τόσο το «κόμμα Λαγού» όσο και το «κόμμα Κασιδιάρη» είναι σπασμωδικές κινήσεις την παραμονή της ολοκλήρωσης της μεγάλης δίκης. «Το γεγονός ότι τώρα διαλύονται, για μένα μαρτυρά ότι έχουν καταλάβει πως η ετυμηγορία θα είναι σε βάρος τους» λέει. Σχολιάζει επίσης το κατά πόσο η πανδημία θα ευνοήσει την ακροδεξιά αλλά και γιατί η Αριστερά δείχνει να δυσκολεύεται να την αντιμετωπίσει.
Η ΧΑ σήμερα δεν είναι στη βουλή και είναι σαφώς αποδυναμωμένη εξαιτίας της Δίκης. Τι σημαίνει στο σημερινό πολιτικό τοπίο η ίδρυση νέου κόμματος από τον Ηλία Κασιδιάρη;
Δεν νομίζω ότι έχει ελπίδες ανάκαμψης το σκληρό ναζιστικό ρεύμα που εκπροσωπούν και οι τρεις «συνιστώσες» τής υπό διάλυση ΧΑ (Μιχαλολιάκος, Λαγός, Κασιδιάρης). Ασφαλώς ο Κασιδιάρης ποντάρει στην προσωπική του εκλογική πελατεία που την κέρδισε στις δημοτικές εκλογές του 2014 και του 2019, αλλά αυτό δεν αρκεί. Η απρόσμενη αναρρίχηση στο πολιτικό στερέωμα της ΧΑ από το 2010 οφείλεται σε πολύ ειδικές πολιτικές συγκυρίες. Αναφέρομαι κυρίως στην κατάρρευση του πολιτικού συστήματος την περίοδο της κρίσης, κάτι που δεν συνέβη σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες που αντιμετώπισαν την οικονομική κρίση με αλώβητο το πολιτικό σύστημα. Ειδικά στον χώρο της Ακροδεξιάς η ΧΑ κατόρθωσε να ηγεμονεύσει μόνο μετά τον Νοέμβριο του 2011, όταν το ΛΑΟΣ του Καρατζαφέρη συμμετείχε στην τρικομματική κυβέρνηση Παπαδήμου (με ΠΑΣΟΚ και ΝΔ), χάνοντας έτσι το «αντισυστημικό» του φωτοστέφανο.
Ο Κασιδιάρης είπε ότι «...οι καιροί απαιτούν την άμεση δημιουργία ενός σύγχρονου εθνικού κόμματος όπως αυτά που κυριαρχούν εκλογικά σε ολόκληρη την Ευρώπη». Ορίζει ως συνομιλητές του ηγέτες όπως τον Ορμπάν; Και αν ναι, πιστεύετε ότι είναι πιθανό να πετύχει αυτό το εγχείρημα με δεδομένο ότι η άκρα δεξιά στην Ελλάδα έχει πολλούς διεκδικητές (Ελληνική Λύση, ό,τι απέμεινε από το ΛΑΟΣ, πρόσωπα όπως ο Κρανιδιώτης, ο Φράγκος Φραγκούλης, ο Μπαλτάκος κλπ, αλλά και φωνές εντός της ΝΔ;
Ο Κασιδιάρης μπορεί να φαντάζεται τον εαυτό του Ορμπαν, αλλά είναι πολύ δύσκολο να σβήσει τη σβάστικα από το μπράτσο και το μυαλό του. Υπάρχουν όντως πολλά ακροδεξιά κόμματα στην Ευρώπη με πολύ μεγαλύτερα ποσοστά από εκείνα που έφτασε η ΧΑ, αλλά κανένα απ' αυτά δεν είχε άμεση αναφορά στον ναζισμό και τον Χίτλερ. Το πολύ που μπορεί να διεκδικήσει ο Κασιδιάρης είναι τα ποσοστά του Βελόπουλου. Η γνώμη μου είναι ότι τόσο το «κόμμα Λαγού» όσο και το «κόμμα Κασιδιάρη» είναι σπασμωδικές κινήσεις την παραμονή της ολοκλήρωσης της μεγάλης δίκης. Όλοι αυτοί οι στενοί συνεργάτες/συνεργοί του Μιχαλολιάκου, παρέμεναν δίπλα του όσο είχαν την ελπίδα ότι δεν θα καταδικαστεί η ΧΑ ως εγκληματική οργάνωσης και επομένως θα της αποδοθούν οι κρατικές επιχορηγήσεις που είχαν παρακρατηθεί με νόμο μετά την άσκηση των διώξεων το φθινόπωρο του 2013. Το ποσό υπερβαίνει τα 9 εκατ. ευρώ. Το γεγονός ότι τώρα διαλύονται, για μένα μαρτυρά ότι έχουν καταλάβει πως η ετυμηγορία θα είναι σε βάρος τους. Διαχωρίζοντας τη θέση τους από τον Μιχαλολιάκο νομίζουν ότι μπορεί να περισωθούν οι ίδιοι. Κάνουν λάθος, γιατί είναι σαφές ότι δεν βρίσκουν ούτε λέξη για να διαφοροποιηθούν πολιτικά από τη ΧΑ και να δικαιολογήσουν την εγκληματική της δράση.
Αυτή τη στιγμή η ακροδεξιά είναι πολυδιασπασμένη και εκφράζεται μέσα από διάφορους χώρους. Αυτό είναι θετικό ή αρνητικό κατά τη γνώμη σας και ποιες πιθανότητες δίνεται σε μια νέα προσπάθεια επανένωσης των φωνών αυτών σε έναν φορέα;
Πρόκειται για ένα πραγματικό δίλημμα που απασχολεί τους πολιτικούς επιστήμονες που μελετούν το φαινόμενο της σύγχρονης εθνικιστικής, ευρωσκεπτικιστικής και ξενοφοβικής Ακροδεξιάς. Από τη μια πλευρά υποστηρίζεται ότι καλύτερα να παραμένουν αυτές οι απόψεις εντός των μεγάλων κομμάτων, έτσι ώστε να μην αυτονομούνται και να μην αποκτούν επιπλέον το αντισυστημικό πλεονέκτημα.
Από την άλλη, αυτές οι τάσεις στο εσωτερικών των κομμάτων του λεγόμενου «συνταγματικού τόξου» δηλητηριάζουν την κυβερνητική πολιτική. Το είδαμε πολύ πρόσφατα στη ΝΔ, όταν η ακροδεξιά τάση Σαμαρά συμμάχησε με τους προερχόμενους από το ΛΑΟΣ και επέβαλε τη σκληρή γραμμή στο Μακεδονικό και την καταγγελία της Συμφωνίας των Πρεσπών. Η παρουσία και σήμερα αυτής της τάσης επιβάλλει στον πρωθυπουργό μια ακραία τυχοδιωκτική πολιτική σε πολλά ζητήματα (προσφυγικό, εξωτερική πολιτική, διώξεις πολιτικών αντιπάλων, επιδεικτική χρήση κρατικής βίας).
Το κρίσιμο ζήτημα είναι αν αυτές οι απόψεις ηγεμονεύουν σε ένα κόμμα. Σ' αυτή την περίπτωση καλύτερα να εκφραστούν με κάποιο αυτόνομο πολιτικό σχήμα. Την περίοδο της Μεταπολίτευσης, ο ιδρυτής της ΝΔ δέχτηκε στο κόμμα στοιχεία φιλοβασιλικά και νοσταλγούς της χούντας, αλλά είχε εξασφαλίσει την περιθωριακή τους θέση στους πολιτικούς σχεδιασμούς. Ο ανιψιός του, προτού ακόμα γίνει πρωθυπουργός, θεώρησε -ορθά κατά τη γνώμη μου- ότι πρέπει να διαγράψει τον Καρατζαφέρη και να ρισκάρει τη δημιουργία ενός κόμματος στο χώρο της Ακροδεξιάς, προκειμένου να στηρίξει την πολιτική του λεγόμενου «μεσαίου χώρου». Τώρα βλέπουμε ότι η ακροδεξιά ατζέντα ηγεμονεύει σε πολλές πλευρές της κυβερνητικής πολιτικής. Η Ακροδεξιά λειτουργεί πραγματικά ως Δούρειος Ιππος της δημοκρατίας.
Η νέα κρίση με αφορμή την πανδημία θα ενισχύσει κατά τη γνώμη σας την ακροδεξιά και αν ναι, με ποιον τρόπο;
Τα χαρακτηριστικά κοινωνικά γνωρίσματα της κρίσης (γενικευμένος φόβος, υποψία για τον διπλανό, τρόμος για τη συγκέντρωση ανθρώπων) ασφαλώς προσιδιάζουν σε ακροδεξιές ομαδοποιήσεις. Αν προστεθεί και το ευνοϊκό κλίμα για την καλλιέργεια θεωριών συνωμοσίας κάθε λογής έχουμε κάθε λόγο να ανησυχούμε για την ενίσχυση της Ακροδεξιάς. Βέβαια σε παρόμοιες περιστάσεις ενισχύονται οι -όποιοι- κυβερνώντες, επειδή υπάρχει η αυθόρμητη συλλογική αγωνία για έναν σωτήρα, αλλά αυτό συμβαίνει με δεδομένη την υπόκλιση των κυβερνώντων σε ακροδεξιά σχήματα.
Από την άλλη πλευρά δεν πρέπει κανείς να υποτιμά και το γεγονός ότι ακόμα και εξ ανάγκης την περίοδο της κρίσης αναπτύσσονται και μηχανισμοί αλληλεγγύης, ενώ ανακτούν αξία και οι αξίες του δημόσιου συμφέροντος. Υπάρχει μια ιδιαιτερότητα της σύγχρονης ελληνικής Ακροδεξιάς σε σχέση με ομόφρονές της σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Για ιστορικούς λόγους, τα ελληνικά ακροδεξιά μορφώματα δεν είχαν και δεν έχουν «αντικαπιταλιστικό» χαρακτήρα. Συμβαίνει το αντίθετο. Τα περισσότερα (από το ΛΑΟΣ ως τη Χρυσή Αυγή) έχουν μάλλον νεοφιλελεύθερο προσανατολισμό, συνδέονται με μεγάλα οικονομικά συμφέροντα και προπαγανδίζουν τη δράση μεγαλοεπιχειρηματιών ως «εθνικών ευεργετών». Αυτός ήταν εξάλλου ο λόγος που τόσο εύκολα αναδείχτηκαν στη ΝΔ Βορίδης και Γεωργιάδης. Αλλά η σημερινή κρίση αποδεικνύει τη γύμνια του νεοφιλελεύθερου προτάγματος. Εδώ ίσως μπορεί να βρει κανείς την Αχίλλειο πτέρνα της ελληνικής Ακροδεξιάς.
Διαβάστε ολόκληρη την συνέντευξη του Δ. Ψαρρά, ΕΔΩ...