Γράφει ο Τριαντάφυλλος Καρατράντος
Όταν ξεκίνησαν στις ΗΠΑ το 1960 τα τηλεοπτικά debates υπήρξε ένα έντονο κλίμα ευεξίας για τις θετικές επιπτώσεις τους στην άμεση δημοκρατία. Οι Αμερικανοί άρχισαν να μελετούν τον τρόπο με τον οποίο η δημοκρατία λειτουργεί στην εποχή της τηλεόρασης. Στην αρχή, η κρατούσα άποψη ήταν η παροχή ενός debate που απλώς έτυχε να διεξάγεται στην τηλεόραση, και όχι ενός debate στα μέτρα της τηλεόρασης.
Είμαι σίγουρος ότι πολλοί σήμερα θα θεωρούσαν αυτά τα πρώτα debates βαρετά, ανούσια και εκτεταμένα, και όμως είχαν αρκετά σημεία πολιτικής συζήτησης. Η τηλεόραση χρησιμοποιήθηκε ως ένα μέσο για να μπορέσει ο μέσος ψηφοφόρος να προσεγγίσει τα πλεονεκτήματα του κάθε υποψηφίου, να ακούσει τις προτάσεις πολιτικής και τελικά να συμμετέχει στις εκλογές.
Αυτές ήταν οι πρώτες ρομαντικές εποχές. Τα debates άλλαξαν, έγιναν πιο τηλεοπτικά, πιο σκηνοθετημένα, πιο εύπεπτα, πιο γρήγορα και πιο ρηχά, ανάλαφρα αν προτιμάτε. Η πολιτική έδωσε τη θέση της στην επικοινωνία και οι προτάσεις πολιτικής στην δραματουργία. Το μόνο συγκριτικά μετρήσιμο μέγεθος είναι η σκηνική παρουσία των υποψηφίων.
Αυτό είναι το πολιτικοεπικοινωνιακό προϊόν προς πώληση, κόμματα και ΜΜΕ το πουλούν, εμείς όμως το αγοράζουμε, και ο αγοραστής είναι αυτός που νομιμοποιεί τη διαδικασία της αγοραπωλησίας. Αλήθεια, έχουμε αξιολογήσει ποτέ μία τηλεμαχία, για να θυμηθούμε και τον όρο στα Ελληνικά, εστιάζοντας στις προτάσεις πολιτικής; Όχι βέβαια, εμείς είμαστε οι πρώτοι που θέλουμε να γίνει τζέρτζελο, επικοινωνιακό νταβαντούρι.
Την συνειδητοποίησα για μία ακόμη φορά, την αβάσταχτη ελαφρότητα τους πολιτικού μας είναι, ακούγοντας μία σειρά σχολίων για την ...........
τηλεμαχία μεταξύ των αρχηγών των δύο κομμάτων που ουσιαστικά διεκδικούν την εξουσία.
Να ξεκαθαρίσω ότι το θεωρώ ένα θετικό βήμα, είναι θετικό για μένα να ακούσω σε εκτεταμένο, έστω και τηλεοπτικό χρόνο, τις πολιτικές προτάσεις των δύο ουσιαστικά υποψήφιων πρωθυπουργών της Ελλάδας.
Βέβαια όλα θα εξαρτηθούν και από τους κανόνες της τηλεμαχίας και από τις ερωτήσεις των δημοσιογράφων… ο καιρός γαρ εγγύς άλλωστε.
Το ιλαροτραγικό είναι η ανησυχία πολλών ΜΜΕ για το λόγο που δέχτηκε κάτι τέτοιο ο Γιώργος Παπανδρέου. Όπως τονίζουν τι έχει να κερδίσει όταν είναι ήδη 6 ποσοστιαίες μονάδες μπροστά από τη ΝΔ στις δημοσκοπήσεις και προηγείται για πρώτη φορά, έστω με βραχεία κεφαλή, του Κώστα Καραμανλή στην καταλληλότητα για Πρωθυπουργός.
Με συγχωρείτε αλλά δεν έχω ακούσει μεγαλύτερη παραδοχή της εκλογικής μας ρηχότητας. Ο Κώστας Καραμανλής έχει ομολογουμένως ένα σπάνιο ρητορικό και επικοινωνιακό χάρισμα, αλλά αυτό τι σημαίνει; Ότι θα επικοινωνήσει καλύτερα τις πολιτικές του προτάσεις από τον Γιώργο Παπανδρέου; Όχι, δεν εννοούμε αυτό, εννοούμε ότι θα κλέψει τις εντυπώσεις, ότι θα προτάξει την επικοινωνία και πάλι έναντι της πολιτικής. Συγγνώμη, αλλά αυτό είναι το αρχέτυπο της εκλογικής ρηχότητας. Της πολιτικής κουλτούρας της θολοεπικοινωνίας.
Πραγματικά, δεν θα κάτσω να αναλύσω το σκεπτικό του Γιώργου Παπανδρέου, με αφορά ότι δίνεται μία ευκαιρία για πολιτική συζήτηση, ε μην την πετάξουμε οι ίδιοι στη θάλασσα. Νομίζω ότι μας αξίζει κάτι περισσότερο από θεατρινίστικες κινήσεις και πομπώδη ευφυολογήματα. Αρκεί βέβαια να τιθασεύσουμε οι ίδιοι την αβάσταχτη ελαφρότητα της εκλογικής μας ρηχότητας.
Και για να κλίσω πηγαίνοντας πίσω στις εποχές που τα debates δεν μεταδίδονταν τηλεοπτικά θα σας αναφέρω μία φράση του Lincoln από το debate του 1858 με τον Douglas: «Φίλοι μου, με προθυμία σας δηλώνω ότι δεν μπορώ, σε μισή ώρα, να σημειώσω όλα αυτά τα θέματα τα οποία ένας άνθρωπος όπως ο Δικαστής Douglas μπορεί να αναφερθεί σε μία ώρα και μίση…». Σήμερα ο χρόνος για τις απαντήσεις είναι λεπτά, λεπτά κατατετμημένα σε ποσοστά διαφημίσεων.