Tης Μαριας Κατσουνακη
Μπορούμε να ζήσουμε χωρίς το ψέμα; Οχι, δεν πρόκειται για υπαρξιακό ερώτημα. Πριν βιαστούμε να απαντήσουμε, επιστρατεύοντας επιχειρήματα από την Ηθική ή τη Φιλοσοφία, η πραγματικότητα που μας περιβάλλει προσφέρεται για πολύτιμες παρατηρήσεις.
Η χθεσινή Πρωταπριλιά είχε διακριτή θέση στον διάλογο ανάμεσα στον πρωθυπουργό και στον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης. «Είπαμε να τιμήσετε την Πρωταπριλιά, αλλά όχι κι έτσι», είπε ο πρόεδρος της Ν. Δ. «Εσείς ζείτε την Πρωταπριλιά κάθε μέρα», σχολίασε ο πρωθυπουργός. Το διακύβευμα, φυσικά, δεν ήταν ο εορτασμός της ημέρας, αλλά η οικονομία της χώρας.
Λέμε ψέματα για πολλούς λόγους: από αδυναμία, από πρόθεση, από επιθετικότητα, από φόβο, από ενοχή, από επιθυμία κ. ο. κ. Στην πολιτική οι ερμηνείες είναι πιο σαφείς, συγγενείς και προκαθορισμένες. Τα ψέματα παράγονται καθ’ έξιν. Από ρουτίνα, από...... επαγγελματική υποχρέωση, από συμφέρον, από επιβεβλημένη ανάγκη.
Σήμερα, όμως, που το μεταπολιτευτικό «θαύμα» αποκαλύπτεται ψεύδος, οι έννοιες αλήθειας - ψεύδους βρίσκονται σε σύγχυση. Πόση πραγματικότητα μπορούμε να αντέξουμε; Η συνέντευξη του Αλέκου Παπαδόπουλου στον Αλέξη Παπαχελά, στους «Φακέλους» του ΣΚΑΪ, έκανε πολλούς να χάσουν τον ύπνο τους. Οχι μόνο γιατί προέβλεψε ότι το έλλειμμα του 2010 δεν θα κλείσει στο 9,1%, αλλά ότι θα είναι πάνω από 13%. Αλλά και γιατί συνόψισε το πρόβλημα στη φράση: «Υποδυόμασταν μία από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου». Δηλαδή, δανειζόμενοι υπέρογκα ποσά (κυβέρνηση και νοικοκυριά) τροφοδοτούσαμε την εθνική αυταπάτη. Το εθνικό ψεύδος. Είπε και άλλα πολλά ο πρώην υπουργός, προβάλλοντας με σαφήνεια και συγκρότηση την πολυπλοκότητα της θέσης που βρίσκεται η Ελλάδα σήμερα. Μίλησε για τη διαβρωτική δύναμη του λαϊκισμού. Κυριάρχησε και κυριαρχεί στη νεότερη Ελλάδα. Δηλαδή, η επιθετική στρέβλωση της αλήθειας, η ιδεολογική λαθροχειρία. Το ψέμα κι εδώ.
Η φετινή Πρωταπριλιά ήταν (είναι) απρόσμενα δημοφιλής. Μας βρήκε με εξαντλημένο το απόθεμα των ψευδαισθήσεων, τρομαγμένους, εριστικούς, συρρικνωμένους οικονομικά και ψυχικά, επισφαλείς. Πώς να γιορτάσουμε το αθώο ψέμα, για να ξεγελάσουμε την ατυχία και να προκαλέσουμε την εύνοια της τύχης (κατά το έθιμο), όταν και την πιο ευφάνταστη φάρσα την έχει ακυρώσει η ίδια η πραγματικότητα;
Δυστυχώς, και η Πρωταπριλιά πτωχεύει. Εξαιτίας της κρίσης απώλεσε το γούστο της. Οσο κι αν η προσγείωση από το ψεύδος στην αλήθεια είναι ανώμαλη, δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Για να μην έχουμε το άδοξο τέλος του φιλόσοφου Φιλητά από την Κω, όπως δηλώνει το επίγραμμα στον τάφο του: «Ξένε, είμαι ο Φιλητάς. Από τους λόγους, ο ψευδόμενος με σκότωσε…».