Η περίπτωση «δαιμόνιου» δικη-γόρου που ως διαχειριστής δεν απέδωσε
χρήματα από μισθώματα επαναφέρει στο προσκήνιο το πρόβλημα με τα ακίνητα
που έχουν περιέλθει στο Δημόσιο, τα οποία καταλήγουν σε χέρια
επιτηδείων
Σε περισσότερα από 10 δισ. ευρώ υπολογίζεται η περιουσία των εθνικών κληροδοτημάτων και των σχολαζουσών κληρονομιών που έχουν αφήσει στο κράτος μετά τον θάνατό τους περισσότεροι από 10.000 Ελληνες. Το Δημόσιο μέχρι σήμερα αδυνατούσε να καταγράψει με οργανωμένο τρόπο, να φορολογήσει και να αξιοποιήσει τις συγκεκριμένες περιουσίες, οι οποίες σε αρκετές περιπτώσεις περιέρχονταν στα χέρια επιτηδείων που τις χειρίζονταν κατά το δοκούν, ενώ σε περιπτώσεις που καλείται η ελληνική πολιτεία να αναλάβει τη διαχείρισή τους το κράτος έρχεται αντιμέτωπο με τον ίδιο του τον εαυτό και δέχεται «τρικλοποδιές» από την ανίκητη γραφειοκρατία, που καθυστερεί τις διαδικασίες για περισσότερα από 10 χρόνια.
Το υπουργείο Οικονομικών έχει ετοιμάσει σχέδιο νόμου για την καλύτερη οργάνωση και παρακολούθηση καθώς και για τη φορολόγηση των κληροδοτημάτων.
Σύμφωνα με πληροφορίες, το σχέδιο νόμου συμπεριλαμβάνει τις παρατηρήσεις του γενικού επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης Λ. Ρακιντζή, ο οποίος τα τελευταία χρόνια επισημαίνει την ανάγκη απογραφής των ιδρυμάτων και τη θεσμοθέτηση υποχρέωσης των διοικήσεών τους να υποβάλλουν ισολογισμούς και λογοδοσίες, καθώς σε αρκετά κληροδοτήματα δεν έχουν υποβληθεί απολογισμοί διαχείρισης επί σειράν ετών. Ειδικά στο θέμα των ακινήτων που αποτελούν τμήμα της «κληρονομιάς» που παραλαμβάνει το Δημόσιο, υπήρχαν καταγγελίες ότι πολλές φορές οι διαχειριστές μίσθωναν τα ακίνητα μόνοι τους, χωρίς έγκριση και ούτε καν ενημέρωση των αρμοδίων υπηρεσιών, χωρίς διαφάνεια και τήρηση ανοιχτών διαδικασιών, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται φαινόμενα συναλλαγών «κάτω από το τραπέζι».
Ο
γενικός επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης Λ. Ρακιντζής τονίζει την ανάγκη
αλλαγής του νόμου για τις σχολάζουσες κληρονομίες που ισχύει από το 1939
Το υπουργείο Οικονομικών ή οι αποκεντρωμένες κρατικές διοικήσεις ορίζουν διαχειριστές των περιουσιών με στόχο την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας. Μία τέτοια περίπτωση ήταν και ο δικηγόρος Ν.Κ. Υστερα από έρευνα που διεξήγαγε ο γενικός επιθεωρητής, αποκαλύφθηκε ότι ο δικηγόρος είχε υποβάλει αναφορές μόνο για τις 10 από τις 28 σχολάζουσες κληρονομίες, στις οποίες διαπιστώθηκε ζημιά ύψους 183.579 ευρώ από τη διαχείριση της ακίνητης περιουσίας.
Συγκεκριμένα, οι οικονομικοί ελεγκτές διαπίστωσαν ότι από τη διαχείριση μίας μόνο κληρονομιάς ο Ν.Κ. δεν κατέθεσε στον τραπεζικό λογαριασμό του κληροδοτήματος εισπαραχθέντα μισθώματα από ακίνητα ύψους 178.803 ευρώ, πραγματοποίησε δαπάνες χωρίς έγκριση ύψους 3.815 ευρώ και δεν προσκόμισε δικαιολογητικά για δαπάνες 9.609 ευρώ. Σε έγγραφο της Διεύθυνσης Δημόσιας Περιουσίας και Εθνικών Κληροδοτημάτων του υπουργείου Οικονομικών στις 22 Ιουνίου 2011 αναφέρεται ότι ο δικηγόρος Ν.Κ. ως διαχειριστής 6 σχολαζουσών κληρονομιών προκάλεσε επιπλέον ζημιά 101.332 ευρώ κυρίως από μισθώματα που είχε εισπράξει αλλά δεν τα είχε καταβάλει στους αντίστοιχους λογαριασμούς.
Παραιτήθηκε
Παράλληλα είχαν καταλογιστεί στον δικηγόρο 86.273 ευρώ από μη καταβολή τόκων υπερημερίας στις αρμόδιες εφορίες για πέντε ακόμα διαθήκες στις οποίες ήταν υπεύθυνος για την εκτέλεσή τους. Τελικά, μετά τον καταλογισμό ποσών που ξεπερνούσαν τις 183.579 ευρώ και αφού αντικαταστάθηκε στη θέση του διαχειριστή των κληρονομιών, ο Ν.Κ. έφτασε σε σημείο να παραιτηθεί από δικηγόρος.
Σήμερα υπολογίζεται ότι υφίστανται 2.500 ιδρύματα και κληροδοτήματα, 3.000 σχολάζουσες κληρονομίες, ενώ οι υπόλοιπες 5.500 περιουσίες είναι υπό εκκαθάριση. Μόνο οι περιουσίες που αφήνονται για κοινωφελείς σκοπούς ξεκινούν από τις 200.000 ευρώ εκάστη και φθάνουν σε πολλά εκατ. ευρώ. Στις περιπτώσεις των σχολαζουσών κληρονομιών η ουσιαστική απουσία του κράτους επί σειράν ετών οδήγησε στην επιβράδυνση των διαδικασιών αναγνώρισης του κληρονομικού δικαιώματος του Δημοσίου. Σε κάποιες άλλες περιπτώσεις εμφανίζονται και φαινόμενα διαχείρισης των σχολαζουσών κληρονομιών προς όφελος των ιδίων κηδεμόνων.
Ο κ. Ρακιντζής κάνοντας ελέγχους σε ιδρύματα κληροδοτημάτων διαπίστωσε πως οι περισσότεροι φορείς δεν έχουν υποβάλει απολογισμούς και λογοδοσίες επί σειράν ετών, δεν τηρούνται τα απαραίτητα βιβλία και δεν υποβάλλονται φορολογικές δηλώσεις. Στελέχη της δημόσιας διοίκησης καθώς και εκπρόσωποι των υγιών ιδρυμάτων συνομολογούν με τον κ. Ρακιντζή ότι βασική αιτία των δυσλειτουργιών αποτελεί το γηρασμένο νομικό πλαίσιο που ισχύει από το 1939 το οποίο διέπει τα κληροδοτήματα.
Η πρόταση Ρακιντζή
Ο γενικός επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης Λ. Ρακιντζής σε επιστολή που απέστειλε στον υπουργό Οικονομικών Γ. Στουρνάρα προτείνει την αλλαγή του νόμου για τις σχολάζουσες κληρονομίες.
Συγκεκριμένα διαπιστώνει ότι το Δημόσιο σε αρκετές περιπτώσεις χάνει τη διαχείριση κληρονομιών θανόντων οι οποίοι δεν έχουν κληρονόμους, καθώς «εμφανίζονται ιδιόγραφες διαθήκες που δημοσιεύονται νόμιμα και με βάση τις οποίες ορίζεται κληρονόμος μη συγγενικό πρόσωπο του θανόντα».
Ο κ. Ρακιντζής προτείνει να υπάρχει πρόβλεψη στον νόμο έτσι ώστε να μη γίνονται αποδεκτές εκ των υστέρων ιδιόγραφες διαθήκες αλλά να θεσμοθετηθεί η ανάγκη να ορίζεται κληρονόμος μη συγγενικό πρόσωπο του θανόντος μόνο με δημόσια διαθήκη και όχι με ιδιόγραφα σημειώματα, προκειμένου το κράτος να μπορεί να διεκδικήσει με αξιώσεις τις σχολάζουσες κληρονομίες.