Γράφει ο Παναγιώτης ΠαναγιώτουΠαράξενο κι όμως αληθινό. Η κρίση του νεοφιλελευθερισμού συνδυάστηκε -παρά τις προσδοκίες για το αντίθετο- με μία υποχώρηση των σοσιαλιστών στις ευρωεκλογές. Πολλοί οι λόγοι και σε ορισμένες περιπτώσεις με έντονες εθνικές ιδιαιτερότητες. Με την επιφύλαξη, πάντως, ότι όλα «δεν μπαίνουν στο ίδιο τσουβάλι» μπορούμε να επισημάνουμε τρεις γενικές ενότητες αιτιών.
Η πρώτη αφορά το πλαίσιο. Η σοσιαλδημοκρατία στέφτηκε με επιτυχία ως κοινωνικό και πολιτικό μοντέλο, στο πλαίσιο του εθνικού κράτους. Η παγκοσμιοποίηση διαφοροποίησε δραματικά το περιβάλλον. Σ αυτό το «νέο περιβάλλον» οι σοσιαλιστές δεν κατάφεραν να διατυπώσουν και κυρίως να επιβάλουν πολιτικά μια θεσμική «υπερεθνική ρύθμιση των αγορών» και να βρουν μια σχέση ισορροπίας μεταξύ εθνικού - υπερεθνικού. Σ αυτό το πλαίσιο κυριάρχησε δυναμικά το νεοφιλελεύθερο δόγμα, εκμεταλλευόμενο μια απορρυθμισμένη πλήρως διεθνή αγορά, μεταφέροντας το πεδίο της «σύγκρουσης» από το «εθνικό» στο «υπερεθνικό» και υπονομεύοντας σχεδόν όλα τα επιτεύγματα της σοσιαλδημοκρατίας.
Η δεύτερη ενότητα αιτιών αφορά την επιρροή αυτής της κατάστασης στο εσωτερικό των σοσιαλιστικών κομμάτων. Σταδιακά συμμορφώθηκαν με το κυρίαρχο υπόδειγμα οικονομικής πολιτικής (ιδιωτικοποιήσεις, απορρύθμιση, ευελιξία κ.λπ.) ως μοναδικού δρόμου για να ........
παραμείνει μια χώρα στο πλαίσιο του διεθνούς ανταγωνισμού. Διαφορετικά -έλεγαν- δεν υπάρχει μέλλον...
Ετσι τα σοσιαλιστικά κόμματα αφενός επηρεάστηκαν καθοριστικά από το κυρίαρχο νεοφιλελεύθερο δόγμα και αφετέρου δεν επέδειξαν την ιδεολογική και πολιτική προπαρασκευή που χρειαζόταν, για να αντιπροτείνουν ένα άλλο υπερεθνικό κοινωνικό και οικονομικό μοντέλο.
Η τρίτη ενότητα αιτιών είναι η συγκυρία της οικονομικής κρίσης και πώς αντιμετωπίστηκε σε κάθε χώρα. Η αλήθεια είναι ότι η ευρωπαϊκή Κεντροδεξιά, έδειξε σημάδια ικανότατης κεϊνσιανής προσαρμογής, με ένα ρυθμιζόμενο μείγμα κοινωνικής οικονομίας της αγοράς και κοινωνικού κράτους, σε εθνικό επίπεδο. Ετσι όπου οι εκλογείς θεώρησαν επαρκή την αντιμετώπιση της κρίσης, ενίσχυσαν τα κυβερνητικά κόμματα.
Οι σοσιαλιστές έχοντας χάσει την ηγεμονία στο πεδίο των ιδεών προ πολλού, όταν κατέρρευσαν οι μύθοι των αυτορρυθμιζόμενων αγορών, εμφανίστηκαν λόγω της προηγούμενης στάσης τους αναξιόπιστοι και χωρίς σοβαρά πολιτικά ανακλαστικά. Πλήρωσαν πολιτικά τη γρήγορη προσαρμοστικότητα της Κεντροδεξιάς. Το θέμα πάντως τώρα είναι άλλο: ο κίνδυνος της ανάκαμψης από την κρίση, χωρίς οι προοδευτικές δυνάμεις να έχουν καταφέρει να προωθήσουν σοβαρές υπερεθνικές ρυθμίσεις και άλλες ισορροπίες μεταξύ εθνικού - υπερεθνικού.
Παναγιώτης Δ. Παναγιώτου