Η ζωή, αρχικά, δεν φαινόταν και πολύ λαμπρή για τον Ούγκο, το δεύτερο από εφτά παιδιά φτωχών δημοδιδασκάλων. Τίποτα δεν προμήνυε ότι - το χωριατόπαιδο, από το κεφαλοχώρι Sabaneta, της επαρχίας Barinas - θα ............
κατέληγε ίσως το σημαντικότερο πρόσωπο στη διαμόρφωση της σύγχρονης Βενεζουέλας και στη μετάβασή της, από τον 20ό, στον 21ο αιώνα.
Σίγουρα ο εκλιπών υπήρξε αμφιλεγόμενο πρόσωπο, αλλά αδιαμφισβήτητα ήταν ηγετική φυσιογνωμία. Για τους αντιπάλους, ένας λαοπλάνος. Για τους οπαδούς, ένας χαρισματικός ηγήτορας. Πολλές φορές, από την ομφαλοσκοπική μας σκοπιά, εδώ, τον περιβάλαμε, ανάλογα “πεποιθήσεων” - ή “γραμμών” - με φωτοστέφανα ή με κερατάκια και ουρά διαβόλου. Ο ίδιος δεν διευκόλυνε την ερμηνεία του εαυτού του. Ο “Μπολιβαριανισμός” (από τον απελευθερωτή των χωρών της Λατινικής Αμερικής Σιμόν Μπολιβάρ) τον οποίο ευαγγελίζετο, μια κατεξοχήν εθνικιστική, αστική, καπιταλιστική θεώρηση του κόσμου διανθίστηκε - αυθαίρετα - από τον Τσάβεζ με σοσιαλιστικά, λαϊκιστικά, κρατικιστικά και μιλιταριστικά στοιχεία, ώστε να “διευρυνθεί” και να “εκμοντερνιστεί”.
Πολλές φορές η γραφικότητά του, όπως στις λεκτικές του επιθέσεις κατά των ΗΠΑ, στις προσπάθειες να χτίσει γέφυρες με κράτη παρίες, στις αγορές εξοπλισμού και στις σχέσεις του με Αβάνα, Τεχεράνη, Μόσχα και Πεκίνο, δεν μπορούσε παρά να τσιγκλάει την Ουάσιγκτον. Οι κινήσεις του παρείχαν γεωστρατηγικά πατήματα, στο νότιο ημισφαίριο, σε δυνάμεις ανταγωνιστικές στις ΗΠΑ, κυρίως στη Μόσχα.
Οι προσπάθειες που έκανε, πελατειακές και νεποτιστικές σε πολύ μεγάλο βαθμό, για την εγκαθίδρυση κρατικών δομών κοινωνικής πρόνοιας, σε συνδυασμό με επικοινωνιακές στρατηγικές όπως αναδιανομές γης - και κάποιων πλουτοπαραγωγικών πηγών και μονάδων - τον ανέδειξαν ως λαϊκό ήρωα στα χαμηλότερα στρώματα, τα οποία ανακουφίστηκαν και στα οποία γεννήθηκε φρούδα, τελικά, ελπίδα για κοινωνική και οικονομική άνοδο. Οι αλλαγές δεν ήταν και οι επιτυχέστερες και κατάφεραν να πλήξουν αρκετά τα μεσαία και ανώτερα στρώματα, ώστε να καταλυθεί η διακυβέρνησή του από βραχύβιο - μη στρατιωτικό - πραξικόπημα, από το οποίο ανέκαμψε. Η αντιπολίτευση ασκεί σε όλη τη διάρκεια της προεδρίας Τσάβεζ κριτική για τη χειραγώγηση της πολιτείας, μέσα από νομικές και συνταγματικές αλλαγές, αλλά και για προσπάθειες φίμωσης του Τύπου που αποσκοπούσαν στην αέναη παραμονή του ίδιου στην εξουσία.
Εκτός συνόρων, ο σπασμωδικός και πολλάκις ακραίος αντιαμερικανισμός, η ακατάσχετη φλυαρία περί σοσιαλιστικών ιδεατών και οι σχέσεις του με κουμουνιστικά ή “σοσιαλιστικά” καθεστώτα, τον κατέστησαν ίνδαλμα ποικίλων Αριστερών οργανώσεων, ενώ ο εθνικισμός του (και πάλι ο αντιαμερικανισμός του), το στρατιωτικό του παρελθόν και η μιλιταριστική χροιά που προσέδιδε στα κοινωνικά του εγχειρήματα, προσέλκυαν θαυμαστές από τους απανταχού εθνικιστές, ακροδεξιούς και εχθρούς της “παγκοσμιοποίησης”.
Οι αριστεροί θαυμαστές του, εκτός των άλλων, θέλουν να ξεχνούν ότι - αν και θεωρητικά δημοκρατικός - ηγήθηκε αποτυχόντος πραξικοπήματος μετά από συνομωσιακή διαδικασία μιας δεκαετίας, για το οποίο πέρασε και δύο χρόνια στη φυλακή. Επίσης, ότι ποτέ δεν ενέδωσε στον πειρασμό να προχωρήσει σε μια ριζική αναδιοργάνωση των οικονομικών δομών (απλά προσώπων), και ότι οι προσπάθειες του στρατού για τη διάλυση των αριστερών ανταρτικών ομάδων, ποτέ δεν έπαψε. Οι δε Δεξιοί, ξεχνούν τις σχέσεις του με - θεωρητικά ακραία - κουμουνιστικά καθεστώτα, τις σοσιαλιστικού τύπου κρατικοποιήσεις και τις χρηματοδοτήσεις αμφιβόλου πεποιθήσεων οργανώσεων. Και όλοι ξεχνούν, γιατί έτσι βολεύει, ότι πάντα υπήρξε ένας “πιστός” καθολικός.
Είναι αμφίβολο αν είμαστε σε θέση τώρα να αποτιμήσουμε την τεράστια σημασία (αρνητική ή θετική) του Ούγκο Τσάβεζ για τη Βενεζουέλα. Ένα είναι σίγουρο: Εμείς, στη δική μας χώρα, θα κάνουμε κάθε προσπάθεια να ευτελίσουμε την ύπαρξή του, κυρίως μέσα από άκαιρες και άσκοπες κολακείες ή χαιρεκακίες, χωρίς να βλέπουμε την ουσία.