Η ευφορία που δημιουργούν οι αγορές με πλαστικό χρήμα, όχι μόνο εξανεμίζεται γρήγορα, αλλά οι καθυστερήσεις στην αποπληρωμή καρτών, πιθανόν να αποτελέσουν την επόμενη φάση της χρηματοοικονομικής κρίσης που θα πλήξει πρώτα τα νοικοκυριά, σύμφωνα με έρευνα του Τμήματος Στατιστικής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. 10 δις ευρώ χρωστούν οι Έλληνες σε κάρτες, ενώ περίπου 500.000 δανειζόμενοι δηλώνουν αδυναμία να πληρώσουν τις δόσεις τους με 12 στους 100 να αδυνατούν να πληρώσουν ακόμη και την ελάχιστη μηνιαία καταβολή. Όσον αφορά το ψυχολογικό πεδίο, ένας στους δύο αισθάνεται άγχος λόγω των χρεών του σε κάρτες, αλλά μόνο 4 στους 10 από αυτούς που αντιμετωπίζουν πιεστικό πρόβλημα, δηλώνουν πως ανησυχούν συχνά για τα χρέη τους. Ωστόσο, το 41,4% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι το τελευταίο δίμηνο απέφυγε να χρεώσει την κάρτα του, με την επιλογή «αγόρασε τώρα, πλήρωσε μετά» να κυριαρχεί περισσότερο σε εκείνους που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες.
""
"Χρέος – θηλιά δέκα δισεκατομμυρίων ευρώ πνίγει τους Έλληνες, εξαιτίας της χρήσης έντεκα εκατομμυρίων πιστωτικών καρτών που κυκλοφορούν (σύμφωνα με εκτίμηση της VISA) στην ελληνική αγορά. Η ταμειακή ασφυξία έχει οδηγήσει σε έναν φαύλο κύκλο δημιουργίας νέων χρεών, αλλά και ..............
ψυχολογικών επιπτώσεων σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Στη χώρα μας, πέρα από τις αγορές με πιστωτικές κάρτες, οι αναλήψεις μετρητών από αυτές ξεπερνούν τα 200 εκατομμύρια ευρώ τον μήνα.
«Οι πιστωτικές κάρτες αποτελούν μία πραγματικότητα με πολλές διαστάσεις για την οικονομική ζωή της χώρας», επισημαίνει ο καθηγητής κ. Πανάς, επιστημονικός υπεύθυνος της έρευνας και πρόεδρος του Τμήματος Στατιστικής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. «Όμως παραδόξως, στο χρέος των νοικοκυριών, λόγω πιστωτικών καρτών, έχει δοθεί μικρή σημασία από πλευράς ψυχολογίας, σε σύγκριση με άλλες οικονομικές δραστηριότητες. Τα τελευταία χρόνια, το πρόβλημα των πιστωτικών καρτών αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα των ελληνικών νοικοκυριών. Παρά τη σοβαρότητα της κατάστασης των χρεών των πιστωτικών καρτών, δε γνωρίζουμε να υπάρχει κάποια ολοκληρωμένη μελέτη σχετική με το ελληνικό πρόβλημα υπερχρέωσης των καρτών».
Στην έρευνα εξετάζονται πολλές και καίριες παράμετροι της ψυχολογίας των ανθρώπων που χρωστάνε χρήματα. Ερωτώνται όλες οι ηλικιακές αλλά και οικονομικές ομάδες για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν τη σημερινή πραγματικότητα των χρεών και εξάγονται πολύ ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Παράλληλα, η έρευνα εισάγει δύο νέους οικονομικούς δείκτες, οι οποίοι μετρούν διαφορετικές διαστάσεις των χρεών και έχουν ως κύριο στόχο να δώσουν την εικόνα της ικανότητας του καταναλωτή να διαχειριστεί το χρέος του, που οφείλεται στις πιστωτικές κάρτες. Ο πρώτος είναι ο δείκτης χρέους του καταναλωτή (ΔΕΚΧΑ) που δίνει τη διάσταση της ευαισθησίας του καταναλωτή ως προς την πιστωτική του κάρτα και κινείται μεταξύ των ορίων που δείχνουν το εύρος των οικονομικών δυνατοτήτων του καταναλωτή να ξεχρεώσει το ποσό της κάρτας του. Ο δεύτερος – δείκτης άγχους χρεών ( ΔΑΧ) – μετρά το άγχος που δημιουργείται στον καταναλωτή από το βάρος του συνολικού του χρέους.
Τα χρέη φέρνουν χρέη
Το 41,4% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι το τελευταίο δίμηνο απέφυγε να χρεώσει την κάρτα του. Το υψηλό αυτό ποσοστό καταδεικνύει την τάση για περιστολή δαπανών, ως αποτέλεσμα της ανασφάλειας που έχει δημιουργήσει η οικονομική κρίση αλλά και οι εξαγγελίες περί λιτότητας και περικοπών, ενώ εξηγεί και την μειωμένη αγοραστική κίνηση. Αλλά η λογική «αγόρασε τώρα, πλήρωσε μετά» κυριαρχεί, όπως ήταν αναμενόμενο, περισσότερο σε εκείνους που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες. Στην ερώτηση, λοιπόν, «Το τελευταίο δίμηνο χρεώσατε την πιστωτική σας κάρτα;» οι αντιμετωπίζοντες οικονομικές δυσκολίες απάντησαν καταφατικά σε ποσοστό 36,8%. Αντίθετα, το 31,6% αυτών που δήλωσαν ότι δεν χρησιμοποίησαν τις κάρτες τους ανήκουν σε όσους αντιμετωπίζουν λιγότερες οικονομικές δυσκολίες. Όσον αφορά την ανάλυση χρεώσεων κατά φύλο, τα πράγματα είναι σχεδόν ισομοιρασμένα – με τις γυναίκες να διατηρούν ένα μικρό προβάδισμα (35,8%), έναντι των ανδρών (34,8%).
Ανησυχούν, αλλά… λίγο!
Άνεμος… αισιοδοξίας πνέει με αφορμή το καίριο ερώτημα της έρευνας που εντοπίζει τη σχέση χρεών από κάρτες και άγχους. Οι Έλληνες ανησυχούν για τους φουσκωμένους – κυρίως λόγω των υψηλών επιτοκίων – λογαριασμούς των καρτών τους, αλλά όχι σε σημείο εμμονής. Στο ερώτημα «Πόσο συχνά θα λέγατε ότι ανησυχείτε για τα συνολικά χρέη σας;» μόλις ένας στους πέντε ανησυχεί συχνά με ποσοστό 21,3%, ενώ το 46,6% ανησυχεί από… ποτέ έως πού και πού. Επιπλέον μόνο 4 στους 10 ερωτηθέντες που ανήκουν στη δύσκολη και μη ανεκτή οικονομική κατάσταση, ανησυχούν συχνά για τα συνολικά τους χρέη.
Παρ’ όλα αυτά δεν παύει να υπάρχει άγχος για το πώς θα μπορέσουν τα νοικοκυριά να αποπληρώσουν τα χρέη τους. Στο ερώτημα «Πόσο άγχος θα λέγατε ότι σας προκαλούν τα χρέη σας;» σε ποσοστό 16,8% δηλώνουν πολύ αγχωμένοι, 17,1% αρκετά, 17,9% μέτρια, ενώ το 31,5% δηλώνει λίγο έως και καθόλου αγχωμένο. Παράλληλα παρατηρείται ότι τα χρέη δημιουργούν μεγαλύτερο άγχος στις γυναίκες (38,8%) σε σύγκριση με τους άνδρες ( 28,8%) αποτέλεσμα που είναι συνεπές με τη διεθνή επιστημονική έρευνα που θεωρεί ότι το άγχος επηρεάζει περισσότερο τις γυναίκες και αυτό οφείλεται πιθανώς σε ορμονικούς και βιολογικούς παράγοντες. Διαπιστώνεται ακόμη ότι το άγχος κορυφώνεται στην ηλικιακή κατηγορία των 45-59 ετών (37,4%), δηλαδή τέσσερις στους δέκα αυτής της ηλικιακής ομάδας , αισθάνονται υψηλό επίπεδο άγχους. Η προοπτική της… σύνταξης, όμως, εκεί γύρω στα 60, μειώνει τα επίπεδα του στρες.
Η κρίση είναι ψυχολογική
Η οικονομία είναι ψυχικό μέγεθος. Η πορεία της εξαρτάται από την εμπιστοσύνη που οι διάφορες πολιτικές δημιουργούν στις αγορές. Η κρίση, όμως, δεν είναι μόνο οικονομική, αλλά και ψυχολογική – και σε προσωπικό επίπεδο. Στα αποτελέσματα της έρευνας του Τμήματος Στατιστικής του Οικονομικού Πανεπιστήμιου, κορυφαία θέση κατέχει η ψυχολογική επίδραση των χρεών επί του πληθυσμού. Η αποτυχία αντιμετώπισης των χρεών δημιουργεί συνθήκες ανασφάλειας και αβεβαιότητας για το μέλλον. Κυρίως δημιουργεί συνθήκες φόβου, που μπορεί να εμποδίζει τη λήψη σωστών αποφάσεων, αποτρέποντας έτσι την βελτίωση της προσωπικής οικονομικής κατάστασης. Πολύ συχνά, το προερχόμενο από τα χρέη στρες εμποδίζει τους ανθρώπους να φέρουν σε πέρας ακόμη και την επαγγελματική ή κοινωνική τους καθημερινότητα."
Στην ερώτηση «εάν σκοπεύετε να δανειστείτε χρήματα μέσα στους επόμενους έξι μήνες, για ποιο σκοπό θα είναι;», ένας στους δύο (50,9%) δηλώνει ότι δεν σκοπεύει να δανειστεί. Μεταξύ εκείνων που θεωρούν πιθανή την προοπτική του δανεισμού, το 13,9% απαντά ότι θα δανείζονταν για μεγάλη αγορά, το 12,9% για κάποια ανάγκη, το 9% για ξεχρέωση υπαρχόντων χρεών και το 6,1% για καταναλωτικούς σκοπούς. Η αποπληρωμή χρεών έρχεται μόλις τρίτη ανάμεσα σε τέσσερις επιλογές. Αξιοσημείωτο είναι ότι ο δανεισμός για καταναλωτικούς σκοπούς -βασικός λόγος έκδοσης πιστωτικής κάρτας- καταλαμβάνει την τέταρτη και τελευταία θέση.
Επιπλέον, μόνο το 22,6% των ερωτηθέντων δήλωσαν πως πιστεύουν απόλυτα ή μάλλον πιστεύουν ότι θα κατορθώσουν σύντομα να μηδενίσουν το χρέος όλων των πιστωτικών τους χρεών. Στο επόμενο σχετικό ερώτημα «πόσο σοβαρό πρόβλημα θα είναι τα χρέη σας τα επόμενα πέντε χρόνια», μόνο το 18,5% βλέπει το πρόβλημα ως πολύ ή αρκετά σοβαρό, ενώ το 33% αντιμετωπίζει το θέμα ως λίγο ή μέτρια σοβαρό.