Γράφει ο Βασίλης Χασιώττης
Πολλές φορές, αναφερόμενος στην μετά το 1974 περίοδο, την αποκαλώ κι εγώ, «μεταπολίτευση». Παρόλα αυτά, πάντα τούτος ο όρος, κάπως μου φαίνονταν άβολος, κάπου ένιωθα ότι μίλαγα για κάτι που δεν υπάρχει.
Η περίοδος που χαρακτηρίζεται σαν «μεταπολίτευση», δηλαδή απ’ τη πτώση της χούντας ίσαμε σήμερα, μάλλον μου φαίνεται σαν μια ορολογία που καθιέρωσε το ίδιο πολιτικό σύστημα που υπήρχε ΠΡΙΝ και ΜΕΤΑ τη χούντα, απλά, για να διακρίνει χρονολογικά μια περίοδο (1967-1975) που διακόπηκε η «βασιλεία» του. Πράγματι, μετά το 1974, το πολιτικό προσωπικό που ανέλαβε την ηγεσία της χώρας ήταν σχεδόν αποκλειστικά τι ίδιο που συγκροτούσε την πολιτική και εξουσιαστική πραγματικότητα πριν το 1967, μ’ εξαίρεση πια τον βασιλιά. Θάλεγα μάλιστα, ότι ο όρος μεταπολίτευση θα είχε ουσιαστικότερο περιεχόμενο αν συνδέονταν με την πολιτειακή αλλαγή, παρά με τη πτώση της χούντας. Είναι επίσης εξίσου αληθές, ότι μεγάλο τμήμα του ........πολιτικού προσωπικού ιδίως του κεντρώου χώρου, ανανεώθηκε ριζικά με την εξαφάνιση των κεντρογενών μεταχουντικών κομμάτων και την επικράτηση του ΠΑΣΟΚ, όμως, κι αυτό δεν συνιστά την έννοια της μεταπολίτευσης. Εξακολουθούσαν να διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο οι προχουντικές πολιτικές προσωπικότητες, βεβαίως ριζικά «ανανεωμένες» ως προς τις δημοκρατικές διαδικασίες ΙΔΙΩΣ ΣΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΟΥ ΤΗΣ ΔΕΔΗΛΩΜΕΝΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ, ενώ η ριζική αναμόρφωση του προσωπικού του κεντρώου χώρου στο «πρόσωπο» του ΠΑΣΟΚ, στην ουσία ουδόλως κατά την άποψή μου θεωρείται αρκετό ώστε να σηματοδοτήσει μια συνολικότερη επανεκκίνηση του πολιτικού βίου με πράγματι νέες πολιτικές δυνάμεις, στο ίδιο δε το ανανεωμένο από άποψη προσώπων ΠΑΣΟΚ, ήταν καθοριστική και κάτι περισσότερο από ηγεμονική η παρουσία του Ανδρέα Παπανδρέου, πολιτικού κι αυτού στελέχους που αντλούσε το πολιτικό του κύρος από την προχουντική περίοδο, και επιπροσθέτως, από τον αγώνα του κατά της χούντας που έδωσε όμως από το εξωτερικό. Πιθανώς το 1981 θα μπορούσε να οριοθετηθεί ως η αφετηρία της μεταπολίτευσης, έστω και με βάση το κριτήριο της «ανόδου στην εξουσία» κοινωνικών τάξεων που ίσαμε τότε ήταν αποκλεισμένες, όπως υποστήριξε πρόσφατα ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης κ. Πάγκαλος. Όμως, δεν επρόκειτο για «τακτοποίηση αποκλεισμένων κοινωνικών ομάδων», επρόκειτο για μια σαφή εγκαθίδρυση ενός κομματικού κράτους, με παραχωρήσεις σε αριστερούς που ενδιαφέρονταν για μια καριέρα στο δημόσιο, που συναγωνίζονταν σε νοοτροπία το πιο βαθύ δεξιό κομματικό κράτος της προχουντικής περιόδου, και είναι αυτό επίσης ένα στοιχείο που ενισχύει την περί αδιαλείπτου συνέχειας του παλαιοκομματικού πολιτικού συστήματος άποψή μου. Δεν θα μηδενίσω την συνεισφορά κανενός πολιτικού σχηματισμού, ούτε της Νέας Δημοκρατίας με την ένταξή μας στην τότε ΕΟΚ και τις «υποχρεωτικές» πλέον «εκσυγχρονιστικές διαδικασίες», (που όμως αποδείχτηκαν χωρίς προοπτική αφού ήταν ο ίδιος ο ανεπαρκής μηχανισμός του παρελθόντος που επιχειρούσε να υπερβεί στην ουσία τον εαυτό του –πόσο ήταν δυνατό αυτό;) ούτε τη καλή διάθεση της βάσης και των στελεχών του ΠΑΣΟΚ την εποχή εκείνη, και πάντως αναγνωρίζω το αυθόρμητο των ελπίδων των οπαδών. Εκείνο που υποστηρίζω, με βάση πάντα τη δική μου αντιληπτική ικανότητα, είναι ότι η εξουσία ανήκε ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ στον ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ, για όσες περιόδους το ΠΑΣΟΚ ήταν στην εξουσία με ηγέτη τον Ανδρέα Παπανδρέου. Τα στελέχη του, σχεδόν ΟΛΟΙ ΤΟΥΣ ΝΕΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΠΡΗΓΟΥΜΕΝΗ ΘΗΤΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ, και εξ ορισμού «άφθαρτοι» πολιτικά, όσοι εξ αυτών ανέλαβαν πόστα εξουσίας στη κυβέρνηση, το Κράτος και τον Δημόσιο Τομέα γενικότερα, πράγματι, δεν έχω λόγο ν’ αμφιβάλλω ότι επιθυμούσαν μια Αλλαγή. Την ίδια όμως στιγμή, ήταν κυρίαρχη η παρουσία, η βούληση και η όποια θέληση ή επιθυμία του ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ, έτσι ώστε, οι πάντες και τα πάντα να υποτάσσονται σ’ αυτόν. Εκεί κερδήθηκε το παιχνίδι του Ανδρέα Παπανδρέου, εκεί όμως ταυτόχρονα χάθηκε και το παιχνίδι για το ίδιο το ΠΑΣΟΚ στο επίπεδο των οραμάτων του για την Αλλαγή. Ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν ο ίδιος θεσμός, ατομικά, προσωπικά. Το σπίτι του, το Καστρί, ήταν σημείο αναφοράς, όπως παλιότερα ήταν το Παλάτι όταν αναφερόμασταν σε θέματα όπου εξυφαίνονταν το παιχνίδι της εξουσίας. Το ΠΑΣΟΚ, το ΠΑΣΟΚ όπως το ξέραμε, υπήρχε, επειδή υπήρχε ο ιδρυτής του. Αυτή η εξάρτηση έσπασε μονάχα μετά το θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου, αλλά ταυτόχρονα, πέθαινε και το ΠΑΣΟΚ της Αλλαγής και με τα αριστερά του συνθήματα –όχι κατ’ ανάγκη κακό σε ό,τι αφορά τον «θάνατο» σλόγκαν που δεν χρησίμευαν παρά για λαϊκή μονάχα κατανάλωση. Ήρθαν τότε στην επιφάνεια καταπιεσμένες πλην πραγματικές αντιλήψεις και ιδέες αναφορικά με τον τρόπο λειτουργίας του ΠΑΣΟΚ και ΚΥΡΙΩΣ τον ιδεολογικό του προσανατολισμό που δεν άργησε να αναδείξει αυτό που υποτίθεται ότι αντιπάλευε : τη δεξιά του αντίληψη και προοπτική. Αυτές οι αντιλήψεις, φυσικά, δεν έφεραν κανένα φρέσκο αέρα στα πολιτικά πράγματα της χώρας. Αντίθετα, ο ξύλινος πολιτικός λόγος, η μετριοκρατία και η διαφθορά βάθαιναν συνεχώς και μαζί μ’ αυτά, κυοφορούνταν και το τέρας που σε κάμποσα χρόνια θα εγκαθίδρυε τη βασιλεία του κάτω από το όνομα «ΚΡΙΣΗ» με όλα τα γράμματα κεφαλαία, αφού ήταν (είναι) μια κρίση ΚΑΘΟΛΙΚΗ.
Η Ελλάδα, απ’ το τέλος της Κατοχής του 1941-44 και δώθε, δεν κατόρθωσε να επιβάλλει ένα πολιτικό σύστημα που να υπηρετούσε την υπόθεση της πραγματικής δημοκρατικής διακυβέρνησης και της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης. Βεβαίως και έγιναν βήματα εκδημοκρατισμού, και δεν μπορεί να συγκριθεί η πολιτική ελευθερία του 1950 και του σήμερα (ή του 1980). Όμως, αυτά και άλλα σαν αυτά αιτήματα, ήταν κάτι το αυτονόητο να ικανοποιηθούν, και εν πάσει περιπτώσει, ήταν υποχρεωτικά να αλλάξουν με την ένταξή μας στη τότε ΕΟΚ. Όμως, τα δυο βασικά αιτήματα, μια πραγματική δημοκρατική διακυβέρνηση ΙΚΑΝΗΣ ΝΑ ΑΠΟΤΙΝΑΞΕΙ ΑΠΟ ΤΗ ΚΡΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΗΝ ΑΝΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΔΙΑΦΘΟΡΑ, από τη μια, και το αίτημα της ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ από την άλλη, παρέμεινα ΑΛΥΤΑ ΚΑΙ ΑΠΟΔΕΙΧΤΗΚΑΝ ΜΟΙΡΑΙΑ, «ΧΤΥΠΗΜΕΝΑ» ΑΠΟ ΕΝΑ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΟΥ ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ (ή καλύτερα : ΤΙΣ ΙΔΙΕΣ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΣ) ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ 55 ΠΕΡΙΠΟΥ ΧΡΟΝΙΑ, ΔΗΛΑΔΗ ΤΗΝ ΑΝΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΑΦΘΟΡΑ. Το πολιτικό αυτό σύστημα, είχε δύο «ατυχήματα» στη πορεία του : το 1967-1974 διεκόπη από ένα στρατιωτικό πραξικόπημα, και, το 2010 από την κατοχή της χώρας από τους ξένους δανειστές : δύο «ατυχήματα», ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ, που αναγκαστικά άλλαξε κάποια στιγμή πρόσωπα, ΟΜΩΣ Η «ΠΡΟΒΕΙΑ» ΤΟΥ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΙΔΙΟ ΚΑΙ ΑΠΑΡΑΛΛΑΧΤΗ…
ΣΗΜΕΡΑ, μιλώ όπως και τη δεκαετία του ’50 για ένα κράτος ανίκανο και αναποτελεσματικό –αν όχι και περισσότερο αναποτελεσματικό.
ΣΗΜΕΡΑ, μιλώ όπως και τη δεκαετία του ’50 για ένα πολιτικό σύστημα διεφθαρμένο –αν όχι περισσότερο διεφθαρμένο.
ΣΗΜΕΡΑ, μιλώ όπως και τη δεκαετία του ’50 για μια εθνική οικονομία –δημόσια ΚΑΙ ιδιωτική- το ίδιο αναποτελεσματική και μη ανταγωνιστική –αν όχι ακόμα λιγότερο ανταγωνιστική σήμερα.
Σε ό,τι με αφορά, η Μεταπολίτευση καθυστερεί να έρθει εδώ και 55 χρόνια! Ο Παλαιοκομματισμός κρατεί καλά μισό αιώνα και βάλε (λόγοι… οικονομίας επιβάλλουν να ορίσουμε τη δεκαετία του ’50 ως «βάση» αναφοράς). Ήρθε η ώρα της ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗΣ; Δεν ξέρω… Και φυσικά, δεν εννοώ αλλαγές προσώπων. Εννοώ αλλαγή μιας ολόκληρης νοοτροπίας ενός ολόκληρου πολιτικού συστήματος…