Γράφει ο Βασίλης Χασιώτης
Κάθε χρόνο, την ίδια περίπου περίοδο, η χριστιανοσύνη τιμά τα Άγια Πάθη. Για την ακρίβεια, την ακολουθία των Παθών αυτών, που απολήγουν στη Σταύρωση, το Θάνατο και την Ανάσταση του Θεανθρώπου.
Αυτή η ακολουθία των Παθών, είτε κανείς τη βλέπει ως θρησκευόμενος χριστιανός, είτε ως απλός θρησκευόμενος (όχι κατ’ ανάγκην χριστιανός), είτε ως ιστορικός παρατηρητής που ενδιαφέρεται για τα ιστορικά διδάγματα και τη σημειολογία τους, έχει πράγματι μια ιδιαίτερη σημασία. Ο Άνθρωπος, μέσω των Παθών του Θεανθρώπου, δεν δίνει υποχρεωτικά ένα υπερβατικό νόημα σε ό,τι «βλέπει» : δεν «βλέπει» δηλαδή υποχρεωτικά (ή μόνο) τη νίκη της Ζωής πάνω στο Θάνατο, τη νίκη της Ελπίδας πάνω σε ό,τι την απειλεί. Νοιώθω, πως ο σύγχρονος άνθρωπος, (αν και όχι μόνο ο «σύγχρονος» : θέλει πολύ κουβέντα τούτο το επίθετο), μετέχοντας σε τούτη τη λειτουργία των Παθών, ακούει, «βλέπει» και ψυχικά «βιώνει» το Θείο Δράμα, κατά ένα τρόπο που μάλλον τον κάνει να νοιώθει ότι αδικείται που δεν του έχει ..........επιτραπεί να ολοκληρώσει κι αυτός το δικό του δράμα.
Τα Πάθη του Θεανθρώπου, είναι λυτρωτικά για τον ίδιο τον Θεάνθρωπο, διότι στο τέλος, υπάρχει η Κάθαρση. Πάσχει, μα τούτα τα Πάθη, είναι προορισμένα να έχουν ένα Τέλος. Και το έχουν. Τούτο το Τέλος, είναι λυτρωτικό. Διότι ο Θάνατος τελειώνει το Μαρτύριο : δεν επιτρέπει να είναι διαρκές, αιώνιο. Δεν επιτρέπει ο Εσταυρωμένος να παραμείνει αιώνια ζωντανός πάνω στον Σταυρό, ούτε καν κάποιες μέρες. Τούτο θα ήταν μαρτύριο αντάξιο της Κολάσεως. Έτσι, Θάνατος αυτού που Πονά (και προφανώς εδώ : πονά αδίκως), δίνει τέλος στη Περίοδο των Παθών, ενώ η Ανάσταση, αποτελεί το διαχωριστικό όριο ανάμεσα στο Παλιό και στο Νέο. Το Παλιό που είναι ταυτισμένο με την Αδικία και τον Πόνο που προξενεί αυτή η Αδικία, και το Νέο που υπόσχεται μια νέα εποχή, απαλλαγμένη από τα Πάθη του παρελθόντος, απ’ την Αδικία και τον Άδικο Πόνο, απ’ ό,τι παρήγαγε εκείνα τα Πάθη.
Ο ελληνικός λαός, παρακολουθεί κάθε χρόνο την ίδια θρησκευτική ακολουθία. Πολλές φορές η ιστορική συγκυρία, έτυχε να μην ήταν καθόλου ευοίωνη, και τέτοιες μέρες, ο νους του λαού αυτού κάνει τους δικούς του συνειρμούς. Σήμερα, ο ελληνικός λαός, πράγματι, βρίσκεται σε μια πολύ δύσκολη καμπή της ιστορικής του πορείας. Τούτες οι γιορτές, έχουν μια ιδιαίτερη σημασία για το μήνυμα που στέλνουν, αλλά και τους συνειρμούς που δημιουργούν.
Σίγουρα, τούτο το Πάσχα, δεν πάσχει μόνο ο Θεάνθρωπος, μα και ο ελληνικός λαός. Ο ελληνικός λαός αίρει κι αυτός αμαρτίες : δικές του, μα και άλλων (και κυρίως άλλων). Είναι δικές του οι αμαρτίες εκείνες που κύρια οφείλονται και ανάγονται στο γεγονός ότι αστόχαστα ή καλόπιστα (σε βαθμό που προβληματίζει) χρόνια πολλά τώρα, εμπιστευόταν το παρόν και το μέλλον του, σε ένα πολιτικό σύστημα που αποδείχτηκε όχι απλά κατώτερο των περιστάσεων, αλλά αποδείχτηκε ένα σύστημα που έρεπε στον πολιτικό και κοινωνικό κανιβαλισμό : τρέφονταν με τις ίδιες τις ελπίδες και τα οράματα του λαού για ένα καλύτερο αύριο, κάνοντας ταυτόχρονα συστηματική ληστρική οικονομική αφαίμαξη του λαού αυτού με τρόπο περίτεχνο, ώστε οι συνέπειες δεν φάνηκαν παρά μονάχα σαν η αρρώστια είχε προχωρήσει πολύ. Ναι, αυτές είναι οι δικές του ευθύνες. Όμως, οι (ιστορικές) ευθύνες των (ιστορικών) ηγεσιών (πολιτικών, πνευματικών, κ.λπ.) τούτου του τόπου, είναι εκείνες που δεν μπορούν με τίποτα να υπερκερασθούν, από καμιά άλλη (ατομική) ευθύνη του απλού πολίτη. Αν στα Άγια Πάθη, ο Ιησούς αίρει τις αμαρτίες του Κόσμου, ο ελληνικός λαός αίρει κυρίως τις αμαρτίες των ηγεσιών του, διότι οι τελευταίες, είναι εντελώς αδύναμες και ανίκανες να σηκώσουν το οποιοδήποτε βάρος ευθύνης, εκτός από τις αεριώδεις πομφόλυγες στις οποίες αρέσκονται να επιδίδονται, όταν μιλάνε για εκείνες τις «θυσίες» «υπέρ του κοινού καλού» στις οποίες υπόκεινται και ότι τάχα δεν υπολογίζουν το πολιτικό και κομματικό κόστος. Όμως, σήμερα, κανείς δεν έχει το κουράγιο ούτε να γελάσει μαζί τους.
Έτσι, ο ελληνικός λαός, παραλληλίζοντας τα δικά του πάθη με εκείνα του Ιησού, αισθάνεται πράγματι, ότι πάσχει με τρόπο πολύ πιο δραματικό. Τον Ιησού, τον περιμένει ένα Τέλος των Μαρτυρίων Του, αναμένεται ο Θάνατος του Παλιού Κόσμου που προκάλεσε τα Μαρτύρια αυτά, και η έλευση μιας Νέας Εποχής. Εδώ, στο Πάθος του Λαού, αντίθετα, δεν είναι ορατός αυτός ο λυτρωτικός Θάνατος του Παλιού Συστήματος. Η Ανάσταση δεν προσδοκάται τη στιγμή τούτη από κανέναν. Υπάρχουν ευχές, αλλά αυτό είναι άλλο πράγμα. Κανείς δεν βλέπει φως στο τούνελ. Η Παρακμή, αντιστέκεται σθεναρά, και κανείς δεν μπορεί να στοιχηματίσει με βεβαιότητα στην ήττα της. Τι σημαίνει η επιβίωση της Παρακμής; Σημαίνει ότι ο λαός που ήδη φόρεσε το ακάνθινο στεφάνι, που ήδη σταυρώθηκε και ο σταυρός είναι υψωμένος εκεί, στο δικό του Γολγοθά, είναι με βάση όσα δεδομένα υπάρχουν τη στιγμή αυτή, καταδικασμένος, ούτε καν σ’ ένα αργό θάνατο : είναι καταδικασμένος να είναι ζει το μαρτύριό του χωρίς να ελπίζει στο τέλος του μαρτυρίου αυτού. Από κάτω απ’ το σταυρό, παίζουν στα ζάρια ό,τι του ανήκει. Διαμοιράζονται τα ιμάτιά του, δηλαδή τη περιουσία του : ο Εσταυρωμένος Λαός, είναι ένα Λαός που πλέον δεν την ορίζει. Άλλωστε ωε εσταυρωμένος ο λαός, πολύ λίγα μπορεί να κάνει : τα καρφιά στα χέρια και τα πόδια του, τον έχουν ακινητοποιήσει αποτελεσματικά. Η περιουσία του κατάσχεται απ’ αυτούς που παίζουν ζάρια κάτω απ’ τον Σταυρό, δυνάμει Νόμων που ψηφίσθηκαν από Νομοθέτες που ουδέποτε εκλέχτηκαν για να ψηφίσουν τέτοιους Νόμους : αντίθετα, άλλες ήταν οι υποσχέσεις τους πριν την εκλογή τους. Η εξουσία που εκφράζουν όλοι αυτοί, είναι ανομιμοποίητη. Συνεπώς, ότι κτάται βάσει νόμων που θεσπίσθηκαν από ανομιμοποίητες εξουσίες, είναι παράνομο και απολύτως απαιτητό απ’ τον νόμιμο κάτοχό του, ευθύς μόλις αποκατασταθεί η νομιμοποιημένη τάξη των πραγμάτων, δηλαδή, αυτή που θα έχει τη δεδηλωμένη.
Βέβαια, ακόμα και η Παρακμή, γνωρίζει ότι δεν μπορείς να μη προσφέρεις μια προοπτική ενός Τέλους του Μαρτυρίου. Απ’ την άλλη, γνωρίζει πως ένα τέτοιο Οριστικό Τέλος, θα σημάνει το δικό της θάνατο. Η Ανάσταση του Λαού, προϋποθέτει (ή συνεπάγεται) τον θάνατό της. Δεν είναι όμως τόσο ανόητη. Υπόσχεται λοιπόν αόριστα κάποιες προοπτικές, που κάθε μερικά χρονικά διαστήματα θα αξιολογούνται με βάση τα νεοφιλελεύθερα αγοραία κριτήρια. Λοιπόν, τούτα τα νεοφιλελεύθερα αγοραία κριτήρια έχουν τούτο το χαρακτηριστικό : ότι τα Πάθη του Λαού, συγκροτούν πολύ «υγιείς» προϋποθέσεις για το (νεοφιλελεύθερο) «επιχειρείν». Όσο περισσότερο πάσχει ο Λαός, τόσο καλύτερα πιστεύουν ότι θα πάνε τα πράγματα (για τις νεοφιλελεύθερες «αγορές»). Επομένως, να γιατί μιλάμε ότι εδώ δεν υπάρχει Τέλος. Υπάρχει απλά μια διαδοχή σημείων, που τη κάθε φορά προπαγανδίζεται το καθένα απ’ αυτά ως ένα «τέλος», απλά για να δηλωθεί όταν το προσεγγίσουμε, ότι μια άλλη οικονομική ανισορροπία ή έλλειμμα ανακαλύφθηκε ή προέκυψε, πράγμα που θα θέσει ένα νέο ορόσημο για την έξοδο απ’ το τούνελ, απλά, για να κερδίζεται χρόνος τη κάθε φορά. Μέχρι πότε μπορεί να παίζεται αυτό το παιχνίδι; Η απάντηση είναι απλή : έως ότου μπορεί να παίζεται όπως παίζεται…
Το Λαϊκό Πάθος, έτσι, καταντά μια φάρσα. Όχι ότι είναι φάρσα ως περιεχόμενο του Πάθους. Είναι φάρσα ως αναμενόμενη ακολουθία του Πάθους : Πάθος – Θάνατος – Ανάσταση. Το λαϊκό πάθος, έχει εγκλωβιστεί στην αρχή της ακολουθίας, σ’ ένα φαύλο κύκλο, όπου ανατροφοδοτείται το αδιέξοδο προς τη Κάθαρση. Ο Θάνατος (της Παρακμής) και η Ανάσταση (η έλευση του πραγματικά Νέου), φαντάζουν επί του παρόντος αδύναμα και αδύνατα ως προοπτικές. Στο Θείο Πάθος, ένας λαός, υποδέχεται τον σωστό «προφήτη» για να τον στείλει στη συνέχεια στο Σταυρό, ελευθερώνοντας έναν άλλον στη θέση Του, που, με βάση το ισχύον δίκαιο της εποχής, έπρεπε να πάει εκείνος στο σταυρό. Στο δικό μας Πάθος, ο ελληνικός λαός, υποδέχεται ως «προφήτες» τους λάθος ανθρώπους, και στέλνει στο «σταυρό» τους σωστούς ανθρώπους : δεν γίνεται πάντα, αλλά δεν γίνεται και σπάνια (ιδίως σε ό,τι αφορά την υποδοχή ψευδοπροφητών) και κυρίως, γίνεται τις στιγμές που δεν θάπρεπε.
Τι θα γίνει λοιπόν; Τι μπορεί να γίνει; Και το κυριότερο όλων : ποιο είναι επιτέλους το Στίγμα του Νέου που όλοι προσμένουμε;
Αυτά τα ερωτήματα, δεν μπορούν ν’ απαντηθούν στα πλαίσια αυτού του άρθρου. Προσπαθήσαμε σε προηγούμενα άρθρα να αποτυπώσουμε κάποιες σκέψεις, θα το προσπαθήσουμε και πάλι στο μέλλον, αν και, άλλοι, πολύ πιο έγκυροι εμού, θα πουν τα πράγματα πιο παραστατικά και πιο αξιόπιστα. Παρ’ όλα αυτά, και η μετριότητης μου προσπαθεί απ’ τη πλευρά της, ν’ αρθρώσει τον δικό της λόγο. Άλλωστε, πολύ περισσότερο απ’ τα λόγια και τις περισσότερο ή λιγότερο εμβριθείς μελέτες και αναλύσεις επί των πολιτικών και λοιπών οικονομικών και κοινωνικών μας προβλημάτων, όταν θα πλησιάζει κάτι το Νέο, θα το οσφρανθούμε όπως οσφραινόμαστε την έλευση της Άνοιξης ή του Καλοκαιριού, χωρίς να χρειάζεται κάποιος να μας περιγράψει ειδικά τι αλλάζει όταν μπαίνει η Άνοιξη ή το Καλοκαίρι. Αλλάζει ακόμα και η διάθεση, έτσι, χωρίς εμφανή λόγο….