Γράφει ο Νίκος ΚλειτσίκαςΗ Ευρώπη είναι δεξιά χάρη στην ανυπαρξία μιας αριστεράς
Η σημερινή ευρωπαϊκή δεξιά κυριαρχεί ακόμη και στα μεσαία κοινωνικά στρώματα – που φθίνουν συνεχώς πολιτιστικά και θεωρούν καθήκον τους να στηρίξουν τη μοναδική αξιόπιστη δεξιά πρόταση.
Οι μάζες, στην πλειοψηφία τους, ανησυχούν για το μέλλον των παιδιών τους, που το σύστημα αδιαφορεί και που η αριστερά – όπου ανέλαβε κυβερνητικές ευθύνες – τους εξαπάτησε. Ανησυχούν για τη γενικευμένη υποβάθμιση κάθε πνευματικής και ιδεολογικής ανησυχίας. Έχουν αποδεχθεί το “παιχνίδι” της ιδιώτευσης και του προσωπικού συμφέροντος, όπως ακριβώς “δίδαξε” η κυβερνητική αριστερά.
Η Ευρώπη των μεσαίων στρωμάτων έχει τρομοκρατηθεί από τις συνεχείς εκστρατείες, τόσο της δεξιάς όσο, και κυρίως, της αριστεράς, για τη διεθνή τρομοκρατία και την αύξηση της εγκληματικότητας.
Ο αγώνας δρόμου, της δεξιάς και της αριστεράς, να “κερδίσουν” τον δήθεν κεντρώο χώρο - ανύπαρκτος, αλλά αποτελεί επινοημένο εφεύρημα που κατασκευάστηκε έντεχνα - οδηγεί τον πολίτη στη δοκιμασμένη σταθερή δεξιά πολιτική.
Μπροστά σ’ αυτή τη διαμορφωμένη κατάσταση εμφανίζεται στη γειτονική μας Ιταλία το “νέο κόμμα”: Δημοκρατικό Κόμμα. Οι πρώην κομμουνιστές (ΚΚΙ – Κόμμα Δημοκρατικής Αριστεράς – Δημοκράτες της Αριστεράς), μαζί με την “Μαργαρίτα”, το σήμερα “κεντρώο” κόμμα του πάλαι ποτέ αριστερού-πράσινου Francesco Rutelli, ίδρυσαν – στα πρότυπα του αμερικάνικου μοντέλου – το Δημοκρατικό Κόμμα. Η πρώτη απόφαση αυτού του νέου σχήματος είναι η αποχώρηση από το Ευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα και ο αυτοπροσδιορισμός στον κεντρώο χριστιανο-κοινωνικό χώρο!
Το αποτέλεσμα ήταν ένας εκλογικός θρίαμβος της δεξιάς.
Τα εκλογικά αποτελέσματα είναι σαφή σ’ ολόκληρη την Ευρώπη.
Η αριστερά μπορεί να έχει κυβερνήσει, αλλά με “κεντρώα-δεξιά” πολιτική, και συνεπώς δεν έχει ασκήσει αριστερή πολιτική. Πολύ απλά – ως απλοϊκά – η αρτηριοσκληρωτική κυρίαρχη τάξη μορφοποιεί και πλάθει και την αριστερά μαζί με τις ηγεσίες της.
Μπροστά στο ευρωπαϊκό πολιτικό συνονθύλευμα, ο Nicolas Sarkozy κατόρθωσε να ξεπεράσει τον αρραβώνα της ευρωπαϊκής αριστεράς και της ευρωπαϊκής δεξιάς, προσφέροντας μια “διέξοδο”: «ας θάψουμε τον Μάη του ’68».
Πρότεινε κάτι που ήδη είχε υλοποιήσει η αριστερά: την “απελευθέρωσή” της από την εξέγερση του ’68, την εξαφάνιση των μηνυμάτων του Μάη, στο βωμό του «εκσυγχρονισμού» της αριστεράς.
Οι σημερινές προκλήσεις είναι τεράστιες. Στην οικονομία, οι συμφωνίες του Bretton Woods (22 Ιούλη 1944), που χαρακτήρισαν τον πλανήτη για 60 χρόνια, φθίνουν με την κυριαρχία του δολαρίου. Η Ευρώπη τι κάνει;
Οι κλιματικές συνθήκες του πλανήτη είναι μια φοβερή απειλή για το μέλλον μας. Η Ευρώπη τι κάνει;
Ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός επεμβαίνει όπου εξυπηρετούνται τα συμφέροντά του (Ιράκ, Γιουγκοσλαβία, Κόσσοβο, Αφγανιστάν, Ιράν, Μέση Ανατολή κ.ο.κ.). Η Ευρώπη τι κάνει;
Σ’ αυτές τις προκλήσεις η δεξιά δίνει απαντήσεις και δεν μας αρέσουν. Η αριστερά;
Η σημερινή “Δημοκρατία” χαρακτηρίζεται ιστορικά από την πολιτικοποίηση φαινόμενων και κοινωνικών πρακτικών. Δηλαδή, από το πώς μπορεί να μετασχηματιστεί η ανθρώπινη-κοινωνική δράση σε μορφώματα συνειδητής διάπλασης των κοινωνικών δομών, των ανθρώπινων αξιών. Και στη διάρκεια αυτής της κοινωνικής δράσης έχουμε την πολιτική αντιπαράθεση κομμάτων, αξιών, ιδεολογιών, μέσα από προτάσεις για εναλλακτικές δυνατότητες για τη διάπλαση των κοινωνικών δομών.
Σήμερα οι πολίτες δεν συμμετέχουν ενεργά, αλλά ούτε και μαζικά, στη διαμόρφωση της πολιτικής. Η πολιτική γίνεται-αποτελεί μια εσωτερική, κλειστή υπόθεση λίγων. Η πολιτική εξουσία και ο πλούτος συγκεντρώνονται στα χέρια λίγων και “εκλεκτών”.
Στη σημερινή δημοκρατία, τα μοναδικά χαρακτηριστικά που της έχουν απομείνει είναι η διενέργεια εκλογών και η εναλλαγή κυβερνήσεων. Παρατηρούμε περιορισμό συνταγματικών δικαιωμάτων, συνεχή διολίσθηση προς την ανισότητα και την ανελευθερία.
Ιδιωτικοποιήσεις στο δημόσιο τομέα (εκπαίδευση, υγεία, επικοινωνία, μεταφορές κ.λ.π.), εξάπλωση της ελαστικής εργασίας (ακόμη και η λέξη «εργασία» έχει αντικατασταθεί από την «απασχόληση»), προσωρινές συμβάσεις εργασίας, διευκόλυνση των απολύσεων, ευέλικτα ωράρια…
Συνεπώς, εκχώρηση στην εξουσία της ολιγαρχίας όλων εκείνων των τομέων που αποτελούσαν τους βασικούς χώρους πολιτικής ρύθμισης, ζωτικά πεδία της κοινωνικής οργάνωσης, τομείς λογοδοσίας για την πολιτική και τους κυβερνώντες. Έχουμε μια ιδιότυπη “αποικιοποίηση” του κράτους και της κοινωνίας από την αγορά.
Η πολιτική έχει απεμπολήσει το δικαίωμα του πολιτικού ελέγχου.
Η αριστερά και η δεξιά δεν έχουν τις διαχωριστικές γραμμές και δόγματα του παρελθόντος, αλλά συναγωνίζονται-ανταγωνίζονται για την εκφορά του περισσότερου συναινετικού και τεχνοκρατικού λόγου.
Οι μάζες;
Παθητικότητα, κυνισμός, αποϊδεολογικοποίηση, απομάκρυνση από τα πολιτικά κόμματα, ιδιώτευση.
Απογοητευμένες, ανοργάνωτες, με προσωπικές-ατομικές επιδιώξεις, θεατές και ακροατές δημοσκοπήσεων.
Η πολιτική γίνεται-αποτελεί μια εσωτερική, κλειστή υπόθεση λίγων, αλλά ομήρων της αγοράς και της εξουσίας των ειδικών: ειδικοί σύμβουλοι-διαχειριστές τεχνοκράτες και ειδικοί πολιτικού μάρκετινγκ (επικοινωνιολόγοι, πανεπιστημιακοί, δημοσκόποι, εκλογολόγοι…).
Οι μάζες περιθωριοποιούνται και τα κόμματα αναζητούν τη συνδρομή των “ειδικών” για να ανιχνεύσουν-παγιδεύσουν την κοινή γνώμη. Έχουμε την προσπάθεια χειραγώγησης των πολιτών από μια ελίτ με τεχνικές-διαφημιστικές πολιτικές, που βαπτίζονται “επιστημονικές μέθοδοι επικοινωνίας”.
Τα συμπεράσματα:
1. Δεν διαπιστώνονται ουσιαστικές πολιτικές διαφορές ανάμεσα στους δύο συνασπισμούς (κεντροαριστερά-κεντροδεξιά), αλλά αποχρώσεις και λεπτομέρειες.
Έχουμε να δεσπόζει κυρίαρχη η σύμπνοια των μεγάλων πόλων γύρω από κεντρικές δομές και στρατηγικές επιλογές.
2. Δεν διαπιστώνονται δύο ιδεολογικά αντιμαχόμενα στρατόπεδα, αλλά δυο εκλογικοί συνασπισμοί με διαφορετική αισθητική αντίληψη, χωρίς ιδεολογικές, πολιτικές, ταξικές διαφορές που δεν σηματοδοτούν δύο διαφορετικές προτάσεις.
Πλήρη απολιτικοποίηση των κοινωνικών ζητημάτων και ένας ανταγωνισμός που επικεντρώνεται στον τομέα της καλύτερης τεχνοκρατικής αντίληψης ενόψει μιας διακυβέρνησης. Διαπιστώνεται ένας ανταγωνισμός για την παράδοση της πολιτικής, της οικονομίας, του πολιτισμού και των παραδόσεων στη λογική της “αγοράς”.
3. Τόσο η «κεντροδεξιά» όσο και η «κεντροαριστερά» - ιδιαίτερα η κεντροαριστερά - συγκροτούνται με όλα τα χαρακτηριστικά των εύθραυστων ετερόκλητων εκλογικών συμμαχιών.
Έχουμε μια πολιτική ομοιομορφία των πολιτικών κομμάτων: ομοιόμορφα κόμματα εξουσίας. Παρατηρείται εξάλειψη ριζικών αντιθέσεων και ελκυστικές εικόνες για τον προσεταιρισμό ψήφων. Η εκλογική μάχη μετατοπίζεται στην τεχνική κατασκευή ορισμένων κριτηρίων, ανάμεσα στα ομοιόμορφα κόμματα, ώστε ν’ αναδειχθεί ο ικανότερος διαχειριστής μιας κοινωνικής συναίνεσης προς όφελος της αγοράς.
4. Δεν υπήρξε – και δεν υπάρχει – δομική οριοθέτηση του πολιτικού πεδίου, αλλά μια συμβολική εκλογική μάχη με κύρια αιχμή του πολιτικού λόγου την καλύτερη διαχείριση.
Η πιθανή ανάληψη της διακυβέρνησης αντιμετωπίζεται ως “τεχνικό” ζήτημα το οποίο θα διευθετηθεί με ορθολογικές και διοικητικές λύσεις. Γίνεται απλοϊκή επίκληση της “απλής λογικής” με ταυτόχρονη αποσύνδεση των ιδεολογικών και πολιτικών αποκλίσεων.
Συνεπώς, όσο η αριστερά δεν θα αρθρώνει αριστερό λόγο, αριστερή πρόταση, αριστερό όραμα, πέρα και έξω από ψευδό-εκσυγχρονιστικές θεωρίες, που διατυπώνονται με τα λόγια «εμείς ως κυβέρνηση θα διαχειριστούμε καλύτερα και περισσότερα έντιμα τα κοινά», οι λαοί - είτε μας αρέσει, είτε όχι - θα ελκύονται από τη συνεπή νέο-δεξιά!
Νίκος Κλειτσίκας
(http://www.nikosklitsikas.gr/)
Υστερόγραφο
Οι πρόσφατες εξελίξεις στην πατρίδα μας (Siemens) δεν θα πρέπει να εκπλήσσουν κανέναν σοβαρό πολιτικό αναλυτή και καμία πολιτική ηγεσία.
Για την ιστορία, επαναλαμβάνω ορισμένα σημεία από συνέντευξή μου στην εφημερίδα «Καθημερινή», περιοδικό «Κ», Κυριακή 24 Φλεβάρη 2008 (http://www.nikosklitsikas.gr/kappa_kathimerini.html), ευχόμενος και ελπίζοντας ότι θα διαψευστώ:
«Οι διαφορές Ελλήνων και Ιταλών ψηφοφόρων;
Ο σημερινός Ιταλός ψηφοφόρος τα έχει δει όλα! Το δικομματισμό, τα μικρά κόμματα στην κυβέρνηση, τη Δεξιά και την Αριστερά, τα απατηλά προεκλογικά προγράμματα, τις μίζες και τις συναλλαγές… Έτσι, στη συντριπτική του πλειοψηφία αδιαφορεί πια για το πολιτικό γίγνεσθαι, απαξιώνοντας τα κόμματα. Ο Έλληνας ψηφοφόρος βρίσκεται ένα, δύο κλικ πίσω από τον Ιταλό, αλλά αναπτύσσει την ταχύτητα να τον συναντήσει.
Πως βλέπετε τη σημερινή πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα σε σχέση με την ιταλική πραγματικότητα;
Η κατάσταση είναι παρόμοια με την πολιτική της περασμένης δεκαετίας. Έτσι, να μην αποκλείσουμε την εμφάνιση ενός τεχνοκράτη επιχειρηματία που πραγματικά θα πείσει ότι είναι ο καλύτερος διαχειριστής. Και, δυστυχώς, μπορεί να είναι!»