Τριαντάφυλλος Καρατράντος
Η κρίση είναι αυτή που αναδεικνύει και σφυρηλατεί τους ηγέτες. Για χρόνια η διαχείριση των κρίσεων υπήρξε συνώνυμη με την ανταποδοτική ηγεσία. Αυτό το αξίωμα πηγάζει από την αντίληψη ότι η κρίση είναι απρόβλεπτη και απρόσμενη, όμως αυτή είναι αποδεδειγμένα η μισή αλήθεια. Η κρίση μοιάζει πολύ με έναν ζωντανό οργανισμό εν ασθενεία. Ένας ηγέτης, ο οποίος είναι «συνδεδεμένος» με το περιβάλλον διακυβέρνησης, είναι σε θέση να αναγνωρίσει τα σημάδια της επερχόμενης κρίσης και να καταλάβει με ποιο τρόπο μπορεί να χαλιναγωγήσει την έκτακτη ανάγκη που θα προκύψει. Ο ηγέτης αυτός μπορεί να ελαχιστοποιήσει τους δυνητικούς κινδύνους και να μεγιστοποιήσει τις ευκαιρίες αξιοποίησης του αποτελέσματος.
Η μελέτη της ηγεσίας κρίσεων (crisis leadership) γίνεται όλο και πιο σημαντική. Οι ηγέτες σήμερα αντιμετωπίζουν κρίσεις λιγότερο προβλέψιμες, μεγαλύτερες σε διάρκεια και εμφανέστατα κοστοβόρες. Από μία σειρά άρθρων και βιβλίων γύρω από το θέμα ξεχώρισα μία μελέτη της Σχολής Διακυβέρνησης του Πανεπιστημίου του Harvard. Η μελέτη που ασχολείται με την «κρίση ως ευκαιρία ηγεσίας» αναδεικνύει εφτά στρατηγικές επιτυχίας για τον ηγέτη σε περίοδο κρίσης: 1) ηγεσία από την πρώτη γραμμή, 2) εστίαση στο βασικό σκοπό, 3) δημιουργία της ομάδας διαχείρισης, 4) κατάρτιση συνεχών σχεδίων, 5) κατευνασμός της απειλής, 6) αφήγηση της ιστορίας και 7) μετατροπή της κρίσης σε ευκαιρία.
Ας δούμε πως διαχειρίζεται η Ελλάδα την.......κρίση του 2009. Μία κρίση που δεν είναι απλή εισαγωγή των χαρακτηριστικών της διεθνούς χρηματοοικονομικής κρίσης, αλλά η δομική κρίση του πολιτικού μας συστήματος, η δομική κρίση του οικονομικού προγραμματισμού, η δομική κρίση της ίδιας της Ελλάδας. 1) μετατόπιση του ενδιαφέροντος από το βασικό στόχο, 2) ανυπαρξία ομάδας διαχείρισης, 3) απουσία βασικού σχεδίου, 4) διόγκωση της απειλής, 5) διαρροή ιστοριών, 6) εκλογοποίηση του φόβου. Το 7ο; Το πρώτο χαρακτηριστικό που αναφέρει η μελέτη; Ο ηγέτης που χειρίζεται την κρίση από την πρώτη γραμμή; Ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας δήλωσε κουρασμένος από τη διακυβέρνηση, και έτοιμος να αποχωρήσει μετά την ήττα του στις εκλογές. Δυστυχώς, όταν η χώρα βρίσκεται εν τω μέσω μίας διεθνούς κρίσης και στο κορυφαίο σημείο της εσωτερικής της κρίσης, η πρόθεση αυτή του Πρωθυπουργού αναδεικνύεται καταστροφική, με μοναδικό αποτέλεσμα την τρομοκράτηση των πολιτών και την αποδιοργάνωση των όποιων αντανακλαστικών της διακυβερνητικής μηχανής και της Ελληνικής οικονομίας.
Στο πρόσωπο του Πρωθυπουργού ζωγραφίζεται η κατάσταση της Ελλάδας σήμερα. Μία χώρα χωρίς στόχους, χωρίς όραμα, χωρίς διάθεση να αξιοποιήσει την κρίση. Χάνει χωρίς έστω να τολμήσει να κάνει μία κίνηση. Θεωρείται ο πλέον αδύναμος κρίκος της ΟΝΕ ειδικότερα και της ΕΕ γενικότερα. Είναι όμως το πρόβλημα μόνο η τωρινή κυβέρνηση; Όχι το πρόβλημα της αδυναμίας διακυβέρνησης, όπως και η κρίση, είναι δομικό.
Ο κουρασμένος Πρωθυπουργός που κάθε μέρα διαρρέει ανακοινωθέντα σφριγηλότητος πολιορκείται από μια αξιωματική αντιπολίτευση η οποία ακόμη δεν έχει διατυπώσει σε συγκεκριμένες προτάσεις το όραμα της για την έξοδο από την κρίση. Μία αξιωματική αντιπολίτευση το στελεχιακό δυναμικό της οποίας δεν μπορεί να συμβαδίσει με τους ρυθμούς και τον τρόπο λειτουργίας του Αρχηγού της. Όσο για τις λοιπές κοινοβουλευτικές δυνάμεις. Η Αριστερά στην Ελλάδα για μία ακόμη φορά αλληλοσπαράσσεται και δεν αρθρώνει λόγο προγραμματικό. Το ΚΚΕ έχει μείνει στον ουτοπικό ρομαντισμό της ανατροπής του καπιταλισμού. Ο ΣΥΡΙΖΑ μετά την περίοδο του δημοκοπικού ξεχειλίσματος μπήκε σε μία περίοδο έντονου εσωκομματικού πολέμου που καθιστά το μέλλον του ζοφερό. Το ΛΑΟΣ; Έχει καταφέρει με την αξιοποίηση ελαφρών επικοινωνιακών τεχνασμάτων να κάνει μία μερίδα του κόσμου να ξεχάσει την ιδεολογία του και τα άτομα που το αποτελούν. Οι οικολόγοι; Αν και θα μπορούσαν να αποτελέσουν μία διαφορετική και ουσιαστική φωνή δεν έχουν καταφέρει ως τώρα να πάρουν θέση για τα σημαντικά προβλήματα της χώρας, πέρα από το φάσμα της οικολογίας.
Τι δείχνει λοιπόν το τεστ κοπώσεως για το Ελληνικό πολιτικό σύστημα; 1) Έναν κουρασμένο και απόντα Πρωθυπουργό, 2) Μία Κυβέρνηση που λειτουργεί ως κόμμα και αναζητεί το διάδοχο, 3) Έναν υπερδραστήριο σε διεθνές επίπεδο αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ο οποίος δεν ακολουθείται από το κόμμα του 4) Τους αγγέλους της αλλαγής και του εκσυγχρονισμού που θέλουν να φέρουν τη νέα αλλαγή, 5) Μία αριστερά σε αντιπολιτευτικό εμφύλιο και σε ιδεολογική νάρκη, 6) ένα ακραίο δεξιό και λαϊκίστικο επικοινωνιακό πανυγηράκι από το ΛΑΟΣ, 7) τους Οικολόγους σε αναζήτηση σχεδιασμού και προτάσεων και 8) τους «σοφούς» αλλά κουρασμένους νοσταλγούς της φιλελεύθερης αστικής δημοκρατίας της Δράσης.
Και εμείς τι κάνουμε; Ρωτάμε ο ένας τον άλλον που βαδίζωμεν και να σβήνουμε τα φώτα για την ώρα της γης.