.png)
Λέγεται ότι ένας πόλεμος τελειώνει είτε όταν επικρατήσει ολοκληρωτικά ένας εκ των εμπολέμων, είτε όταν και οι δύο εμπόλεμοι εξαντληθούν σε τέτοιο βαθμό που δεν τους... συμφέρει η συνέχισή του και προχωρήσουν σε αμοιβαίους συμβιβασμούς. Στην περίπτωση της Ουκρανίας δεν έχει συμβεί ούτε το ένα ούτε το άλλο. Οι Ρώσοι δεν έχουν ολοκληρώσει τις επιδιώξεις τους και οι Ουκρανοί πιέζονται από τη Δύση να μη συμβιβαστούν και δεν θέλουν να κάνουν το πρώτο βήμα υποχώρησης, όσο τουλάχιστον κατέχεται μεγάλο τμήμα της χώρας τους. Δυστυχώς στο μεταξύ πληρώνει ο πολύπαθος ουκρανικός λαός.
Η αρχική επιδίωξη του Πούτιν να προκαλέσει κατάρρευση της κυβέρνησης Ζελένσκι απέτυχε. Το ίδιο αποτυγχάνει και η δυτική επιδίωξη να καταρρεύσει ο Πούτιν. Ο Αμερικανός υπουργός Αμυνας είπε πρόσφατα ότι επιδίωξη της αμερικανικής πλευράς είναι να αποδυναμωθεί η ρωσική πλευρά, ώστε να μην μπορέσει να κάνει κάτι αντίστοιχο σε άλλες χώρες, υπονοώντας τις Γεωργία και Μολδαβία. Μίλησε για στρατιωτική φθορά και όχι για πτώση του Πούτιν, όπως ο προϊστάμενός του το προηγούμενο διάστημα.
Από τη μια υπάρχουν οι τοπικές νίκες των Ουκρανών και οι απώλειες των Ρώσων σε προσωπικό και υλικό και από την άλλη τα εδαφικά κέρδη των Ρώσων στην ευρύτερη ανατολική περιφέρεια της Ουκρανίας. Οι Ουκρανοί δεν διαθέτουν δυνάμεις για να κάνουν ευρείες αντεπιθέσεις και να κερδίσουν το χαμένο έδαφος και αρκούνται στη φθορά που προκαλούν στους Ρώσους στις κατοικημένες περιοχές με τη χρήση των δυτικών όπλων. Οι Ρώσοι, αντίθετα, διαθέτουν μεγάλες εφεδρείες για συνέχιση του πολέμου, αποδεχόμενοι τις απώλειες, κάτι που έχουν κάνει αρκετές φορές στο παρελθόν. Είναι ένας πόλεμος φθοράς («τριβής» έλεγε ο Κλαούζεβιτς) και αντοχής σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο, που σημαίνει πόλεμος και ένταση σε βάθος χρόνου.
Η ενίσχυση της Ουκρανίας με δυτικά όπλα δεν στοχεύει μόνο στη ρωσική φθορά αλλά και στην προοπτική μιας χώρας που δεν θα είναι μελλοντικά χώρα του ΝΑΤΟ, θα είναι όμως δυτικόστροφη και θα εφοδιάζεται με δυτικά όπλα. Η Δύση δεν έχει συμφέρον να σταματήσει ο πόλεμος μιας και επιδιώκει τη σταθεροποίηση της επιρροής της στην Ουκρανία όχι μόνο σε επίπεδο κυβέρνησης, αλλά και σε παλλαϊκό επίπεδο και επίπεδο δομών και φυσικά επιδιώκει τη φθορά της ρωσικής πλευράς αλλά και του Πούτιν. Η ρωσική πλευρά επιδιώκει να κερδίσει όσο το δυνατό περισσότερο χώρο στην πλούσια σε αγροτική παραγωγή και μεταλλεύματα ανατολική και παράκτια πλευρά και να αποσταθεροποιήσει τον δυτικό κόσμο μέσω των ενεργειακών ελλείψεων και της ακρίβειας στα τρόφιμα. Η αμερικανική πλευρά προσπαθεί να ελέγξει την ευρωπαϊκή οικονομία και τις ενεργειακές πηγές της, αλλά υφίσταται και η ίδια φθορά στο εσωτερικό με έναν ανερχόμενο πληθωρισμό που πλήττει τα μεσαία στρώματα.
Οι δυτικοί προσπάθησαν αρχικά να μεταφέρουν τον τοπικό συμβατικό πόλεμο στο οικονομικό επίπεδο επιβάλλοντας κυρώσεις, οι οποίες όλο και διευρύνονται. Ο Πούτιν απάντησε με μια τακτική «κατάρρευσης μετά των αλλοφύλων». Εκοψε τη στρόφιγγα αρχικά σε Πολωνία και Βουλγαρία επειδή δεν πλήρωσαν το φυσικό αέριο σε ρούβλια. Πολλές χώρες αρχίζουν να συμβιβάζονται. Η Γερμανία δεν συμφώνησε στην άμεση διακοπή εισαγωγής ρωσικού πετρελαίου στην Ε.Ε.
Ηδη υπάρχουν προβλήματα στις δυτικές βιομηχανίες με έλλειψη μετάλλων όπως νικέλιο, τιτάνιο κ.ά. Τρέχουν οι δυτικές χώρες να διασφαλίσουν το κοβάλτιο του Κογκό, όμως πριν από αυτές στην ξεχασμένη Αφρική έχει τρέξει η Κίνα και τη θέση των Γάλλων στην υποσαχάρια περιοχή αντικαθιστά η Ρωσία. Η Ινδία δεν εγκρίνει τις κυρώσεις και οι ΗΠΑ βιάζονται να στήσουν γέφυρες με στρατιωτικό υλικό μαζί της. Η Κίνα κατάλαβε έγκαιρα ότι η αντιπαράθεση Δύσης - Ρωσίας ήταν το προστάδιο της δικής της απομόνωσης. Είναι όμως πολύ μεγάλη για να απομονωθεί και δεν είναι μόνο στρατιωτική δύναμη όπως η Ρωσία. Μετά το 2027 θα είναι, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, μεγαλύτερη οικονομική δύναμη από τις ΗΠΑ.
Κάποιοι σκέφτηκαν ότι όλοι οι πόλεμοι κάποια στιγμή τελειώνουν και επομένως θα μπορούσαν επωφεληθούν από τους νέους συσχετισμούς, για να κάνουν τη μεγάλη ανακατανομή στις αγορές. Ομως ξεχνούν ότι κάποιοι πόλεμοι τελευταία διήρκεσαν είκοσι (20) χρόνια και είχαν άδοξο τέλος και μεγάλα κόστη, όχι μόνο σε ανθρώπινες απώλειες, ενώ κάποιοι άλλοι πόλεμοι όπως σε Συρία, Ιράκ, Λιβύη, Αφρική αποτελούν ακόμη ανοιχτές πληγές.
Σε μια τέτοια ανοιχτή πληγή μπορεί να εξελιχθεί ο πόλεμος στην Ουκρανία. Με μια μεγάλη ψυχροπολεμική γραμμή αντιπαράθεσης από τις βαλτικές χώρες, την Κεντρική Ευρώπη μέχρι τη Ρουμανία, όπου θα συγκεντρώνονται εκατέρωθεν στρατεύματα, όχι σαν κι αυτά που βλέπαμε στο Αφγανιστάν με ελαφριά όπλα και θωρακισμένα αυτοκίνητα, αλλά με βαριά όπλα, άρματα, πυροβόλα, αεροσκάφη, πλοία και πυρηνικά. Με εξοπλισμούς που ήδη ξεπέρασαν παγκόσμια τα 2 τρισ. δολάρια στο μέσο της πανδημίας και απειλούν να εκτοξευτούν σε ασύλληπτα ύψη, σε βάρος προφανώς των κοινωνικών δαπανών και της ανάπτυξης.
Η απομόνωση των κρατών και η δημιουργία ψυχροπολεμικών μπλοκ διαψεύδει τους καπιταλιστικούς μύθους της περιόδους του 1990 περί «τέλους της Ιστορίας» και αέναης ανάπτυξης και ευημερίας.
Η επανάληψη ανταγωνισμών παρόμοιων με την περίοδο πριν από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο αυτή τη φορά δεν εγκυμονεί απλώς κινδύνους επέκτασης του πολέμου, αλλά και καταστροφής του πλανήτη ακόμη και από λάθος. Η λύση, έστω και προσωρινή, μπορεί να βρεθεί σε μια κοινή αρχιτεκτονική ασφάλειας, που θα συμμετέχουν όλοι, «καλοί» και «κακοί», αρκεί να σέβονται την κυριαρχία των χωρών. Να θυμίσουμε ότι στο μέσο του Ψυχρού Πολέμου υπογράφτηκε η Τελική Πράξη του Ελσίνκι το 1975, η οποία διατήρησε την ειρήνη παρά τις οξύτατες αντιθέσεις.
Επειδή «ουδέν κακόν αμιγές καλού» η νέα κατάσταση ενισχύει τα έθνη-κράτη και προκαλεί συρρίκνωση της παγκοσμιοποίησης και επιστροφή οικονομικών δραστηριοτήτων βιομηχανικής αλλά και αγροτικής παραγωγής στις αναπτυγμένες χώρες. Τα εργατικά κινήματα αυτών των χωρών θα ξαναβρούν τον φυσικό χώρο που είχαν χάσει λόγω της παγκοσμιοποίησης και θα στηριχτούν πάλι στις μικτές οικονομίες και τις δημόσιες υπηρεσίες, που δεν μπορούν να συρρικνωθούν λόγω της ανάγκης ισχυρότερου κράτους στην Υγεία και στην προστασία του πολίτη. Οσο τα έθνη-κράτη ενισχύονται, τόσο θα δημιουργούνται εργατικά κινήματα. Η λεπτή γραμμή για τα κράτη αλλά και τα κινήματα βρίσκεται ανάμεσα στη διεθνή συνεργασία και συνύπαρξη και στον απομονωτισμό και τη συντηρητικοποίηση.
Η χώρα μας δεν έχει συμφέρον να θεωρείται «δεδομένη» στους συμμάχους της. Ιστορικά, ο απόλυτος συμβιβασμός και η ελπίδα ότι θα μας σώσουν άλλοι προκάλεσαν εφησυχασμό και νοοτροπία αδράνειας. Τα συμφέροντά μας (λαϊκά και κρατικά) πρέπει να μας οδηγούν κατά προτεραιότητα καθώς και η διατήρηση της ειρήνης στην περιοχή μας. Και να μην ξεχνάμε ότι «οι πόλεμοι είναι συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα». Πρέπει να ελέγχονται και να προλαμβάνονται στο πεδίο της πολιτικής προτού πάρουν ανεξέλεγκτες διαστάσεις...
Αρθρο του Νίκου Τόσκα στην Εφημερίδα των Συντακτών