Αίφνης, και με αφορμή την απουσία του Γ. Παπανδρέου από τη Συνδιάσκεψη της «Eλιάς», ο Βενιζέλος έθεσε θέμα κυβερνητικής σταθερότητας. Ουδείς κατάλαβε τον λόγο που ο αντιπρόεδρος της κυβερνήσεως έκανε αυτή την ατυχή, και υπονομευτική της κυβερνητικής συνοχής, δήλωση. Σίγουρα δεν μπορεί να την έκανε επειδή φοβάται πως ο πρώην πρωθυπουργός θα ανατρέψει την κυβέρνηση. Αν κάτι τέτοιο ήταν στις προθέσεις του Γ. Παπανδρέου θα το είχε ήδη κάνει αφού επηρεάζει περισσότερους από τρεις βουλευτές (του ΠΑΣΟΚ) που συγκροτούν τη δεδηλωμένη.
Τρεις είναι οι πιθανοί λόγοι που μπορούν να ερμηνεύσουν τη δήλωση Βενιζέλου. Ο πρώτος είναι ότι ο Βενιζέλος προσπαθεί να .....
φτιάξει από τώρα ένα άλλοθι για την εξαέρωση, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, του ΠΑΣΟΚ στις ευρωεκλογές. Ο δεύτερος, επειδή φοβάται ότι μετά την πιθανολογούμενη καταβύθιση του ΠΑΣΟΚ ο Γιώργος θα επιστρέψει και είτε θα του πάρει το κόμμα είτε θα φτιάξει κάποιο δικό του. Ο τρίτος, που προκύπτει ως λογικό επακόλουθο των δύο προηγουμένων, είναι ότι θέλει να στρέψει τον Σαμαρά και όσους στηρίζουν τη σημερινή συγκυβέρνηση εναντίον του Γ. Παπανδρέου.
Βεβαίως η αλήθεια είναι διαφορετική. Ο Γ. Παπανδρέου ούτε την κυβέρνηση προτίθεται να ρίξει ούτε κόμμα να δημιουργήσει. Πρόσωπο το οποίο συνομίλησε προσφάτως και επί Μακρόν με τον πρώην πρωθυπουργό είναι κατηγορηματικό: «δεν είναι στις άμεσες προτεραιότητες του Παπανδρέου η επιστροφή στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ ή η ίδρυση κόμματος». Όταν, όπως λέει, του έθεσε ευθέως το ερώτημα «Γιώργο, επιστρέφεις;» η απάντηση που έλαβε ήταν «για να επιστρέψει κάποιος πρέπει προηγουμένως να έχει φύγει. Εγώ δεν έφυγα, είμαι παρών. Η αυξημένη διεθνής μου δραστηριότητα δεν συνιστά απουσία. Είναι πολιτικές και ακαδημαϊκές υποχρεώσεις στις οποίες ανταποκρίνομαι». «Γιώργο, θα κάνεις κόμμα; Εδώ λέγεται ότι ίσως κατέβεις και στις ευρωεκλογές» επέμενε ο συνομιλητής του. «Όχι» ήταν η μονολεκτική απάντηση του Παπανδρέου. «Μα εδώ ο κόσμος βουίζει ότι επανέρχεσαι». «Σου επαναλαμβάνω: για να επανέλθω θα πρέπει να έχω φύγει κι εγώ δεν έχω φύγει». «Και τότε γιατί όλη αυτή η φιλολογία περί επερχόμενης κυβερνητικής αστάθειας;». «Γι” αυτήν δεν ευθύνομαι εγώ, ο Βενιζέλος την πυροδότησε με τις δηλώσεις του. Εγώ απλώς δεν πήγα στη συνδιάσκεψη της «ελιάς» και εξήγησα τους λόγους της διαφωνίας μου και ειδικά για την περίπτωση αυτοκατάργησης του ΠΑΣΟΚ». Εδώ τελειώνει το ρεπορτάζ με τον συνομιλητή του Παπανδρέου. Συμπέρασμα: όσοι περιμένουν στις ευρωεκλογές να δουν κόμμα του Παπανδρέου, θα διαψευστούν. Αν ήταν θα το είχε δρομολογήσει και οπωσδήποτε δεν θα περιορίζονταν μόνον στις ευρωεκλογές, αλλά θα είχε παρουσία και στις αυτοδιοικητικές. «Ο Παπανδρέου ούτε πειρατής είναι ούτε βιάζεται» μας λέει συνεργάτης του πρώην Προέδρου του ΠΑΣΟΚ. Επίσης θα διαψευστούν και όσοι περιμένουν στις 26 Μαΐου να ανακοινώσει, ο Γιώργος, την ίδρυση νέου κόμματος. «Η νευρικότητα και η ανησυχία δεν ξεκινούν από τα σχέδια Παπανδρέου, αλλά από την κατάρρευση του Βενιζέλου και του ΠΑΣΟΚ» υποστηρίζει ιστορικό στέλεχος του Κινήματος που διατηρεί αποστάσεις από τα τεκταινόμενα στη Χαριλάου Τρικούπη. Και η αλήθεια φαίνεται ότι είναι αυτή.
Στο χώρο του ΠΑΣΟΚ, ειδικά το τελευταίο διάστημα, το ερώτημα: «τι θα κάνει ο Παπανδρέου;» ακούγεται ολοένα και περισσότερο και με μεγαλύτερη ένταση επειδή το ΠΑΣΟΚ καταρρέει, η Κεντροαριστερά κατακερματίζεται και είναι εμφανής η αδυναμία του Βενιζέλου, όπως έδειξε και η ξήρανση της «ελιάς», να την επανενώσει. Επίσης αλήθεια είναι ότι ολοένα και περισσότεροι βουλευτές και στελέχη του ΠΑΣΟΚ επιδιώκουν να έλθουν, και έρχονται, σε επαφή με τον Παπανδρέου για να διερευνήσουν τις προθέσεις του. Ολοένα και περισσότεροι θεωρούν, και το λένε, ότι «ο Γιώργος πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλία». Ολοένα και περισσότεροι, ακόμη και αυτοί που μέχρι πρότινος θεωρούσαν τον Παπανδρέου «τελειωμένο», συζητούν το ενδεχόμενο ο ΓΑΠ να επιστρέψει ή να φτιάξει κόμμα. Ο κόσμος του ΠΑΣΟΚ (οπαδοί, στελέχη, βουλευτές) βρίσκονται σε κατάσταση αναμονής. Μάλιστα, η, βασίμως πιθανολογούμενη, εκλογική εξαέρωση του ΠΑΣΟΚ στις ευρωεκλογές ίσως επιταχύνει τις εξελίξεις και αναγκάσει τον Γ. Παπανδρέου να κινηθεί τάχιστα προκειμένου να αποφευχθούν φαινόμενα αποδιάλυσης του ΠΑΣΟΚ που μοιραία θα επηρεάσουν και την κυβερνητική σταθερότητα. Και τούτο επειδή, όπως μας εξηγεί βουλευτής και πρώην υπουργός, «είναι ο μόνος που μπορεί να συγκρατήσει τις φυγόκεντρες τάσεις που θα αναπτυχθούν στο κόμμα και το κυριότερο, που ενδιαφέρει τη χώρα, στην Κοινοβουλευτική Ομάδα. Ούτε ο Σκανδαλίδης, ούτε ο Χρυσοχοΐδης, ούτε η Γεννηματά, ούτε ο Ρέππας, ούτε κανένας άλλος μπορεί να το κάνει. Θεμιτές οι προσωπικές φιλοδοξίες, αλλά η απήχησή τους είναι στον μικρόκοσμο του εναπομείναντος αποστεωμένου κομματικού μηχανισμού. Το λεγόμενο κοινωνικό ΠΑΣΟΚ προσβλέπει στον Παπανδρέου».
Αν έτσι έχουν τα πράγματα τότε το συμπέρασμα που προκύπτει αβίαστα είναι ότι όσο μεγαλύτερη είναι η έκταση της ήττας τόσο περισσότερο αυξάνεται η πιθανότητα επιστροφής του Παπανδρέου. Μάλιστα, στέλεχος των «58», που τώρα κρατά αποστάσεις από το εγχείρημα, υποστηρίζει ότι «ο Βενιζέλος μόνος του έβγαλε τα μάτια του. Αυτός, ουσιαστικά, υπονόμευσε την πρωτοβουλία μας και τον Μάιο αυτός πρώτος θα πληρώσει τον λογαριασμό. Φοβήθηκε, ή τον φόβισαν κάποιοι δικοί του, ότι δήθεν θα του παίρναμε το κόμμα και δεν κατάλαβε ότι η ξήρανση της “ελιάς” και η συνακόλουθη εμφάνιση του «Ποταμιού» του Θεοδωράκη αυξάνουν την πιθανότητα επιστροφής του Παπανδρέου». Το γεγονός αυτό το αποδίδει στο ότι «ο Βενιζέλος και η στενή ομάδα των συνεργατών του δεν διαθέτουν στρατηγική σκέψη, είναι απλοί τακτικιστές». Το γεγονός ότι ο συνομιλητής μας είναι «σημιτικός» ίσως εξηγεί και τη συμπεριφορά του Κ. Σημίτη. Προφανώς, ο αποκαλούμενος, μάλλον άδικα, και «Ροβεσπιέρος του ΠΑΣΟΚ» είχε καταλάβει ότι η εξαέρωση του ΠΑΣΟΚ θα έφερνε εκ νέου στο προσκήνιο τον Γ. Παπανδρέου κάτι που ο ίδιος, για δικούς του λόγους, δεν επιθυμεί. Προσπάθησε λοιπόν να βοηθήσει τον Βενιζέλο -και όχι τον Κουβέλη, όπως αρχικά είχε επιλέξει- στην προσπάθεια ανασυγκρότησης της Κεντροαριστεράς, όμως η αίσθηση της «αρπαγής» που εξέπεμπαν, όσο κι αν δεν το παραδέχονται, οι δικοί του, αύξησαν την αβεβαιότητα στον Βενιζέλο και τους περί αυτόν, με αποτέλεσμα να συμβάλλουν και οι «σημιτικοί» στο ναυάγιο του εγχειρήματος και τελικά να ανοίξουν τον δρόμο, σ” αυτόν που δεν ήθελαν, τον Γ. Παπανδρέου. Ούτε να το είχε σχεδιάσει ο Γιώργος.
Θέλει όμως πραγματικά ο Παπανδρέου να ξαναγίνει αρχηγός του ΠΑΣΟΚ ή να ιδρύσει νέο κόμμα; Άνθρωποι που τον γνωρίζουν καλά υποστηρίζουν ότι, σ” αυτή τη φάση, θα προτιμούσε η κυβέρνηση να φέρει σε πέρας την προσπάθεια διάσωσης της χώρας, προσπάθεια που ο ίδιος θεωρεί ότι ξεκίνησε επί των ημερών του, και να ευδοκιμήσει η ανασυγκρότηση της Κεντροαριστεράς χωρίς τη δική του αρχηγική σφραγίδα. Ταυτόχρονα όμως κατανοεί ότι μια πιθανή καταβαράθρωση του ΠΑΣΟΚ, στις εκλογές του Μαΐου, θέτουν και τον ίδιον ενώπιον ευθυνών. Ορισμένοι συνεργάτες του θεωρούν ότι διαγενομένου του χρόνου και των εξελίξεων ο Παπανδρέου θα επανέλθει στο προσκήνιο είτε ως λύση στο δράμα του ΠΑΣΟΚ είτε σαν παράγων κυβερνητικής σταθερότητας όταν, εκ των πραγμάτων, δεν θα μπορεί να παίξει με επάρκεια κυβερνητικού εταίρου αυτό το ρόλο ο Βενιζέλος είτε ακόμη και σαν δύναμη ανακοπής μιας πιθανής κυριαρχίας του ΣΥΡΙΖΑ στην πολιτική ζωή του τόπου. Μάλιστα δεν αποκλείουν να μεταβάλουν στάση έναντι του Παπανδρέου ακόμη και παράγοντες που μέχρι τώρα τον πολέμησαν. Μπορεί να μην τον υποστηρίξουν, λένε, αλλά θα είναι και δύσκολο γι” αυτούς να τον πολεμήσουν.
Μπορεί όμως ο Παπανδρέου να επανέλθει όταν ακόμη είναι «χτυπημένος» στο λαό, όταν οι περισσότεροι δείχνουν αυτόν ως υπαίτιο της χρεοκοπίας της χώρας και υπαγωγή της στο μνημόνιο; Ο ίδιος, φυσικά, θεωρεί ότι υπαίτιος της καταστροφής είναι ο Καραμανλής και πως ο ίδιος αναγκάστηκε να προσφύγει στην τρόικα προκειμένου να μην χρεοκοπήσει άτακτα η χώρα. Αυτή όμως είναι μια άλλη ιστορία και πάντως όχι του παρόντος σημειώματος. Μπορεί, είναι το ερώτημα, ο Παπανδρέου να επανέλθει όταν είναι «χτυπημένος» στον λαό; Αν λάβουμε υπόψη προηγούμενα παραδείγματα, ναι. Τον Γεώργιο Παπανδρέου μέχρι το 1961 τον αποκαλούσαν «παπατζή» και το 1964 έγινε ο «Γέρος της Δημοκρατίας». Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής έφυγε νύκτωρ από την Ελλάδα ως Τριανταφυλλίδης και επέστρεψε ως «εθνάρχης». Τον Ανδρέα Παπανδρέου τον θεωρούσαν «πράκτορα των Αμερικανών» και έγινε ο «ηγέτης της Αλλαγής» και «σύμβολο της Δημοκρατικής Παράταξης». Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ήταν «Εφιάλτης» της Δημοκρατίας και έγινε πρωθυπουργός της χώρας. Ακόμη και ο Αντώνης Σαμαράς, που θεωρήθηκε «προδότης» της Δεξιάς Παράταξης όταν έπεσε η κυβέρνηση Μητσοτάκη, έγινε ηγέτης της Παράταξης και πρωθυπουργός. Είναι ίδιον του λαού, και όχι μόνον του ελληνικού, να μεταβάλει γνώμη για τους πολιτικούς του ανάλογα με τις εξελίξεις. Τη μεταστροφή αυτή του κλίματος στο πρόσωπό του, ειδικά στο χώρο του ΠΑΣΟΚ, ο Γ. Παπανδρέου, έστω κι προσώρας δειλά, αρχίζει ήδη και την εισπράττει. Εκτός από την επαφή που επιδιώκουν μαζί του ολοένα και περισσότεροι βουλευτές, υπάρχουν και στελέχη, και ιδιαίτερα νέοι άνθρωποι, που, με δική τους πρωτοβουλία, οργανώνουν συναντήσεις μαζί του, ενώ δημιουργείται πανελλαδικά ένα δίκτυο με αναφορά στο πρόσωπό του και τις ιδέες του για τη συμμετοχική δημοκρατία, την καινοτομία, την οικολογία και τα νέα Κινήματα.
Αρκεί όμως η αμφιθυμία του λαού για να επανέλθει ο Γιώργος; Ναι, αν το εκλογικό αποτέλεσμα της ευρωκάλπης εξαερώσει το ΠΑΣΟΚ και θέσει σε δοκιμασία την κυβερνητική σταθερότητα. Στην περίπτωση αυτή εκτιμάται ότι ο Παπανδρέου μπορεί να διατηρήσει την ενότητα της Κοινοβουλευτικής Ομάδας και αντί για τον Βενιζέλο να γίνει αυτός συνομιλητής του Σαμαρά για τις κυβερνητικές και κρατικές υποθέσεις. Εάν τεθεί τέτοιο ζήτημα εκτός του Βενιζέλου, του Κουκουλόπουλου και του Γρηγοράκου και πιθανώς του Ρήγα, όλοι οι υπόλοιποι βουλευτές πιστεύεται ότι θα συνταχθούν με τον Παπανδρέου. Ακόμη κι αν διαφοροποιηθούν οι Σκανδαλίδης, Κασσής και Κουτσούκος, που λειτουργούν ως ομάδα, ή ακόμη και ο Χρυσοχοΐδης, οι 19 βουλευτές που απομένουν μπορούν να ανασυνθέσουν την κυβερνητική πλειοψηφία. Φυσικά αυτό προϋποθέτει ότι στο «κόλπο» θα ξαναμπούν και οι 14 βουλευτές της ΔΗΜΑΡ. Το γεγονός ότι Παπανδρέου και Κουβέλης έχουν καλές σχέσεις, κάτι που δεν ισχύει στην περίπτωση Βενιζέλου-Κουβέλη, ευνοεί μια ανασύνθεση του κυβερνητικού σχήματος, εάν η χώρα δεν θέλει να οδηγηθεί σε εκλογές. Βέβαια αυτό είναι κάτι που εξαρτάται και από τον πρωθυπουργό. Εάν ο Σαμαράς επιθυμεί να συνεχίσει η κυβέρνησή του (σημειώνουμε εδώ ότι παράγοντες της Ν.Δ. θεωρούν ότι η δύναμη του Παπανδρέου στην Κ.Ο. του ΠΑΣΟΚ είναι 15 βουλευτές) θα πρέπει να κάνει μια νέα συμφωνία που προφανώς θα περιέχει νέες ισορροπίες, ενδεχομένως διαφοροποιημένες προτεραιότητες και περισσότερες κόκκινες γραμμές έναντι της τρόικας, κάτι που όμως φαίνεται να επιθυμεί και ο ίδιος αν λάβουμε υπόψη τις τελευταίες συγκρούσεις με την τρόικα. Η πολιτική αριθμητική σε μια τέτοια εξέλιξη θα ανεβάσει τη δεδηλωμένη, από τους 153 που είναι σήμερα, τουλάχιστον στους 165 βουλευτές αφού ενδέχεται, στην περίπτωση αυτή, να επανέλθουν στο ΠΑΣΟΚ και οι Μπόλαρης, Τζάκρη και Παραστατίδης που έχουν ανεξαρτητοποιηθεί, αλλά και οι Λοβέρδος και Αηδόνης της Συμφωνίας για τη Νέα Ελλάδα. Επιπροσθέτως, σε περίπτωση που υπάρξει ανασύνθεση του κυβερνητικού σχήματος και αλλαγή στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ θα τροποποιηθούν και οι γενικότεροι όροι του πολιτικού παιχνιδιού. Ο Παπανδρέου δεν έχει βάλει, όπως ο Βενιζέλος, απέναντι τον Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ.
>
> Συμπερασματικά: ο Παπανδρέου θα προτιμούσε να μην εμπλακεί άμεσα ο ίδιος στις κομματικές διελκυστίνδες. Θεωρεί ότι οι ηγεσίες θα πρέπει να αποδοκιμάζονται πρώτα από τον λαό και όχι να ανατρέπονται όπως έγινε με τον ίδιον. Κατανοεί όμως τις αιτιάσεις όσων του λένε ότι την ενότητα και την ανασυγκρότηση της Παράταξης δεν μπορούν να την εγγυηθούν όσοι εμφανίζονται, σήμερα, ως δελφίνοι του Βενιζέλου. Υπό την ηγεσία αυτών το ΠΑΣΟΚ δεν θα πάρει μεγαλύτερο ποσοστό, απλώς θα ικανοποιηθούν προσωπικές φιλοδοξίες και θα διευθετηθούν εσωκομματικές υποθέσεις. Είναι ο μόνος που, δυνητικά και υπό προϋποθέσεις, θα μπορούσε να φέρει καλύτερο αποτέλεσμα από αυτά που δίνουν οι δημοσκοπήσεις στον Βενιζέλο, άρα να τοποθετήσει και σε καλύτερη θέση το ΠΑΣΟΚ στο πολιτικό σύστημα. Έχει το όνομα (Παπανδρέου), υπήρξε πρωθυπουργός και Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, έχει ένα διεθνές δίκτυο επαφών, ενώ ηγείται και της Σοσιαλιστικής Διεθνούς. Δεν είναι τυχαίο ότι στην Κουμουνδούρου θεωρούν πως υπάρχει «παπανδρεϊκό κόμμα» στο λαό της τάξεως του 10%, όπως βεβαίως και «καραμανλικό».
Βεβαίως ο Παπανδρέου ξέρει ότι το όψιμο ενδιαφέρον για το πρόσωπό του, ακόμη και από ανθρώπους που μέχρι χθες τον εξύβριζαν και τον απαξίωναν, δεν είναι γιατί ξαφνικά τον συμπάθησαν, αλλά επειδή τους τρομάζει το κομματικό και κυβερνητικό αδιέξοδο. Επίσης γνωρίζει, όπως λένε συνεργάτες του, ότι αρκετοί προστρέχουν σήμερα στον Παπανδρέου επειδή είτε θέλουν να κρυφτούν πίσω του είτε γιατί θέλουν να δικαιωθούν οι ίδιοι είτε γιατί ελπίζουν να ξαναέλθουν στα πράγματα. Δεν θα ήθελε να εμπλακεί σε αρχηγικές κομματικές διενέξεις εφόσον τεθεί θέμα αντικατάστασης του Βενιζέλου, στην οποίαν, ειρήσθω εν παρόδω, μάλλον θα πρέπει να θεωρήσουμε ως δεδομένο ότι ο Βενιζέλος «θα αντισταθεί με νύχια και με δόντια», όπως εκτιμά στενός πολιτικός φίλος του επικεφαλής της Χαριλάου Τρικούπη. Επιπροσθέτως, δεν θα ήθελε να δημιουργήσει, όπως τον συμβουλεύουν κάποιοι, δική του Κοινοβουλευτική Ομάδα στη περίπτωση που τα πράγματα εκτραχυνθούν. Δέκα βουλευτές, που εκ του Κανονισμού της Βουλής, χρειάζονται, τους έχει. Όπως μπορεί να έχει και αρκετούς πρώην βουλευτές (Τόλκας, Τσώνης, Όθωνας, Καρχιμάκης για να αναφερθούμε σε αυτούς που εξελέγησαν τον Μάιο, αλλά όχι τον Ιούνιο του 2012 ή σε πρώην όπως οι Πεταλωτής, Ξυνίδης, Νιώτης, Διαμαντίδης κ.α. και περίπου άλλους 30 που είτε δεν προκάλεσαν είτε δεν άσκησαν κυβερνητικά καθήκοντα είτε πήγαν στη ΔΗΜΑΡ) και πολλά κομματικά αλλά κυρίως κοινωνικά στελέχη, τα οποία αν και οργανωτικά έχουν διαρρήξει τις σχέσεις τους με τη Χαριλάου Τρικούπη εν τούτοις εξακολουθούν να πρωταγωνιστούν στους μαζικούς τους χώρους. Όμως, όπως λένε άνθρωποι που συνομιλούν μαζί του, δεν θέλει να γίνει μέρος του προβλήματος. Φιλοδοξεί, εφόσον μπορέσει, να είναι μέρος της λύσης του προβλήματος που ταλανίζει τη χώρα και την Παράταξη που ίδρυσε ο πατέρας του.
Φυσικά η ζωή έχει εκπλήξεις και ορίζει αυτή τις συμπεριφορές. Σε περίπου 70 μέρες θα ξέρουμε. Εκτός και αν ο Σαμαράς αναλάβει ενωρίτερον, και από τις ευρωεκλογές, πρωτοβουλίες που θα ανακατέψουν τα χαρτιά της πολιτικής τράπουλας. Αυτές όμως μέχρι στις 27 Μαρτίου θα τις ξέρουμε…
ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ: Το άρθρο μου αυτό δημοσιεύτηκε την περασμένη Κυριακή (16/3/2014) στην εφημερίδα «Πρώτο Θέμα». Το δημοσιεύω και “δω, με αφορμή την επικοινωνία Παπανδρέου – Στουρνάρα για τη συμφωνία με την τρόικα, που πυροδότησε νέο κύκλο συζητήσεων για το τι προτίθεται να κάνει ο πρώην πρωθυπουργός.
matrix24