Ο Ιλια Καμπακόφ πρόλαβε να χαρεί , έστω από μακριά, την «άφιξη» του πλοίου στη Θεσσαλονίκη. Η προχωρημένη ηλικία του δεν του επέτρεψε να βρεθεί στο «καλωσόρισμα». Ήταν όμως εκεί η σύζυγος του Εμίλια Καμπακόφ για να ανεβάσει τα πανιά του ζωγραφισμένα από μαθητές της χώρας μας, στο πλοίο-έργο της ζωής του ζεύγους με το οποίο ονειρεύτηκαν έναν κόσμο ιδανικό για όλα τα παιδιά του κόσμου
Η τύχη το έφερε, ο ‘Ιλια Καμπακόφ να συνδεθεί και με την Ελλάδα. Όχι μόνο επειδή δυο από τα εμβληματικά του έργα, «Το καράβι της ζωής μου» βρίσκεται μόνιμα στην Αθήνα και το «Πλοίο της ανεκτικότητας» προσωρινά στη Θεσσαλονίκη, αλλά γιατί ταυτίζονται κατά κάποιο τρόπο με τη ζωή και το θάνατο του. «Το «καράβι» είναι το τελευταίο ταξίδι ενός ανθρώπου, ίσως το τέλος της ζωής του. Στέκεται μεταξύ γης και ουρανού, μεταξύ ζωής και θανάτου. Κουβαλάει την ανθρώπινη ύπαρξη, τα συναισθήματα και τις μνήμες. Πλέει πέρα από τον χρόνο», έλεγε στη Θεσσαλονίκη η Εμίλια Καμπακόφ μιλώντας στην “Κ” μεταξύ άλλων και για την μνημειώδη εγκατάσταση στο ΕΜΣΤ. Δέκα μέρες αργότερα έμελε να αποχαιρετήσει τον σύντροφο της ζωής της, στο Λονγκ Άιλαντ της Νέας Υόρκης.
Ο σπουδαίος εννοιολογικός καλλιτέχνης Ιλια Καμπακόφ απεβίωσε ξαφνικά, ήσυχα, λίγο πριν κλείσει τα 90 του χρόνια. «Ο άνθρωπος που πέρασε τη ζωή του οραματιζόμενος την ουτοπία, έφυγε από αυτόν τον κόσμο, το Σάββατο 27 Μαΐου, περιτριγυρισμένος από τους αγαπημένους του», ανακοίνωσε το Ίδρυμα «Ilya and Emilia Kabakov» με την παράκληση, αντί λουλουδιών, να γίνουν φιλανθρωπικές δωρεές στο προτζεκτ «Πλοίο της Ανοχής». Προκειται για την τελευταία του εγκατάσταση, «The Ship of Tolerance», που «ταξιδεύει» εδώ και 18 χρόνια και αυτές τις μέρες βρίσκεται εγκατεστημένο στο Λιμάνι της Θεσσαλονίκης, μαζί με την εικαστική εγκατάσταση «Η Εξέχουσα κατεύθυνση των Σκέψεων», στο Πειραματικό Κέντρο Τεχνών του MOMus και τα «Έργα σε χαρτί» στην γκαλερί «Donopoulos International Fine Arts. Ο Ιλια Καμπακόφ πρόλαβε να χαρεί , έστω από μακριά, την «άφιξη» του πλοίου στη Θεσσαλονίκη. Η προχωρημένη ηλικία του δεν του επέτρεψε να βρεθεί στο «καλωσόρισμα». Ήταν όμως εκεί η σύζυγος του Εμίλια Καμπακόφ για να ανεβάσει τα πανιά του ζωγραφισμένα από μαθητές της χώρας μας, στο πλοίο-έργο της ζωής του ζεύγους με το οποίο ονειρεύτηκαν έναν κόσμο ιδανικό για όλα τα παιδιά του κόσμου.
Γεννημένος στη σοβιετική Ουκρανία το 1933 ο Ιλια Καμπακόφ, σπούδασε στην Ακαδημία Τέχνης VA Surikov στη Μόσχα όπου ξεκίνησε την καριέρα του ως εικονογράφος παιδικών βιβλίων κατά τη δεκαετία του 1950. Το εργαστήριο του στο Σρέτενσκι Μπουλβάρ από τη δεκαετία του 1960 ήταν το κέντρο ζύμωσης της εναλλακτικής –ανεπίσημης του σοβιετικού καθεστώτος- Τέχνης και ο ίδιος πρωταγωνιστής της Εννοιολογικής Σχολής της Μόσχας. Το 1985 πραγματοποίησε την πρώτη του ατομική έκθεση στο Παρίσι, δύο χρόνια αργότερα εγκατέλειψε τη Σοβιετική Ένωση για τη Δύση, έζησε στην Αυστρία και το 1987 εγκαταστάθηκε στη Νεα Υόρκη.
Σε όλη του τη ζωή, ο Ιλια Καμπακόφ, μέσα από το εκτενές έργο του καθώς και μέσα από το κοινό έργο που πραγματοποιούσε με τη σύζυγο του Εμίλια από τα τέλη της δεκαετίας του ’80, «δεν έπαυε να αφηγείται ιστορίες μέσα στις οποίες η φαντασία εισχωρούσε διαρκώς μέσα στην πραγματικότητα», σημειώνει το ΜΟΜus. Από τις υπέροχες γραφιστικές σειρές των «Χαρακτήρων» ως την δημιουργία των «απόλυτων εγκαταστάσεων» ισχυρής ποιητικής και συμβολικής δύναμης, μιλούσε διαρκώς για θέματα της ουτοπίας, συνδυάζοντας ταυτόχρονα την «ειρωνεία, το χιούμορ και το τραγικό» όπως είπε στην “Κ” η Εμίλια Καμπακόφ (Κ, 19/5/2023). Στο έργο του, αναγνωρισμένο διεθνώς με βραβεία, διακρίσεις και αφιερώματα, ο εννοιολογικός καλλιτέχνης, εμβαθύνοντας στους ανθρώπινους φόβους, τις ανασφάλειες και τα όνειρα, ανακαλεί ιστορίες και έννοιες προσωπικής και συλλογικής μνήμης που αναδεικνύουν την οικουμενική τους διάσταση.
Αντιπροσωπευτικό έργο είναι το «Καράβι της ζωής μου» που κατάφερε να αποκτήσει το ΕΜΣΤ. Η εγκατάσταση – ένα ξύλινο καράβι μήκους 17 μέτρων φορτωμένο με κιβώτια συσκευασίας, αντικείμενα φωτογραφίες και κείμενα- αγοράστηκε το 2001. Θεωρείται ένα από τα ακριβότερα έργα της συλλογής και κατά τους ιστορικούς τέχνης, «ένα σπάνιο μουσειακό κομμάτι». Το «καράβι της ζωής» του, μαζί με άλλα έργα της μόνιμης συλλογής , μπορεί να αποσύρθηκε προσωρινά (3/1/2023) από τον τέταρτο όροφο του ΕΜΣΤ. Πλέει όμως πια πέρα από τον χρόνο. Σ έναν άγνωστο κόσμο, ίσως της ουτοπίας που ονειρεύτηκε.
kathimerini.gr