤ περί τα 3 δις. ευρώ.
- Οι κανόνες που υιοθετεί η ΕΚΤ όσο πλησιάζει η ώρα της απόσυρσης των έκτακτων μέτρων για την υποστήριξη της οικονομίας της Ευρωζώνης θα δημιουργήσουν πρόσθετα εμπόδια στις ελληνικές τράπεζες τους επόμενους μήνες. Χθες ανακοινώθηκε, ότι η ΕΚΤ αποφάσισε να τροποποιήσει τις απαιτήσεις πιστοληπτικής διαβάθμισης όσον αφορά τους τίτλους που προέρχονται από τιτλοποίηση (asset-backed securities) για χρήση στο Ευρωσύστημα. Το Ευρωσύστημα θα απαιτεί τουλάχιστον δύο πιστοληπτικές διαβαθμίσεις από αποδεκτούς εξωτερικούς οργανισμούς αξιολόγησης για όλους τους τίτλους αυτού του είδους που θα εκδίδονται από 1ης Μαρτίου 2010. Όχι μόνο η καλύτερη, αλλά και η δεύτερη καλύτερη πιστοληπτική διαβάθμιση θα πρέπει να συμμορφώνονται προς το ελάχιστο όριο πιστοληπτικής διαβάθμισης που ισχύει για τους τίτλους αυτούς.
- Αυτό σημαίνει, ότι οι ελληνικές τράπεζες θα πρέπει να «ματώσουν» τους επόμενους μήνες για να υποκαταστήσουν τη ρευστότητα που σήμερα έχουν αντλήσει από την ΕΚΤ με ρευστότητα από τις αγορές, κυρίως μέσω τιτλοποίησης στοιχείων του ενεργητικού τους. Είναι κοινό μυστικό, ότι μεγάλο μέρος από τα «ποιοτικά» στοιχεία ενεργητικού των τραπεζών έχουν ήδη τιτλοποιηθεί και με τους νέους κανόνες που θέτει η ΕΚΤ για τις τιτλοποιήσεις θα γίνει όλο και πιο δύσκολη μετά τον Μάιο η έκδοση τίτλων υψηλής διαβάθμισης, που θα γίνονται δεκτοί από την ΕΚΤ για αναχρηματοδότηση.
Σοφοκλέους 10